Nông thôn mới là "một cuộc cách mạng"

Đại diện Bộ NN-PTNT, Bộ trưởng Cao Đức Phát trình bày nội dung cơ bản của Chương trình NTM giai đoạn 2010-2020. Mục tiêu đến năm 2015, 20% số xã đạt tiêu chuẩn NTM, năm 2020 đạt 50% số xã. Vốn và nguồn vốn thực hiện được hoạch định như sau: 23% vốn ngân sách TƯ và địa phương từ các chương trình MTQG và dự án hỗ trợ có mục tiêu; 17% vốn trực tiếp của chương trình; 30% vốn tín dụng; 20% vốn từ các DN, HTX và các loại hình kinh tế khác; cộng đồng 10%. 

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng, Trưởng BCĐ Chương trình, công cuộc triển khai xây dựng nông thôn đã được tiến hành hàng chục năm nay. Tuy nhiên việc huy động toàn dân tham gia vào Chương trình của Chính phủ theo đúng tinh thần của Nghị quyết TƯ 7 khóa X như hiện nay là một phong trào rất lớn nên cần phát động sâu rộng tới toàn dân. Cần phải đánh giá chính xác tình hình, lập được quy hoạch, huy động và cân đối được nguồn lực. Trong đó quy hoạch phải đi trước một bước.

Về quy hoạch xây dựng NTM theo Quyết định 193/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân cho biết, đến nay mới chỉ có 50/63 tỉnh có báo cáo với tổng số xã là 6.590 xã, còn lại 2.521 xã thuộc các tỉnh chưa có báo cáo rà soát lập quy hoạch. Nhiệm vụ quy hoạch cần xác định rõ các yêu cầu cụ thể đối với phạm vi toàn xã, gồm quy mô sử dụng đất, dự báo quy mô dân số trên địa bàn xã, thôn, bản theo từng giai đoạn. Các yêu cầu về bố trí dân cư thôn, bản, mạng lưới các công trình công cộng, công trình phục vụ SX; quy hoạch mạng lưới công trình hạ tầng kỹ thuật kết nối các thôn xóm với nhau, với vùng SX và các khu động lực có ảnh hưởng; yêu cầu về bảo đảm VSMT trong các thôn xóm.

Ảnh minh họa

Các đại biểu nhiều tỉnh cũng cho rằng, quy hoạch là khâu khó nhất và là vấn đề đầu tiên cần chú trọng. Ông Bùi Tiến Dũng, Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình cho rằng hiện nay việc đầu tư vào NN, NT, ND còn chắp vá, không đồng bộ, chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu của CNH – HĐH.Trong đóvấn đề quy hoạch không chỉ cho một xã mà cần phải đồng bộ, có sự liên kết giữa các xã. Từ đó mới xây dựng được nông thôn có SX phát triển, cuộc sống của nông dân sung túc, đảm bảo diện mạo làng xã thay đổi, môi trường sạch đẹp. Do đó, vấn đề quy hoạch đối với từng lĩnh vực phải đảm bảo sự đồng bộ.

“Kế hoạch rà soát quy hoạch gặp khó khăn, trong đó có yêu cầu các xã rà soát việc sử dụng đất là vấn đề phức tạp nhất”- Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trịnh Duy Hùng khẳng định. Hà Nội đặt ra chỉ tiêu phấn đấu đến 2012 hoàn thành quy hoạch nông thôn. Theo ông Hùng, vấn đề có tính quyết định là lập được quy hoạch cụ thể đối với từng lĩnh vực  và làm tốt công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ vai trò, ý nghĩa đặc biệt của xây dựng NTM để cộng đồng trách nhiệm, tránh trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước. Nhưng điều đáng lưu ý là mỗi quy hoạch NTM của một xã lại có 7 đến 8 quy hoạch chi tiết nên chính quyền các xã không tự làm được. Để triển khai xây dựng NTM, công tác quy hoạch phải đi trước một bước nhưng hiện nay hầu hết trong tình trạng "trắng" quy hoạch. Cá biệt như Điện Biên có đến 86/112 xã, phường chưa được lập quy hoạch. Nguyên nhân là do các địa phương tỉnh này quá rộng, có xã rộng tới mấy trăm km2 trong khi trình độ Chủ tịch xã mới chỉ hết lớp 5.

Nguồn vốn xây dựng NTM cũng là vấn đề nóng. Ông Trần Minh Kỳ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh lo ngại rằng: Khảo sát hiện trạng nông thôn trên địa bàn tỉnh cho thấy, đầu tư kết cấu hạ tầng của mỗi xã hết khoảng 120 tỷ đồng, số tiền trên quá lớn đối với chính quyền địa phương và người dân, nếu không có sự hỗ trợ tích cực từ ngân sách nhà nước. Tại xã Gia Phố (huyện Hương Khê) được chọn xây dựng thí điểm NTM, đến nay mới huy động được 27 tỷ đồng để đầu tư. Trong đó ngân sách của tỉnh chi 1,4 tỷ đồng. Mới chỉ một xã đã như thế thì khi triển khai đại trà cho các xã không biết lấy nguồn vốn đâu để thực hiện.

Còn ông Phan Minh Túc, Chủ tịch UBND huyện K'Bang (Gia Lai), huyện có địa bàn rộng, nhiều người dân tộc thiểu số, sinh sống nên các mặt KTXH của địa phương phát triển chậm, tỷ lệ hộ nghèo cao, cơ sở hạ tầng khó khăn…Do đó, Nhà nước cần có cơ chế đặc thù hỗ trợ riêng đối với các xã vùng dân tộc ít người. Ngoài ra, lãnh đạo nhiều địa phương cũng bày tỏ băn khoăn về vấn đề đào tạo đội ngũ cán bộ ở cơ sở…