Vùng chuyên canh rau má Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế có diện tích hơn 140ha. Ảnh: Công Điền.
Xây nhà lầu, mua xe hơi nhờ trồng rau má
Những ngày đầu tháng 10, khi cơn bão Noru vừa quét qua miền Trung, chúng tôi có dịp ghé thăm vựa rau má Quảng Thọ (huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế). Con đường bê tông thẳng tắp từ trung tâm xã Quảng Thọ băng qua những cánh đồng rau má xanh mướt đang mùa thu hoạch, kéo dài tít tắp.
Trong câu chuyện xoay quanh biệt danh “làng rau má”, vốn được người dân địa phương gọi để chỉ một số làng như Phước Yên, La Vân Hạ…, ông Hoàng Công Phong, Chủ tịch UBND xã Quảng Thọ cho biết: Địa phương là xã thuần nông, trong đó người dân chủ yếu tham gia trồng trọt và nuôi trồng thuỷ sản. Nếu như một số làng như Phước Yên, La Vân Hạ… có lợi thế về trồng trọt, thì làng La Vân Thượng lại thiên về nuôi trồng thuỷ sản.
Đối với trồng trọt, từ trước đến nay, người dân Quảng Thọ chủ yếu gắn bó với cây lúa và một số loại hoa màu khác. Từ hơn 20 năm nay, rau má cũng đã trở thành cây trồng chủ lực của địa phương, cũng là “điểm sáng” trong công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng tập trung, chuyên canh, quy trình VietGAP của địa phương.
Niềm vui của người dân Quảng Thọ khi năm nay rau má được giá. Ảnh: Công Điền.
Theo ông Phong, huyện Quảng Điền, trong đó có xã Quảng Thọ là địa phương vùng thấp trũng nằm bên phá Tam Giang. Bao đời nay, cứ vào mùa mưa lũ, nước lại ngập trắng đồng, người dân phải tập trung lo chống lũ, chống bão. Sản xuất nông nghiệp thời gian này hầu như đình trệ. Cũng như nhiều địa phương khác của huyện, cánh đồng hơn 100ha ở xã Quảng Thọ trước đây thường bị bỏ hoang trong mùa mưa lũ.
Dẫn chúng tôi đi thăm các làng trồng rau má, giọng ông Hoàng Công Phong trầm lại khi kể về lịch sử hình thành vùng chuyên canh rau má lớn nhất ở vùng rốn lũ Quảng Điền này. Đó là sau đợt lũ lụt kinh hoàng năm 1999, cả một vùng rộng lớn bị bao phủ bởi lớp bùn đất nhão nhoét. Hầu như không có loại hoa màu nào sống sót sau trận lũ lịch sử năm đó. Thiếu thốn thực phẩm xanh, người dân đi lên núi Phong Mỹ, tình cờ tìm thấy cây rau má và đưa về trồng thử, ai ngờ rau phát triển rất tốt, mùi vị thơm ngon.
Do đây là loại cây khá dễ trồng dù luân canh hay chuyên canh trên đất ruộng nên diện tích rau má Quảng Thọ cứ thế phát triển nhanh chóng. Việc trồng rau giờ đây không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong gia đình mà dần được người dân mở rộng canh tác theo hướng sản xuất hàng hoá.
Rau má được vận chuyển từ cánh đồng về HTX Quảng Thọ 2 để sơ chế. Ảnh: Công Điền.
Gặp chúng tôi khi đang thoăn thoắt thu hoạch rau má trên đồng, bà Nguyễn Thị Ái Trinh, người dân xã Quảng Thọ chia sẻ, gia đình bà trồng rau má đã hơn 3 năm nay, với diện tích hơn 2,5 mẫu. Bình quân cây rau má cho thu hoạch khoảng 10 lứa/năm, sau đó phải xuống giống trồng lại vụ mới. So với các loại hoa màu khác, lợi thế của cây rau má là loại cây tái sinh nên cho thu hoạch quanh năm. Do đó, thu nhập cũng thường xuyên và ổn định hơn so với canh tác các loại hoa màu khác.
“Mùa mưa lũ năm nay, rau má được giá, giá bán sỉ cho thương lái là 10.000 đồng/kg, cao gấp đôi so với mùa hè nên bà con đỡ vất vả. Mỗi ngày, nhà tôi hái hơn 30kg, bán cũng được trên 300.000 đồng. Trồng rau má thì chỉ sợ lụt ngâm cả tháng, chứ nước ngâm đôi ba ngày cây vẫn xanh tốt, chỉ cần phun nước rửa sạch bùn là được”, bà Trinh cho hay.
Người dân cho biết, thu nhập từ rau má thường xuyên và ổn định hơn so với canh tác các loại hoa màu khác. Ảnh: Công Điền.
