Vượt qua bao thăng trầm, khó khăn thử thách, cao nguyên Mộc Châu (Sơn La) đã làm nên những cái riêng có của mình để cho ra dòng sữa ngọt lành. Những kết quả đáng tự hào: Một vùng nguyên liệu với gần 12 nghìn con bò, mà sắp tới sẽ lên đến 20 nghìn con, mỗi ngày cung ứng hàng trăm tấn sữa tươi… đã nói lên điều đó.
1. “Độc - lạ - hấp dẫn” là những tiêu chí của cuộc thi Hoa hậu bò sữa, cuộc thi của “những người chăn bò thượng thặng”, được tổ chức thường niên vào ngày 14 và 15 tháng 10, do Cty CP Giống bò sữa Mộc Châu (Mộc Châu Milk) phát kiến và duy trì cho đến nay đã được hơn chục năm. Cuộc thi không chỉ thu hút đông đảo bà con nông dân quanh vùng, mà còn là dịp để du khách biết đến Mộc Châu, thảo nguyên xanh cho những dòng sữa ngọt.
Vậy hội thi có gì mà hấp dẫn đến vậy? Ông Phạm Văn Nhán, Phó TGĐ Cty, cho biết: “Ngoài việc chấm điểm cho bò, chúng tôi còn chấm điểm cả người chăn nuôi bò. Tất nhiên không phải là các tiêu chí như thi hoa hậu, nhưng tối thiểu, bò chỉ có thể là hoa hậu khi chủ nuôi bò phải có trình độ văn hóa (ít nhất hết THPT), có sức khỏe. Khung điểm để chấm Hoa hậu bò là 100 điểm, trong đó 40 điểm là chấm cho bò và 60 điểm kiểm tra kiến thức chủ hộ chăn nuôi giỏi.
Người nuôi bò ở Mộc Châu rất yên tâm vì đã có quỹ bảo hiểm vật nuôi và giá sữa
Thực ra, đây là cơ hội để các hộ nuôi bò, bà con dân tộc quanh vùng được tề tựu đông đủ ở thị trấn nông trường Mộc Châu, được cùng nhau trò chuyện, chia sẻ kinh nghiệm chăn nuôi, cùng nhau trở thành những… tỷ phú nuôi bò.
Còn nhớ như in vào cữ này năm ngoái, cô bò mang mã số 48.045 này của gia đình anh Đinh Văn Chỉnh ở đơn vị 70, thị trấn nông trường Mộc Châu đã tham gia và đoạt vương miện, mang về cho gia đình anh Chỉnh gần 100 triệu đồng, trong đó có hơn 50% bằng tiền mặt, còn lại Cty sẽ trả bằng máy vắt sữa hiện đại.
Tất nhiên, anh Chỉnh bảo, tiền thưởng thì không phải là vấn đề lớn, cái quan trọng là ở hội thi, những chủ chăn nuôi bò sẽ được vinh danh bởi công sức của họ bỏ ra được Cty và bà con ghi nhận.
Phác họa chân dung hoa hậu, “người chăn bò thượng thặng” này cho rằng, tiêu chuẩn bò vắt sữa phải có chất lượng, sản lượng cao (khoảng hơn 40 lít/ngày), ngoại hình phải đạt ngoài hình phẩm giống của giống bò đó. Ngoài ra, đầu cổ bò thanh, dáng hình êm, nhỏ phía trước, to phía sau, bầu vú to, nhưng chân phải thẳng đứng, không đi vòng kiềng...
Ông Trần Công Chiến, Chủ tịch HĐQT - TGĐ Mộc Châu Milk chia sẻ, có lần lãnh đạo tỉnh nhà công tác ở một địa phương phía Nam, thấy họ cũng tổ chức cuộc thi Hoa hậu bò sữa, liền gọi điện về cho ông để hỏi về vấn đề “bản quyền”.
