Thành công của Nhật Bản là bài học cho Việt Nam

Hội thảo diễn ra đúng thời điểm Trung ương Đảng đang tổng kết 10 năm thực hiện NQ 26 Hội nghị Trung ương 7 khóa X về tam nông.

Toàn cảnh hội thảo

Nhật Bản là quốc gia có điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt nhưng phát triển thành nước có nền kinh tế thứ 3 thế giới với nền nông nghiệp hiện đại. Đời sống nông dân được bảo đảm và có các chính sách an sinh xã hội tốt. Hiện chỉ có 3% dân số Nhật làm nông nghiệp nhưng cung cấp lương thực, thực phẩm chất lượng cao dư thừa cho dân số hơn 127 triệu người và phục vụ XK.

Theo Cố vấn đặc biệt Liên minh Nghị sĩ Hữu nghị Nhật - Việt Tsutomu Takebe, Nhật Bản đã đi từ các bước đầu tiên là cải cách đất nông nghiệp để xây dựng nhà nông tự chủ (trong 16 năm), thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu SX từ lúa sang sản phẩm có nhu cầu ngày càng cao trên cơ sở luật pháp (trong 30 năm). Từ những năm 1990, Nhật Bản áp dụng mạnh hơn nguyên lý thị trường trong SXNN, bảo đảm hài hoà với đời sống nông thôn.

Đặc biệt từ năm 2000 trở đi, Nhật Bản thực hiện theo chính sách nông nghiệp “Takebe” (tên của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp giai đoạn này) hướng tới mục tiêu cung cấp lương thực ổn định, ban hành luật pháp về an toàn thực phẩm, luật pháp về giáo dục chế độ ăn uống, bảo đảm hài hoà giữa thành thị và nông thôn, môi trường nông thôn gần gũi với tự nhiên và cơ cấu nông nghiệp do DN nông nghiệp hoạt động hiệu quả xác lập.

Ông Hiroshi Matsuura, Đại sứ quán Nhật Bản cho biết ngay từ khi cải tạo đất nông nghiệp, Chính phủ đã đưa máy móc cỡ lớn vào canh tác để nhà nông có nhiều thời gian nhàn rỗi, làm thêm nghề phụ hay làm cho các nhà máy.

Chính phủ Nhật Bản cũng quan tâm tới việc tạo ra giá trị gia tăng cho nông dân thay vì chỉ gia tăng lợi nhuận cho các DN thương mại. Theo đó, khuyến khích người nông dân tham gia HTX để đủ tài chính sở hữu các kho trữ lạnh, bảo quản tốt nông sản khi tới tay người tiêu dùng. Chính vì vậy, một quả xoài của Nhật Bản hiện nay có giá tương ứng với 800.000 đồng.

Với tâm thế biến nông nghiệp thành ngành công nghiệp thứ 6 tại Nhật Bản, ông Matsuura cho biết Chính phủ tạo cơ chế để không chỉ SX thông thường mà còn gia công, chế biến nhiều sản phẩm khác nhau (kể cả sản phẩm du lịch) từ một loại nông sản. “Chỉ riêng việc cắt rau củ quả và đóng gói cũng đã là một doanh nghiệp lớn tại Nhật Bản”, ông Hiroshi Matsuura nói.

Từ đó, vị chuyên gia này cho rằng phải có cơ chế biến ý tưởng thành khả thi, xem xét chính sách khi ban hành có lợi cho ai, thực hiện chuyển dịch lực lượng lao động dư thừa trong nông nghiệp thành lợi thế của nhà nông và duy trì đất nông nghiệp tối ưu, đa dạng để nông thôn có “sức sống”, hấp thụ tốt công nghệ cao.

Tổ chức JICA đề xuất chiến lược phát triển của Việt Nam trong thời gian tới nên chuyển từ tăng trưởng cao sang tăng trưởng có chất lượng qua khai thác tiềm năng cao trong nông nghiệp ở các vùng lãnh thổ.

Việt Nam cần phát triển các ngành SX liên quan đến nông nghiệp, không phải là các công ty SX theo hình thức gia công XK. Coi trọng thị trường trong nước, mở rộng thị trường XK gắn với bảo đảm an toàn thực phẩm. JICA sẵn sàng hỗ trợ kết nối các DN tư nhân của Nhật Bản sở hữu công nghệ tiên tiến nhưng không có mạng lưới ở nước ngoài.