Người dân thu hoạch chè tại huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang. Ảnh: TL.
Báu vật nơi đất trời cực Bắc
Tại tỉnh Hà Giang, cây chè shan tuyết sinh trưởng, phát triển hoàn toàn tự nhiên, dọc theo dãy núi Tây Côn Lĩnh và phân bố tập trung ở 5 huyện: Hoàng Su Phì, Xín Mần, Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên và TP. Hà Giang.
Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa nhưng mang đặc điểm của khí hậu á nhiệt đới, mùa đông lạnh kéo dài và sinh trưởng ở độ cao từ 600 đến trên 1.500 m so với mực nước biển, quanh năm sương mù bao phủ đã tạo nên những cây chè shan tuyết độc đáo với chất lượng tốt, hương vị đặc trưng và mang tính đặc thù.
Đây chính là lợi thế của chè shan tuyết Hà Giang so với các địa phương khác trong cả nước, được các nhà khoa học đánh giá không chỉ là nguồn nguyên liệu tuyệt vời, cho ra đời những ấm trà đặc sản mà còn là một trong những thủy tổ của cây chè, mang nhiều nguồn gen quý hiếm.
Chè shan tuyết cổ thụ Hà Giang được chứng nhận Cây Di sản Việt Nam. Ảnh: TL.
Nhắc đến Hoàng Su Phì là nhắc đến vùng đất có lịch sử lâu đời, là vùng chè nguyên khởi được phát hiện đầu tiên ở 3 nước Việt Nam, Trung Quốc và Ấn Độ cách đây 3.000 năm trước. Đến nay, trên mảnh đất Hoàng Su Phì vẫn còn giữ được 4.600ha chè shan tuyết cổ thụ, trong đó có trên 5 triệu cây chè trên 300 tuổi, 1 triệu cây chè shan tuyết cổ thụ trên 500 tuổi.
Theo ông Lý Chòi Nhàn, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Hoàng Su Phì, đây là tiềm năng giá trị cao từ một loại cây trồng đang được người dân tộc thiểu số như người Dao, người Mông, người Cờ Lao, người Nùng... chăm sóc bảo tồn gìn giữ và được chính quyền địa phương đề xuất cơ quan tổ chức có thẩm quyền đánh giá và cấp "Chứng nhận cây di sản Việt Nam", đưa vào danh sách tài sản quốc gia bảo tồn theo quy định của pháp luật. Cây chè chính là tài sản của người nông dân, đồng thời là cây di sản Việt Nam.
HTX chế biến chè Phìn Hồ chế biến trà shan tuyết cổ thụ hữu cơ theo tiêu chuẩn châu Âu. Ảnh: TL.
“Phìn Hồ, Túng Sán, Hồ Thầu thuộc dãy núi Tây Côn Lĩnh và Chiêu Lầu Thi là địa danh có nhiều cây chè shan tuyết cổ thụ nổi tiếng. Hầu hết những cây chè ở đây đều sinh trưởng dựa vào điều kiện tự nhiên, có thời gian được ngủ đông sớm sớm và nảy chồi muộn. Vì thế những búp chè đã tích lũy đầy đủ hàm lượng dinh dưỡng từ tự nhiên. Qua minh chứng cho thấy, mỗi năm chè chỉ nẩy búp cho thu hái từ 2 đến 3 vụ, điều đó đã chứng tỏ giá trị quý hiếm của sản phẩm chè shan tuyết Hà Giang”, ông Lý Chòi Nhàn chia sẻ.
Đưa thương hiệu chè shan tuyết cổ thụ đến với Thủ đô
HTX Chế biến chè Phìn Hồ được thành lập năm 2008 bởi 46 hộ gia đình đồng bào Dao đỏ tại huyện Hoàng Su Phì, phía tây tỉnh Hà Giang, đã có 15 năm kinh nghiệm trong hoạt động sản xuất, chế biến chè shan tuyết cổ thụ hữu cơ theo tiêu chuẩn châu Âu tại dãy núi Tây Côn Lĩnh và đỉnh Chiêu Lầu Thi.
Trà nương giới thiệu sản phẩm tại lễ khai trương cửa hàng chè shan tuyết cổ thụ tại Hà Nội ngày 3/6. Ảnh: Phạm Hiếu.