Ông Chiến cười, báo lại là lãnh đạo yên tâm vì “Cty đã đăng ký bản quyền ở Cục Sở hữu trí tuệ rồi, nên không thể ai đánh cắp bản quyền “Hoa hậu Bò sữa Mộc Châu” được đâu”. Biết bản quyền thuộc về mình, nhưng theo lãnh đạo Cty, Mộc Châu không muốn hoa hậu bò sữa là sân chơi của riêng mình.
Ông Chiến nói, để tổ chức một cuộc thi hoa hậu bò sữa quy mô cả nước thì rất khó, nhưng vùng thì có thể làm được. Với cuộc thi ở Mộc Châu hằng năm, chúng tôi muốn hỗ trợ các hộ nuôi bò ở Ba Vì (Hà Nội), Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc) có thể đem những “cô” bò ưu tú nhất của mình đi thi.
“Ý định là thế, nhưng năm nay, điều kiện chưa cho phép nên chưa thực hiện được. Tôi sẽ nuôi ý tưởng này, và sẽ thực hiện trong những năm tới, để người nuôi bò có một ngày hội đầy ý nghĩa, cùng chia sẻ niềm vui, kinh nghiệm quý với nhau”, ông Chiến tâm sự.
2. Cũng là một cái “độc” nữa, đó là việc Mộc Châu Milk đưa vào hoạt động nhà máy SX thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh (TMR) cho bò sữa, là nhà máy TMR đầu tiên của Việt Nam và thứ 2 ở châu Á, sau Hàn Quốc, góp phần đưa chất lượng và sản lượng sữa lên một tầm cao mới. Đây được coi là tiến bộ KHKT, là bước tiến lớn trong việc phát triển đàn bò cao sản.
Ông Chiến cho biết, nhà máy TMR của Mộc Châu Milk có công suất ban đầu khoảng 150 tấn/ngày, đáp ứng cơ bản nhu cầu thức ăn cho bò của Cty và các nông hộ. Hiện toàn dây chuyền đã hoạt động ổn định.
Nhà máy TMR của Mộc Châu Milk đi vào hoạt động, góp phần nâng cao sản lượng và chất lượng sữa
“Đến nay chúng tôi khẳng định mô hình này đã thành công, bởi lẽ công nghệ Hàn Quốc rất phù hợp với đồng đất và nguyên liệu của cao nguyên Mộc Châu. Ngoài ra, đây cũng là một trong những điều kiện để chúng tôi thực hiện mục tiêu nâng tổng đàn bò sữa của địa phương lên 30 - 35 nghìn con trong năm 2020 và sẽ thay đổi căn bản phương thức chăn nuôi ở các nông hộ”, ông Chiến cho biết thêm.
Với diện tích đồng cỏ khoảng 1 nghìn ha, việc thiếu nguyên liệu cho SX thức ăn chăn nuôi cho bò sữa khi số lượng đàn bò ngày một tăng theo thời gian là đòi hỏi cấp bách từ thực tiễn. Vì vậy, việc đưa nhà máy TMR vào hoạt động chính là lời giải cho bài toán này.
Kỹ sư Phan Hải Nam, PGĐ Trung tâm Giống bò sữa (Mộc Châu Milk) cho biết: Thức ăn hỗn hợp TMR được phối trộn sẵn theo khẩu phần đầy đủ và cân đối chất dinh dưỡng đối với từng nhóm bò. Thức ăn TMR có nhiều ưu điểm: Khắc phục được sự mất cân đối trong các loại thức ăn hỗn hợp khác như thức ăn tinh hỗn hợp thì thiếu chất xơ, premix thì thiếu tinh và thô trong khẩu phần.
Việc sử dụng TMR cho bò sữa còn kiểm soát được hiệu quả sử dụng thức ăn, dễ dàng phát hiện những vấn đề do khẩu phần thức ăn gây ra nhờ theo dõi biến động lượng sữa hàng ngày của từng cá thể, từ đó điều chỉnh bổ sung cho phù hợp nhu cầu; giúp bò kéo dài độ bền cho sữa, khai thác được nhiều kỳ sữa, nhất là bò cao sản không bị suy kiệt phải loại thải sớm, lãng phí.
