Tiền tỷ treo trên những cánh rừng già: [Bài 1] Thu tiền tỷ nhờ bán tín chỉ carbon

Ông Nguyễn Văn Duẫn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình cho biết, được sự hỗ trợ của Quỹ đối tác carbon trong lâm nghiệp (FCPF), Quảng Bình xây dựng dự án “Giảm phát thải khí nhà kính từ mất rừng và suy thoái rừng, bảo tồn trữ lượng carbon rừng, quản lý rừng bền vững và nâng cao trữ lượng carbon rừng (REDD+), xây dựng Quỹ bảo vệ và phát triển rừng (BV-PTR) tỉnh Quảng Bình để quản lý nguồn thu từ REDD+. Xây dựng đường phát thải tham chiếu làm cơ sở để tính toán mức phát thải, hấp thụ và lưu giữ carbon rừng. Tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức về REDD+. Tỉnh cũng đã phối hợp xây dựng và hoàn chỉnh “văn kiện chương trình giảm phát thải thí điểm dựa trên kết quả thực tế tại vùng Bắc Trung bộ” do Bộ NN-PTNT chủ trì.

Tiềm năng dồi dào…

Giai đoạn 2023 - 2025, Quảng Bình sẽ nhận được 235 tỷ đồng từ việc bán tín chỉ carbon cho IBRD. Qua đó, mang lại nguồn thu cho gần 11.000 chủ rừng, góp phần hiệu quả vào công tác quản lý, bảo vệ rừng theo hướng bền vững.

Rừng tự nhiên của tỉnh Quảng Bình chủ yếu được giao cho các ban quản lý rừng phòng hộ, ban quản lý rừng đặc dụng và các công ty lâm nghiệp, hộ gia đình, cá nhân, UBND cấp xã… quản lý, bảo vệ.

Để bảo vệ rừng theo hướng bền vững, ngày 28/12/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 107/2022/NĐ-CP về thí điểm chuyển nhượng kết quả giảm phát thải (bán tín chỉ carbon) và quản lý tài chính thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung bộ.

Xác định tiềm năng và thế mạnh của tỉnh trong lĩnh vực mua bán tín chỉ carbon rừng, Quảng Bình đã sớm đề xuất với Bộ NN-PTNT tham gia dự án “Hỗ trợ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam” do FCPF thông qua Ngân hàng Thế giới tài trợ REDD+ là sáng kiến nhằm giảm phát thải khí nhà kính thông qua nỗ lực hạn chế mất rừng, hạn chế suy thoái rừng, bảo tồn trữ lượng carbon rừng, quản lý bền vững tài nguyên rừng và tăng cường trữ lượng carbon rừng.

Với quyết tâm của tỉnh, sự hỗ trợ tích cực của Quỹ FCPF, giai đoạn 2023 - 2025, Quảng Bình được phân bổ từ nguồn thỏa thuận chi trả giảm phát thải cho đối tượng rừng tự nhiên hơn 235 tỷ đồng (cao thứ 2 trong 6 tỉnh vùng Bắc Trung bộ). Trên cơ sở các văn bản hướng dẫn của Chính phủ, Bộ NN-PTNT, Sở NN-PTNT Quảng Bình đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các quyết định, kế hoạch triển khai thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính trên địa bàn tỉnh. Chỉ đạo Quỹ BV-PTR mở tài khoản để quỹ Trung ương phân bổ theo quy định. Chỉ đạo Chi cục Kiểm lâm phối hợp với các địa phương, đơn vị chủ rừng rà soát diện tích rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh để phục vụ cho việc chi trả giảm phát thải khí nhà kính.

Theo ông Nguyễn Văn Long, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình, Giám đốc Quỹ BV-PTR, đến nay đã thực hiện chi trả kinh phí cho các đối tượng hưởng lợi số tiền 68 tỷ đồng, đạt 85% kế hoạch. “Kinh phí còn lại sẽ được đưa vào kế hoạch tài chính năm 2024 để tiếp tục chi trả theo quy định. Hiện các chủ rừng là các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng và UBND cấp xã được giao quản lý rừng đã nhận được số tiền này với mức bình quân hơn 170 nghìn đồng/ha”, ông Long cho hay..

Các Ban Quản lý rừng phòng hộ thuộc UBND các huyện, chính quyền địa phương các xã có rừng, 2 doanh nghiệp là Công ty Bắc Quảng Bình, Công ty Long Đại và Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đang quản lý, bảo vệ rừng tự nhiên của tỉnh Quảng Bình. Lực lượng bảo vệ rừng của các đơn vị chủ rừng ngày càng vững mạnh, có chuyên môn sâu và càng chuyên nghiệp hơn trong nhiệm vụ bảo vệ và phát triển rừng. Có thêm được nguồn kinh phí từ bán tín chỉ carbon để hỗ trợ cho việc thực thi nhiệm vụ được tốt hơn sẽ là then chốt giữ cho rừng ngày càng xanh hơn.

