Cảnh ngôi làng dưới lòng đất nhìn từ trên cao.
Nơi “có tiếng mà không có người”
Ðịa Khanh Viện còn có những tên gọi khác nhau: “Thiên tỉnh viện”, “Ðịa âm khanh”, “Ðịa diêu” ở huyện Thiểm Tây, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. Trên cao nguyên Thiểm Tây, rải rác những ngôi nhà với kiến trúc độc đáo. Nếu không nói cho các bạn biết, chắc hẳn bạn sẽ không đoán được đây thực chất là một ngôi làng. Ngôi làng này đã có lịch sử hơn 4.000 năm!
Sân lò Thiên Tân (thường được gọi là Ðịa Khanh Viện) đã tồn tại hơn 4.000 năm trước và thuộc hình thức dân cư đặc sắc của cao nguyên Hoàng Thổ. Ngày nay vẫn còn hơn 100 ngôi làng dưới lòng đất. Trong số đó, ngôi nhà lâu đời nhất có lịch sử hơn 200 năm và là nơi sinh sống của sáu thế hệ gia đình. Các ngôi làng được bảo tồn tốt bao gồm Làng Nhân Mã Trại và Miếu Thượng ở Trang Hữu Trương.
Ðịa Khanh Viện là một hố sâu hình vuông hoặc hình chữ nhật với chiều dài cạnh từ 10 - 12 mét và độ sâu từ 6 - 7 mét trên hoàng thổ bằng phẳng. Để có được một ngôi nhà dưới lòng đất, mỗi hộ gia đình phải mất từ 2 – 3 năm để đào đất sau đó mới xây nhà.
Người ta nói thời tiết ở đây nóng vào mùa hè và lạnh vào mùa đông nhưng những ngôi nhà dưới lòng đất này sống rất thoải mái, nhiệt động luôn ổn định vào khoảng 20 độ C, mùa đông và mùa hè đều cảm thấy ấm áp. Mọi sinh hoạt của gia đình đều gói gọn trong căn nhà nhỏ ấm cúng kín đáo dưới lòng đất.
Mỗi ngôi nhà trong sân Ðịa Khanh Viện được chia thành lò (phòng) chính, lò khách, lò bếp và mỗi phòng sẽ có các chức năng khác nhau như cất giữ lương thực, nuôi gà,…
Địa Khanh Viện còn chịu ảnh hưởng của Bát Quái, văn hóa truyền thống của người Hán, do đó dân gian xác định hướng chính của sân nhà theo phong thủy. Sân nhà của mỗi ngôi nhà rất rộng và đều có một đường hầm khá sâu để dẫn lên thế giới bên ngoài.
Lối vào của những ngôi nhà dưới lòng đất.
Bạn có thể vào sân qua một ô cửa dài hơn 10 mét, giống như một cuộc phiêu lưu vào một đường hầm bí ẩn. Cách vào sân này là một trải nghiệm xa lạ đối với những người đã quen sống trên mặt đất.
Khi con người sống dưới lòng đất, vấn đề thoát nước đương nhiên là vấn đề ưu tiên hàng đầu. Do đó mỗi nhà đều có giếng thoát nước sâu nhằm mục đích tránh không cho nước thấm sâu vào trong, cũng như để ngăn việc ngập nước, giếng được đào sâu từ 4 – 5 mét ở giữa sân hố.
Nhìn bề ngoài của nhà ở trong hang có thể thấy mái nhà ở trong hang được làm bằng gạch xoắn ốc, đây là một phương pháp xây dựng rất khoa học. Kỹ thuật xây dựng ngôi nhà dưới lòng đất đã được ghi nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể của Trung Quốc vào năm 2011.
Hình dạng cửa ra vào và cửa sổ của các ngôi nhà trong hang động là đặc trưng của các tòa nhà dân cư ở phía Tây Hà Nam, cửa sổ được làm bằng lưới gỗ và giấy dán cửa sổ để tăng ánh sáng tự nhiên.