Từ diện tích trồng rau má ít ỏi ban đầu, bây giờ, về Quảng Thọ không khó để gặp những ruộng rau má trải dài khắp các làng La Vân Hạ, Phò Nam A, Tân Xuân Lai, Phước Yên… Theo số liệu thống kê mới nhất của UBND xã Quảng Thọ, đến nay toàn xã có hơn 500 hộ trồng rau má với diện tích khoảng 140ha. Với người dân Quảng Thọ, việc có thu nhập hơn 200 triệu đồng/ha/năm từ cây rau má không còn là chuyện hiếm hoi nữa. Và thực tế đã có người nhờ cây rau má mà xây được nhà lầu, mua xe hơi và tạo việc làm cho cả chục người khác.
Đa dạng hóa sản phẩm từ rau má
Sau một thời gian dài phát triển tự phát, từ năm 2015, rau má Quảng Thọ được chính quyền địa phương đưa vào sản xuất theo quy trình VietGAP. Các hộ dân tham gia sản xuất đều ký cam kết và tuân thủ đúng quy trình trồng, chăm sóc và thu hoạch. Đến nay, trong tổng diện tích 140ha rau má của xã Quảng Thọ, đã có 52ha tại một số thôn Phước Yên, La Vân Thượng… được sản xuất theo đúng quy trình VietGAP.
Cùng với đó, để tạo đầu ra ổn định cho rau má, UBND xã Quảng Thọ giao HTX Nông nghiệp Quảng Thọ 2 đứng ra làm đầu mối thu mua, bao tiêu sản phẩm và giữ vai trò kết nối giữa nông dân và các kênh tiêu thụ. Ngoài thu mua rau má tươi để nhập cho thương lái bán, từ nguồn vốn do tỉnh hỗ trợ, HTX Quảng Thọ 2 đã xây dựng nhà máy chế biến các sản phẩm rau má với hệ thống máy móc và quy trình công nghệ hiện đại.
Sơ chế rau má trước khi đưa đi tiêu thụ tại HTX Quảng Thọ 2. Ảnh: Công Điền.
Ông Nguyễn Lương Trí, Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp Quảng Thọ 2 cho biết, hàng năm, HTX thu mua và tiêu thụ rau má tươi từ 180 đến 200 tấn và chế biến các sản phẩm từ rau má khô 20 đến 25 tấn. Hiện rau má được bán không chỉ trong tỉnh mà còn được tiêu thụ tận TP.HCM, các tỉnh miền Tây Nam bộ, Tây Nguyên và nhiều tỉnh, thành miền Bắc.
Bên cạnh đó, nhằm quảng bá và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm rau má và nâng cao hiệu quả kinh tế, đơn vị đã sản xuất các loại sản phẩm trà rau má đựng trong túi lọc và trà rau má sấy khô, bột matcha. Các sản phẩm này đã được bán trên sàn giao dịch thương mại điện tử của Liên minh HTX của tỉnh Thừa Thiên – Huế thông qua hệ thống Shopee và Lazada. Người tiêu dùng có thể mua trực tuyến thông qua hai hệ thống trên và mua trực tiếp tại HTX Quảng Thọ 2 và các điểm cung ứng sản phẩm trà rau má, bột matcha rau má trong cả nước.
Thu hoạch rau má tại xã Quảng Thọ. Ảnh: Công Điền.
Sau nhiều nỗ lực, sản phẩm “trà rau má Quảng Thọ” đã được UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế công nhận là 1 trong 17 sản phẩm OCOP cấp tỉnh đạt 4 sao năm 2020. Bộ sản phẩm bột matcha rau má của HTX Nông nghiệp Quảng Thọ 2 cũng đã được UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế chứng nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh năm 2021.
Các sản phẩm trà rau má và bột matcha rau má của xã Quảng Thọ đã được công bố nhãn hiệu tập thể và đã được Cục Sở hữu trí tuệ chứng nhận nhãn hiệu tập thể và Cục Vệ sinh An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cấp phép sản xuất. HTX Quảng Thọ 2 cũng tiến hành đăng ký thành công thương hiệu, mẫu mã bao bì “Trà rau má Quảng Thọ” với sản phẩm "Trà rau má túi lọc”, “Trà rau má sấy khô” và sản phẩm “Bột matcha rau má” cung ứng ra thị trường trong cả nước.
Rau má Quảng Thọ được trồng ở di tích Thành Nhà Hồ
Theo ông Hoàng Công Phong, Chủ tịch UBND xã Quảng Thọ, vừa rồi, có đoàn cán bộ của Ban quản lý di tích Thành nhà Hồ đến xã Quảng Thọ thăm bà con trồng rau má. Bà con xã Quảng Thọ đã gửi tặng rau má cho đoàn khách đem về.
Hiện rau má này được trồng nhiều ở di tích Thành nhà Hồ, xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa và đều được lấy giống từ xã Quảng Thọ. Đây là vinh dự lớn cho địa phương bởi cũng là một cách tưởng nhớ công lao tiền nhân bằng những sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của quê hương.