Đồng thời, nếu thay thế thức ăn truyền thống bằng TMR sẽ giảm lao động thủ công, tăng năng suất lao động do tăng cơ giới hóa, từ đó tăng lợi nhuận cho người chăn nuôi bò sữa, phù hợp với chăn nuôi nông hộ.
Được biết, Mộc Châu Milk sẽ tiếp tục mở rộng quy mô nhà máy lên gấp nhiều lần hiện tại để đáp ứng nhu cầu gia tăng số lượng đàn bò.
3. Mặc dù là vùng đất có điều kiện tự nhiên thuận lợi, song không phải lúc nào nghề chăn nuôi bò sữa ở Mộc Châu cũng “xuôi chèo mát mái”. Đã có giai đoạn chăn nuôi theo cơ chế tập trung không hiệu quả, thời kỳ 1988 - 1989 đàn bò giảm nhanh từ 2,2 nghìn con xuống còn 1 nghìn con, rồi phải bán sữa làm nguyên liệu cho các DNSX sữa khác khi chưa có nhà máy chế biến.
Vào thời điểm đó, Ban Giám đốc Cty đã có những quyết định táo bạo là triển khai mô hình khoán hộ. Toàn bộ đàn bò của Cty được đưa về các hộ dân nuôi, theo đó, họ phải cam kết sử dụng đất theo đúng mục đích, dưới sự giám sát kỹ thuật của Cty; đồng thời phải có trách nhiệm sử dụng tốt tài sản và bán hết sản phẩm cho Cty.
Một trong những cái “độc” của Mộc Châu Milk là DN tự thành lập Quỹ bảo hiểm vật nuôi và bảo hiểm giá sữa. Chăn nuôi bò sữa là nghề đòi hỏi kỹ thuật cao, lợi nhuận lớn, nhưng lại gặp nhiều rủi ro, bởi vậy mười năm qua, các hộ dân luôn tự nguyện tham gia vào quỹ này. Số tiền của quỹ hiện đã lên đến hơn 15 tỷ đồng.
Đặc biệt hơn, quỹ được quản lý bởi chính những người nuôi bò, DN hỗ trợ kinh phí. Hiện tại, chủ đàn bò đóng 600 nghìn đồng tiền bảo hiểm cho một con, nếu không may chết sẽ được bồi thường 12 triệu đồng hay bị ngã (phải thải loại) được đền bù 10 triệu đồng.
Theo ông Phạm Văn Tế, chủ trang trại nuôi 65 con bò sữa ở khu Vườn Đào: “Nếu có trường hợp rủi ro, số tiền bảo hiểm đó cùng với số tiền bán thịt con bò thải loại có thể mua được một con bê sau cai sữa thay thế vào đàn. Vì thế, người chăn nuôi rất yên tâm”. Tương tự, chính sách bảo hiểm giá sữa với một phần vốn đối ứng của Cty và hộ chăn nuôi đóng góp 50 đồng/kg, nếu giá sữa giảm sẽ được trợ giá 60% số tiền. Lợi ích đã rõ nên 100% số hộ nuôi bò đều tự nguyện tham gia mua bảo hiểm.
| + Phân tích nguyên nhân triển khai bảo hiểm nông nghiệp ở Mộc Châu thành công, Phó TGĐ Phạm Văn Nhán cho biết: "Làm bảo hiểm, mỗi nơi mỗi khác. Ở đây, thành công được là do đã gắn trách nhiệm của Cty với người chăn nuôi, chứ không được phép nghĩ đến kinh doanh. Hàng năm, Cty hỗ trợ, nếu chưa sử dụng hết họ có thể có lãi quay vòng”.
+ Hội thi “Hoa hậu bò sữa Mộc Châu năm 2013” do Cty CP Giống bò sữa Mộc Châu tổ chức sẽ diễn ra trong 2 ngày, từ ngày 14 đến ngày 15/10/2013 tại thị trấn Nông trường Mộc Châu với sự tham gia của 532 hộ chăn nuôi và 125 “thí sinh” bò, được tuyển chọn từ hơn 10 nghìn “thí sinh” ở 11 đơn vị chăn nuôi đã tham gia từ 3 vòng loại trước. |
