Cây mơ chắc nhiều người biết vì vào đầu hè thường thu hoạch quả mơ để ngâm với đường làm nước mơ hay chế biến thành ô mai. Nổi tiếng ở phía Bắc là mơ chùa Hương Tích.
Cũng như nhiều loại cây khác, cây mơ có nhiều tên gọi khác nhau như cây mai, bạch mai hoa, lạp mai, lạp mộc, hương mai, hoàng lạp, tuyết lý hoa, có tên khoa học là Prunus armeniaca L. chứ không phải là cây mai hoa vàng trồng làm cảnh có nhiều ở các tỉnh phía Nam, với tên khoa học Ochna integerrima Lour.
Cũng như đào, mận, mơ đều có nguồn gốc từ Trung Quốc hay Nhật Bản. Đặc biệt mỗi năm chỉ có hoa một lần và nở vào mùa xuân. Cây mơ là loại cây thân gỗ nhỏ cao 4 – 5m, hoa mọc đơn độc ở những kẽ lá đã rụng, cuống ngắn, hoa màu trắng có mùi thơm. Đài hoa hình bánh xe, răng nhỏ, tràng 5 cánh mỏng, có nhiều nhị xếp thành hai vòng, bầu thượng, một ô.
Đông y cho rằng, hoa mơ có vị ngọt, hơi đắng, tính ấm không độc, với công năng giải thử sinh tân, khai vị tán uất, hóa đàm nên được sử dụng trị các chứng sốt cao, phiền khát, tức ngực, ho, hầu họng sưng đau, bỏng, lao hạch, chán ăn, chóng mặt… Trong các sách cổ như Bản thảo cương mục, Bản thảo tái tân, Cương mục thập di…cũng đều ghi hoa mai (mơ) giải thử. Cũng có sách còn ghi: Mai nở hoa đầu mùa xuân. Chất chua, công dụng giải nhiệt, khu trùng sát khuẩn, thanh lương…
Ngoài ra hoa mơ còn được sử dụng trong ẩm thực cổ truyền, chế thành các món ăn thuốc có công hiệu bổ dưỡng, cường thân. Quả mơ được ngâm với đường làm nước giải khát mùa hè hay làm thành ô mai ngọt, ô mai chua vừa có tác dụng giải thử, giải khát, trị viêm hầu họng, ho…sử dụng trong mùa hè rất tốt.
Để tham khảo xin giới thiệu một vài phương thuốc từ mơ như sau, tùy điều kiện có thể áp dụng.
* Chứng trúng thử (đau đầu, chóng mặt, tâm phiền): Hoa mơ 9g, Bạch biển đậu 12g, lá sen tươi nửa tàu, sắc lấy nước uống. Hoặc lấy hoa mơ 15g, hoa cúc trắng 15g, hoa hồng 15g, hãm với nước sôi uống thay trà.
* Trị viêm họng: Hoa mơ 6g, hoa dành dành 5g, trà 20g, trộn lẫn chia 2 lần hãm với nước sôi uống thay trà trong ngày.
* Trị chứng ho dai dẳng: Hoa mơ 10g, khoản đông hoa 10g, gạo tẻ 60g, nấu tất cả thành cháo chia vài lần ăn. Ngày 1 thang.
* Trị viêm niêm mạc miệng: Lấy hoa mơ còn tươi, giã nát cùng đường trắng bôi vào vết viêm loét, ngày vài lần.
* Cách làm mơ chua (gọi là xí muội): Ở Trung Quốc người ta dùng chậu sành đựng quả mơ, cho muối vào với lượng vừa đủ rồi đem ra phơi nắng trong 20 ngày thì thành xí muội tức mơ chua. Dùng xí muội ăn theo các bữa cơm có tác dụng trừ kí sinh trùng và làm ngon miệng. Hoặc sử dụng nó nấu chín với trà thơm uống để giải say rượu rất tốt.
