Thủy điện... khát nước

Nhà máy điện gặp khó

Hiện nay, mực nước tại hồ Ka Nak đã cạn kiệt, chỉ đạt mức 488m và luôn ở mức xấp xỉ mực nước chết 485m (thấp hơn 27m so với trung bình nhiều năm là 515m). Do vậy, Cty Thủy điện An Khê-Ka Nak phải sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả nhằm đáp ứng việc cấp nước cho vùng hạ du sông Ba qua đập tràn An Khê trong các tháng mùa khô cạn năm 2019.

Mực nước tại hồ Ka Nak xuống xấp xỉ mực nước chết.

Ông Đặng Văn Tuần, GĐ Cty cho biết, ngay từ đầu năm 2019, Cty đã phối hợp làm việc với 2 tỉnh Gia Lai và Bình Định để báo cáo tình trạng khô hạn, thiếu hụt nước đang xảy ra tại hồ chứa. Ngoài ra, công ty đã xin phép các Bộ ngành điều chỉnh lưu lượng xả nước về hạ du sông Ba, lịch vận hành điều tiết nước hồ chứa thủy điện An Khê-Ka Nak để phục vụ cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, thủy lợi, phòng chống hạn hán, thiếu nước.

Hiện nay, chính quyền 2 tỉnh đã nắm được tình trạng khô hạn, thiếu hụt nước đang xảy ra cục bộ tại hồ chứa thủy điện An Khê-Ka Nak và rất chia sẻ với công ty. Tuy nhiên, 2 tỉnh Gia Lai và Bình Định yêu cầu công ty vẫn phải ưu tiên cấp nước cho hạ du sông Ba. Song, do nắng hạn kéo dài, mực nước hồ Ka Nak xuống rất thấp, công ty gặp rất nhiều bất lợi giữa việc phát điện và cấp nước cho hạ du.

Theo ông Tuần, do ưu tiên tích nước để điều tiết trong mùa khô năm 2019 đã ảnh hưởng rất nhiều đến việc chạy máy phát điện. Theo đó, từ đầu mùa cạn đến nay, cả 2 nhà máy thủy điện An Khê và Ka Nak đã dừng phát điện để tập trung cấp nước cho hạ du sông Ba. Tính đến nay, nhà máy mới chỉ phát được 30 triệu KWh điện, đạt gần 6% kế hoạch năm 2019 (509 triệu KWh), thấp hơn rất nhiều so với trung bình nhiều năm. 

Sông Ba trước và sau khi được xả nước chống hạn.

Hiện 2 hồ An Khê và hồ Ka Nak đều ở gần mực nước chết. Tuy nhiên, đơn vị vẫn phải nỗ lực xả nước nhằm đảm bảo nguồn nước cho người dân vùng hạ du sản xuất ổn định trong tình trạng hạn hán kéo dài. Bên cạnh đó, công ty đã tập trung nghiên cứu để xây dựng chương trình dự báo thực và dự báo trung hạn chế độ thủy văn dòng chảy hồ An Khê phục vụ cho việc vận hành tối ưu hồ và điều tiết xả tràn theo quy trình vận hành liên hồ chứa.
 

Ưu tiên cấp nước cho hạ du

Theo Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên, cùng với cả nước, năm 2019, các tỉnh Tây Nguyên sẽ chịu ảnh hưởng bởi hiện tượng El Nino. Theo đó, sẽ xảy ra thiếu nước nghiêm trọng, đặc biệt là các huyện phía Đông, Đông Nam tỉnh Gia Lai. Hiện nay, lượng nước tại một số hồ đập trong vùng đã thấp hơn rất nhiều mọi năm, trong khi mùa khô vẫn kéo dài ở phía trước.

Thủy điện Ka Nak giờ chỉ vận hành 1 tổ máy để cấp nước về hạ du sông Ba.

Thêm vào đó, từ thời điểm cuối năm 2018 đã xảy ra tình trạng thiếu nước nghiêm trọng ở lưu vực sông Ba. Theo ông Mã Văn Tình, Phòng NN-PTNT huyện Kbang, hạn hán xảy ra từ cuối năm 2018, do lượng mưa ít và kết thúc sớm, mực nước ở các sông, suối rất thấp. Hiện nay, các hồ thủy lợi, thủy điện đã cạn kiệt nước, xấp xỉ mực nước chết song người dân vẫn phải sử dụng nước sông Ba để sản xuất. Vì vậy, C ty Thủy điện An Khê-Ka Nak vẫn duy trì dòng chảy để đảm bảo nước tưới cho nông nghiệp.  

Còn theo ông Đặng Văn Tuần, ngay từ cuối tháng 1/2019, Cty đã nhận được công văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh Gia Lai. Theo đó, đối với hồ An Khê, hàng ngày vận hành xả nước liên tục xuống hạ du sông Ba với lưu lượng từ 4 - 6 m3/s. Đặc biệt, định kỳ vào ngày 1 hàng tháng, vận hành xả nước liên tục xuống hạ du với lưu lượng 30 m3/s trong 5 giờ liên tục, từ 8 giờ đến 13 giờ.

Riêng hồ Ka Nak, vận hành điều tiết nước về hồ An Khê đảm bảo đủ nước cấp cho hạ du phục vụ nước sinh hoạt, tưới cho cây trồng. Trong trường hợp mực nước ở hồ An Khê xuống đến mực nước chết thì sẽ vận hành xả nước xuống hạ du sông Ba qua đập tràn An Khê theo nguyên tắc lưu lượng xả bằng lưu lượng vào. Còn đối với hồ Ka Nak nếu xuống đến mực nước chết thì sẽ tạm dừng vận hành xả nước xuống hạ du để chờ tích trữ nước đảm bảo lớn hơn hoặc bằng mực nước chết.  

Từ giữa tháng 6/209 đến nay, Cty đã thực hiện 6 đợt xả nước, mỗi đợt kéo dài 3 ngày liên tục, với lưu lượng xả bình quân từ 4 - 6 m3/s xuống vùng hạ du sông Kôn, đoạn qua xã Tây Thuận, huyện Tây Sơn (Bình Định) và xả liên tục xuống hạ du sông Ba, đoạn qua huyện Kbang, TX An Khê (Gia Lai).