Được biết một lửa nhiều bếp là phong tục dân gian nơi đây. Nó gồm một dãy bếp nối tiếp nhau, có 7 đến 8 lỗ bếp, củi được đốt ở một đầu bếp, nhiệt lượng truyền qua buồng bếp và truyền đến từng bếp.
Đặc trưng "một lửa nhiều bếp" của những ngôi nhà ở Địa Khanh Viện.
Những ngôi làng dưới lòng đất hiện nay còn người ở không?
Hầu hết các ngôi nhà dưới lòng đất ở làng Miếu Thượng đều có lịch sử một hoặc hai trăm năm. Những ngôi nhà đầu tiên được xây dựng vào những năm 1950 và 1960, ngôi nhà cuối cùng được khai quật vào năm 1976. Rất ít người có thể nói chính xác ngôi nhà của họ được xây dựng khi nào, câu trả lời duy nhất họ có thể trả lời là "nó được tổ tiên truyền lại".
Khung cảnh một số ngôi nhà dưới lòng đất hiện nay.
Trước những năm 1990, tất cả người dân ở làng Miếu Thượng đều tuân theo lời dạy của tổ tiên từ thế hệ này sang thế hệ khác, sống ở đây và ở cho đến hết đời. Nhưng đến đầu những năm 1990, khi hai hoặc ba gia đình cố gắng rời khỏi Địa Khanh Viện, cả làng bắt đầu “chuẩn bị di chuyển” và cuối cùng đạt đến đỉnh điểm là bị trục xuất vào cuối thế kỷ trước.
Ngày nay, những người vẫn sống trong sân hầm về cơ bản là những người già và những người không đủ khả năng xây nhà mới trên mặt đất. Nhiều sân hố đã bị bỏ hoang và bị chôn lấp, khắp huyện Thiểm Tây, hàng trăm ngôi nhà như vậy đang dần biến mất mỗi năm.
Những thứ còn sót lại ở một số ngôi nhà vẫn có người sống.
Đám cưới ở những ngôi nhà ở Địa Khanh Viện cũng được tổ chức rất long trọng, độc đáo và mang đậm phong tục dân gian. Nếu có cơ hội đến đây thì bạn nhất định không thể bỏ qua những món đặc sản địa phương. Các món đặc biệt nhất ở đây là “tám bát lớn” và “mười bát lớn”, thường được người dân chuẩn bị cho các dịp đám hỏi, đám cưới và chiêu đãi các vị khách quý hoặc lễ hội theo mùa.
Đám cưới ở Địa Khanh Viện được tổ chức rất long trọng.
Trọn bộ món “mười bát” gồm có một bát thịt kho (9 miếng), một bát thịt trắng (8 miếng), hai bát đầu heo, một bát hoa súng, một bát tảo bẹ, một bát giá đỗ, một bát bún, một bát cần tây, một bát bánh xèo. “Tám bát lớn” gồm có sáu món nóng và hai món lạnh. Ngoài ra, thứ tự và vị trí của 10 bát trên cùng cũng rất cụ thể, không được xếp lộn xộn.
Những món địa phương bạn nên thử khi đến Địa Khanh Viện.
Ở đây không chỉ đám cưới mà các sự kiện chơi khác như lễ hội truyền thống của Trung Quốc cũng được tổ chức rất long trọng theo văn hóa truyền thống Trung Quốc. Đặc biệt về nghệ thuật cắt giấy, các tác phẩm của các nghệ nhân dân gian nơi đây đã đạt nhiều Huy chương Vàng cấp quốc gia.
Trong dịp lễ hội mùa xuân, đến Địa Khanh Viện để đón năm mới cũng là một lựa chọn không tồi, ở đó sẽ giúp bạn có hương vị năm mới đậm đà. Bạn cũng có thể thử cuộc sống dưới lòng đất, ăn món “Mười bát tiệc", tắm nắng, học cắt giấy, học biểu diễn điệu nhảy Yangko và tận hưởng một năm mới độc đáo!
