1 
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì và phát biểu chỉ đạo hội nghị. Ảnh: Văn Vũ.
Nghĩ mới hơn, khác hơn, lớn hơn, táo bạo hơn
Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng: Các tỉnh, thành ĐBSCL cần phải liên kết, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất và thúc đẩy hợp tác vì một Mê Công Delta phát triển biền vững. Mỗi địa phương cần chủ động mở rộng không gian liên kết, phát triển. Đất đai có thể manh mún, địa giới hành chính có thể bị chia cắt, nhưng tư duy không thể manh mún, không gian kinh tế không thể bị chia cắt.
Sự điều phối theo chuỗi ngành hàng, tính liên kết vùng, tiểu vùng giữa các địa phương cần phải được chú trọng ngay đầu mùa vụ, chứ không phải chỉ tập trung xử lý khi nông sản ùn ứ sau thu hoạch. Do đó, đã đến lúc đồng bằng cần có cách nghĩ mới hơn, khác hơn, lớn hơn, táo bạo hơn, để kích hoạt vùng đất giàu tiềm năng này.
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, đất đai có thể manh mún, địa giới hành chính có thể bị chia cắt, nhưng tư duy không thể manh mún, không gian kinh tế không thể bị chia cắt. Ảnh: Văn Vũ.
Gần đây ở ĐBSCL những mô hình phát triển nông nghiệp sinh thái, tích hợp đa giá trị, thuận thiên đã xuất hiện ở nhiều địa phương trong vùng. Mô hình kinh tế dưới tán rừng, mô hình tôm - lúa ở bán đảo Cà Mau, mô hình chuyển đổi từ độc canh cây lúa sang đa canh, xen canh đã tăng thu nhập cho nông dân vùng Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên, mô hình sản xuất thích ứng với hạn mặn ở các tỉnh duyên hải. Chương trình “Mỗi xã phường một sản phẩm” được các địa phương chú trọng, đã kết hợp tinh tế tài nguyên bản địa với giá trị văn hoá địa phương.
Nhiều Tập đoàn, doanh nghiệp lớn cũng đã triển khai những dự án quy mô có tính liên tỉnh, hứa hẹn sẽ kích hoạt tiềm năng cùng lúc cho nhiều địa phương. Đó là những tín hiệu lạc quan minh chứng cho sự sáng tạo, năng động và sức sống của Đồng bằng. Vấn đề là chúng ta cần nối kết, lan toả những giá trị đó.
Liên kết vùng ĐBSCL không phải là phép tính cộng về dân số, về diện tích, về nguồn lực hữu hình của 13 tỉnh, thành phố. Hơn hết, đó là độ mở, kết nối về tư duy, kết nối các nguồn lực vô hình, vô hạn, tạo dựng mối quan hệ hài hoà giữa “Nhà nước – Thị trường – Xã hội”, kiếm tìm xung lực mới, khởi tạo không gian phát triển mới.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo hội nghị. Ảnh: Văn Vũ.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam nhấn mạnh, ĐBSCL là trung tâm lớn phát triển nông nghiệp về sản xuất lúa gạo, trái cây, nuôi trồng, đánh bắt và chế biến thủy sản, đóng góp lớn vào xuất khẩu nông lâm thủy sản của cả nước. Đồng thời, khu vực này có vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL gồm 4 tỉnh, thành phố: Cần Thơ, An Giang, Kiên Giang và Cà Mau. Đây là vùng có vai trò quan trọng trong chuyển giao công nghệ sinh học, cung cấp giống, các dịch vụ kỹ thuật logistic, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp cho cả vùng ĐBSCL.
Năm 2021, giá trị gia tăng tổng sản phẩm ngành nông nghiệp vùng ĐBSCL tăng 1,6%, chiếm 32,2% giá trị gia tăng tổng sản phẩm trên địa bàn toàn vùng và chiếm 31,3% giá trị gia tăng tổng sản phẩm toàn ngành nông nghiệp cả nước. ĐBSCL đứng đầu cả nước về sản lượng gạo, tôm nước lợ, cá tra và trái cây, với 24,5 triệu tấn thóc (chiếm 55,4% cả nước), 0,78 triệu tấn tôm (chiếm 83,5%), 1,47 triệu tấn cá tra (chiếm 98%) và 4,3 triệu tấn trái cây (chiếm 60%).
Tập trung nguồn lực cho phát triển
Phát triển nông thôn, xây dựng nông thôn mới được chú trọng và đạt nhiều kết quả cao, đời sống người dân nông thôn được nâng cao, điều kiện sinh hoạt được cải thiện một bước đáng kể. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đạt kết quả nổi bật. Đến hết năm 2021 có 69,6% số xã đạt chuẩn, bình quân 16,9 tiêu chí/xã, có 37 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới. Trong đó có 2 địa phương là thành phố Cần Thơ và tỉnh Bạc Liêu đã có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới.
Cơ sở hạ tầng phát triển nông nghiệp, nông thôn được quan tâm đầu tư góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển và đổi mới bộ mặt nông thôn. Thời gian qua, đã đầu tư đồng bộ hệ thống kênh với 15 nghìn km kênh trục và kênh cấp I, 77 nghìn km kênh cấp II và cấp III. Đã hình thành các hệ thống công trình thủy lợi và hệ thống đê bao, hạ tầng cấp nước, hạ tầng cảng cá khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá.
Để ĐBSCL phát triển thì trước hết cần phải có thể chế, tập trung hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực. Ảnh: Văn Vũ.
Thủ tướng trăn trở đặt câu hỏi: Vì sao ĐBSCL là vùng có nhiều tiềm năng và lợi thế nhưng chưa phát triển và phát triển chưa bền vững? Vậy những tồn tại, yếu kém gì kìm hãm sự phát triển?
Thủ tướng chỉ ra rằng, để ĐBSCL phát triển thì trước hết cần phải có thể chế. Quy hoạch sản phẩm cụ thể là gì? Cần tập trung đầu tư phát triển hạ tầng, hạ tầng xã hội, giao thông, năng lượng, hạ tầng số… Tập trung nguồn lực để phát triển, hợp tác công tư, lấy nội lực nội tại để phát triển. Mà nội lực quan trọng nhất là con người, thiên nhiên, truyền thống văn hóa… Ưu tiên ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng suất lao động.
"ĐBSCL phải là một thực thể, 13 tỉnh, thành không thể rời rạc, mà phải bổ sung cho nhau, cùng nhau liên kết. Sản xuất phải gắn với thị trường. Chúng ta phải chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu. Nông nghiệp muốn phát triển được thì phải có công nghiệp chế biến, dịch vụ đi kèm", Thủ tướng nói.