Là một doanh nghiệp thuộc HTX Chế biến chè Phìn Hồ, lĩnh vực hoạt động chính của Công ty TNHH Chè cổ thụ Việt Nam là sản xuất, chế biến chè shan tuyết cổ thụ vùng núi cao với nhãn hiệu sản phẩm là Fìn Hò Trà, trà Trường Thọ, trà Cổ Việt.
Đơn vị cũng là cầu nối liên kết bà con dân tộc thiểu số trồng chè, tiêu thụ 100% sản phẩm chè tại địa phương với giá trị cao. Đồng thời cũng là nơi quy tụ đồng bào dân tộc thiểu số có tư duy, có kiến thức trong sản xuất chế biến sản phẩm hàng hóa thông qua các lớp học tập huấn, đào tạo cách chăm sóc, cách sản xuất chế biến sản phẩm chè chất lượng cao.
Từ ưu thế có vùng nguyên liệu chè shan tuyết cổ thụ được thừa hưởng từ các thế hệ trước, Công ty đã xác định sứ mệnh bảo tồn và phát huy thương hiệu trà shan tuyết cổ thụ Hà Giang. Đồng thời, nâng cao chất lượng sản phẩm, liên kết bao tiêu sản phẩm cho bà con nông dân và mở rộng phát triển thị trường, qua đó góp phần nâng cao thu nhập cho bà con nông dân vùng cao.
Người yêu văn hóa trà Thủ đô có thể trực tiếp tới thưởng thức trà shan tuyết cổ thụ. Ảnh: Phạm Hiếu.
Với mong muốn xây dựng một địa chỉ để những người yêu trà có thể tới trực tiếp thưởng thức đặc sản trà shan tuyết cổ thụ Hà Giang như diệp trà, bạch trà, hồng trà, hoàng trà, trà Shan Tiên, trà Móng Rồng, trà Phổ nhĩ, trà Cổ Việt… ngay tại Thủ đô Hà Nội, ngày 3/6, Công ty TNHH Chè cổ thụ Việt Nam đã tổ chức khai trương cửa hàng trà shan tuyết cổ thụ tại địa chỉ số 218 Hoàng Công Chất, phường Phú Diễn, quận Nam Từ Liêm.
Bà Lý Mùi Mương, Giám đốc Công ty chia sẻ, dãy núi Tây Côn Lĩnh và đỉnh núi Chiêu Lầu Thi là nơi quy tụ những sản vật tinh túy của đất trời cực Bắc, được thiên nhiên ưu ái để phát triển những vườn chè shan tuyết cổ thụ hằng trăm năm tuổi.
Từ nguồn nguyên liệu chè shan tuyết cổ thụ hữu cơ, theo quy trình chế biến khác nhau, đơn vị đã chế biến ra các dòng trà diệt men, dòng trà lên men và dòng trà lên men bán phần như Fìn Hò trà, trà Trường Thọ, trà Cổ Việt, trà Túng Sán, trà Shan Tiên, trà Móng Rồng, trà Phổ Nhĩ.
2 sản phẩm diệp trà và hồng trà của HTX Chế biến chè Phìn Hồ đã được cấp chứng nhận sản phẩm OCOP năm sao. Ảnh: TL.
“Khai trương cửa hàng chè shan tuyết cổ thụ tại Thủ đô Hà Nội, Công ty và HTX Chế biến chè Phìn Hồ mong muốn sẽ là cầu nối giao thoa giữa người nông dân Hà Giang với thị trường chè trong và ngoài nước, là nơi quy tụ kiến thức văn hóa trà cổ Hà Giang tại Hà Nội”, bà Lý Mùi Mương bày tỏ.
Từ những búp chè shan tuyết cổ thụ cùng với kinh nghiệm chế biến truyền thống của dân tộc Dao, 2 sản phẩm Trà xanh và Hồng trà của HTX chế biến chè Phìn Hồ đã được cấp chứng nhận sản phẩm OCOP năm sao.
Từ đó, những năm qua, đơn vị đã đưa sản phẩm chè shan tuyết cổ thụ đến với các thị trường như Đức, Pháp, Trung Quốc, Đài Loan thông qua các hội chợ nhằm quảng bá và đưa sản phẩm đến gần hơn đến người tiêu dùng trên thế giới.
