Mập mờ thương hiệu bánh đa nem Hà Tĩnh

Nghề truyền thống

Bánh đa nem (hay còn gọi là bánh ram) Hà Tĩnh là một sản phẩm đặc sản được khách hàng thập phương ưa chuộng. Thành phần chính trong sản phẩm là gạo Khang dân, muối và mật mía. Năm 2021, làng bánh đa nem thôn Bình, xã Thạch Hưng (nay là phường Thạch Hưng, TP Hà Tĩnh) được UBND tỉnh Hà Tĩnh công nhận là làng nghề truyền thống. Việc công nhận làng nghề tạo tiền đề cho địa phương quảng bá thương hiệu và đầu tư hệ thống máy móc nâng cao chất lượng sản phẩm.

Bài liên quan

Sâu đục thân gió trầm Phúc Trạch 'bị bảo hộ' nhãn hiệu ở Hàn Quốc

Qua hàng chục năm tồn tại, nghề làm bánh đa nem đã tạo kế sinh nhai, tăng thu nhập cho hàng trăm hộ dân phường Thạch Hưng, sau này mở rộng sang các xã Đồng Môn và một số xã thuộc huyện Thạch Hà. Tuy nhiên, một thực tế cần nhìn nhận là sự quan tâm, đầu tư mở rộng quy mô theo hướng hàng hóa, truy xuất nguồn gốc sản phẩm còn nhiều hạn chế.

Theo ghi nhận, đến thời điểm này, số lượng cơ sở sản xuất bánh đa nem đạt chuẩn OCOP 3 sao, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu chỉ đếm trên đầu ngón tay. Tiêu biểu, năm 2018, trên cơ sở công thức truyền thống, cơ sở sản xuất bánh đa nem Anh Thu (xã Tân Lâm Hương, huyện Thạch Hà) đầu tư hơn 1 tỷ đồng mua máy tráng, máy xay bột, máy ép, mát cắt, máy hút chân không, máy sấy công nghiệp… để sản xuất bánh đa nem theo quy trình khép kín.

“Việc đầu tư máy móc đã tăng công suất sản xuất, sản phẩm đồng đều, chất lượng bánh đảm bảo vệ sinh. Đặc biệt, đây là tiền đề để chúng tôi đưa bánh đa nem Hà Tĩnh vươn sang nước ngoài”, bà Phan Thị Nhung, chủ cơ sở nói.

Sau khi đồng bộ cơ sở hạ tầng, máy móc, bình quân mỗi tháng cơ sở Anh Thu tiêu thụ hơn chục tấn gạo cho bà con nông dân, mỗi tháng xuất bán ra thị trường trên dưới 2.000 vạn bánh đa nem. Đặc biệt, thông qua website bán hàng online (banhramhatinh.com), mạng xã hội facebook…, bánh đa nem Anh Thu đã có mặt trên thị trường 30 tỉnh, thành trong nước và xuất khẩu sang các nước như Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, Đài Loan.

Cùng khát vọng đưa bánh đa nem Hà Tĩnh vươn tầm quốc tế, năm 2017, ông Trần Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH Bánh đa nem Nhật Thành (thôn Tiến Giang, xã Đồng Môn) bắt tay vào nghề. Ban đầu, ông dự định sẽ phát triển nghề theo cách làm thủ công truyền thống, tuy nhiên, trăn trở về quy trình làm bánh đa nem lâu nay chưa đảm bảo vệ sinh, sản xuất phụ thuộc vào thời tiết, sản phẩm chưa đồng nhất nên năm 2022, ông Thành chủ động đến các làng nghề làm bánh nổi tiếng tìm hiểu và nhập dây chuyền máy tráng, hệ thống máy sấy hút nước tách ẩm.

Vị giám đốc bắt đầu xây dựng nhà xưởng để sản xuất bánh đa nem trên quy mô hơn 300m2 với hệ thống máy móc đồng bộ như máy tráng, hệ thống sấy, máy hút chân không, máy xay bột với tổng đầu tư trên 1 tỷ đồng. Đồng thời đăng ký tham gia chương trình OCOP.