Để giữ rừng bền vững

Ban Quản lý rừng phòng hộ (BQL RPH) huyện Quảng Ninh đang quản lý, bảo vệ trên 52.000ha rừng. Năm 2023, đơn vị được chi trả 8,2 tỷ đồng tiền bán tín chỉ carbon. Ông Đỗ Minh Cừ, Giám đốc BQL RPH huyện Quảng Ninh chia sẻ: “Với số tiền này, sắp tới chúng tôi sẽ dựa vào hướng dẫn của cấp trên để lập kế hoạch chi tiêu phù hợp. Trong đó, 10% nguồn kinh phí sẽ chi cho hoạt động quản lý, BVR như mua sắm trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho công tác, hỗ trợ xăng dầu cho xe, thuyền khi tuần tra truy quét, công tác phòng cháy, chữa cháy rừng. Số còn lại sẽ hỗ trợ cho người dân trên địa bàn tham gia BVR và xây dựng các mô hình sinh kế”.

Những năm gần đây, công tác bảo vệ rừng luôn gặp nhiều khó khăn do nguồn lực kinh phí bấp bênh. Tuy nhiên, sau khi được hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia, chiến lược phát triển lâm nghiệp nên mức hỗ trợ cho việc bảo vệ rừng được nâng lên. BQL RPH Quảng Ninh đã tăng cường hợp đồng cán bộ bảo vệ rừng chuyên trách để bố trí trực ở những chốt, trạm tại vùng xung yếu, nơi ngã ba đường, sông suối trong rừng nhằm ngăn chặn có hiệu quả các hành vi xâm hại đến rừng. “Vào dịp Tết Nguyên đán vừa qua, Ban chúng tôi đã tăng cường thêm 11 chốt , trạm tại rừng và đảm bảo được quân số đủ mạnh để tuần tra, kiểm soát rừng. Lực lượng này đã bảo vệ rừng xuyên Tết. Do đó, thời gian qua đã không để xảy ra hiện tượng rừng bị xâm hại như những năm trước đây”, ông Cừ cho biết thêm.

Trong những năm qua, bản Phú Minh, xã Thượng Hóa (huyện miền núi Minh Hóa) được giao quản lý, bảo vệ trên 720 ha rừng cộng đồng. Do được bà con quan tâm bảo vệ tốt nên hiện rừng cộng đồng bản Phú Minh có nhiều loại gỗ quý có trữ lượng lớn. Trước đây, bà con bản tham gia bảo vệ rừng được hỗ trợ 400 nghìn đồng/ha/năm nên cũng có thu nhập và rừng ngày càng được bảo vệ tốt hơn. Niềm vui nối tiếp niềm vui khi mới đây cộng đồng bản được nhận thêm mỗi ha rừng hơn 170 nghìn đồng/năm từ tiền bán tín chỉ carbon.

Ông Thái Xuân Hồng, Trưởng ban quản lý rừng cộng đồng bản Phú Minh phấn khởi: “Có thêm nguồn hỗ trợ, tôi và bà con dân bản rất vui nhưng cũng thấy trách nhiệm của bản thân, cộng đồng đối với rừng ngày càng cao. Dù có khó khăn, vất vả bao nhiêu thì bà con chúng tôi cũng quyết tâm bảo vệ lấy rừng càng thêm xanh tốt”. Trong năm 2023, hàng trăm hộ dân bản Phú Minh được nhận tiền hỗ trợ từ việc giao khoán bảo vệ rừng. Có những người được nhận hơn 5 triệu đồng từ tiền công đi tuần tra, giữ rừng.

Nhìn nhận về tiềm năng rừng tự nhiên, ông Nguyễn Văn Duẫn, Phó chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình cho hay, ngoài phát huy thế mạnh rừng tự nhiên, Quảng Bình sẽ mở rộng đối tượng rừng, như đánh giá diện tích hợp lệ và ước tính tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính từ việc thực hiện các hoạt động trồng rừng mới theo tiêu chuẩn quốc tế, chuyển hóa rừng trồng gỗ nhỏ sang gỗ lớn để nâng cao trữ lượng carbon rừng. “Tỉnh sẽ  tổ chức các cuộc họp tham vấn với các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan để tham vấn về các kết quả đánh giá và đề xuất hoạt động nhằm phát triển dự án tín chỉ carbon rừng”, ông Duẩn chia sẻ thêm.

Tại Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, tiền chi trả bán tín chỉ carbon được hơn 20 tỷ đồng. Hiện, Vườn đang thực hiện chi trả cho các hộ dân, các thôn bản của 13 xã vùng đệm. Ông Phạm Hồng Thái, Giám đốc Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng cho hay: “Trong đó, chúng tôi chi trả theo hợp đồng khoán bảo vệ rừng với hộ dân, cộng đồng thôn bản nơi tiếp giáp với rừng thuộc phạm vi quản lý, bảo vệ của Vườn. Qua đó, nâng cao đời sống cho người dân, thắt chặt mối quan hệ và đẩy mạnh được nhiệm vụ phối hợp bảo vệ rừng di sản ngày càng tốt hơn”.