Đến năm 2023, sản phẩm bánh đa nem Thành Sen Nhật Thành của cơ sở Công ty được chứng nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, khép kín quy trình sản xuất với 100% các khâu đều sử dụng máy móc. Hiện nay, công suất sản xuất của Công ty ổn định trên 6.000 bánh/ngày, tiêu thụ tại nhiều thị trường trong nước.

Đây là những cơ sở điển hình, có tầm nhìn chiến lược trong việc đưa sản sản phẩm truyền thống vươn ra khỏi tỉnh, khỏi khu vực và sang các nước bạn. Tuy nhiên, nhìn rộng ra, về cơ bản một làng nghề với hàng trăm hộ dân tham gia sản xuất vẫn đang làm thủ công, bánh phơi giữa đường bụi bặm, chưa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đặc biệt, ngành chức năng, chính quyền địa phương và bản thân các cơ sở cũng chưa có kiến thức về sở hữu trí tuệ. Việc thực hiện quy trình, quản lý, khai thác, phát triển thương hiệu sản phẩm chưa được chú trọng thường xuyên dẫn đến nguy cơ bị mất thương hiệu sản phẩm đặt sản.

Sản phẩm không rõ nguồn gốc mang thương hiệu Hà Tĩnh

Sự lo ngại mất thương hiệu sản phẩm đặc sản bánh đa nem Hà Tĩnh không phải không có cơ sở khi mới đây, quá trình khảo sát thị trường, ngành chức năng nhận được thông tin trên thị trường các tỉnh phía Bắc xuất hiện bao bì nhãn hiệu bánh đa nem Hà Tĩnh xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc.

“Một cộng tác viên nhập bánh đa nem Hà Tĩnh ra Bắc tiêu thụ vô tình phát hiện một cơ sở khác thu mua bánh đa nem ở đâu về, sau đó đóng gói, lấy thương hiệu bánh đa nem Hà Tĩnh, in bao bì nhãn mác chữ Trung Quốc để xuất tiểu ngạch sang nước bạn. Điều này rất đáng lo ngại, bởi bánh đa nem Hà Tĩnh vẫn chưa được bảo hộ thương hiệu”, một cán bộ Sở Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh lo ngại.

Theo vị này, một sản phẩm đã “có chỗ đứng” trong lòng khách hàng cần sự quan tâm nhiều hơn nữa từ chính quyền địa phương và chủ các cơ sở trong việc xây dựng hồ sơ pháp lý để pháp luật bảo hộ cho thương hiệu đó.

Trước đó, UBND TP Hà Tĩnh đã ban hành phương án bảo tồn và phát triển làng nghề bánh đa nem Thạch Hưng với việc tập trung tổ chức, sắp xếp lại sản xuất theo hướng hình thành các chuỗi liên kết giá trị từ vùng nguyên liệu đến tiêu thụ sản phẩm; gắn phát triển làng nghề truyền thống với du lịch làng nghề; xúc tiến thương mại, sản xuất theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, tiến tới xây dựng sản phẩm OCOP của địa phương. Đồng thời, phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh thực hiện dự án tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Bánh đa nem Hà Tĩnh” cho sản phẩm bánh đa nem của TP Hà Tĩnh.

Thành phố cũng xây dựng các chuỗi sản xuất lúa gạo gắn với tập trung, tích tụ ruộng đất, tạo vùng nguyên liệu cho nghề sản xuất bún, bánh tại địa phương. Những định hướng này đã thu hút không ít chủ cơ sở sản xuất trẻ, đưa hơi thở hiện đại vào sản xuất bánh đa nem.

Về lâu dài, để tăng sức cạnh tranh, nâng cao tính nhận diện thương hiệu “Bánh đa nem Hà Tĩnh”, chính quyền cơ sở cần bố trí song hành nhân lực và vật lực cho lĩnh vực sở hữu trí tuệ, sớm xây dựng thủ tục bảo hộ thương hiệu cấp nhà nước, cấp khu vực cho sản phẩm.