Khi Covid-19 trở thành đại dịch, cộng đồng khoa học và y tế nhận ra rằng tiêm chủng sẽ là một bước quan trọng để thế giới trở lại trạng thái bình thường. Ảnh minh họa: Council of Europe.
Chiến dịch tiêm chủng lớn nhất trong lịch sử đang được tiến hành. Theo dữ liệu do Blomberg thu thập mới cập nhật vào ngày 24/6, hơn 2,8 tỷ liều vacxin phòng Covid-19 đã được sử dụng trên 179 quốc gia, tương đương khoảng 36 liều trên 100 người. Tỷ lệ tiêm mới nhất theo ngày là khoảng 42,6 triệu liều một ngày.
Tại Hoa Kỳ, 321 triệu liều đã được tiêm cho đến nay. Trong tuần trước, trung bình gần 817.000 liều mỗi ngày đã được sử dụng.
Dưới đây là Bảng số liệu các quốc gia dẫn đầu về tiêm chủng vacxin phòng Covid-19 tính đến 22/6. Nguồn: NY Times.
| Số liều tiêm | Theo tỉ lệ dân số | |||
| Số mũi/100 người | Tổng mũi tiêm | Tiêm 1 mũi | Tiêm đầy đủ | |
| UAE | 150 | 14.631.482 | ||
| Malta | 126 | 631.446 | 70% | 58% |
| Bahrain | 120 | 1.968.183 | 64% | 56% |
| Israel | 118 | 10.659.364 | 61% | 57% |
| Aruba | 117 | 124.332 | 63% | 54% |
| Chile | 113 | 21.446.822 | 64% | 50% |
| Mông Cổ | 113 | 3.633.222 | 60% | 53% |
| Anh | 112 | 74.638.083 | 65% | 47% |
| Curaçao | 105 | 164.881 | 56% | 49% |
| Uruguay | 105 | 3.617.559 | 63% | 42% |
| Qatar | 103 | 2.908.963 | 58% | 45% |
| Iceland | 99 | 356.839 | 66% | 43% |
| Mỹ | 96 | 319.223.844 | 54% | 45% |
| Hungary | 95 | 9.249.943 | 56% | 47% |
Do lượng vacxin vẫn còn tương đối khan hiếm trên toàn cầu, hầu hết các quốc gia tập trung nỗ lực tiêm chủng sớm nhóm ưu tiên như những người dễ bị tổn thương về mặt lâm sàng; những người ở độ tuổi 60, 70 trở lên; và nhân viên tuyến đầu, như bác sĩ và y tá.
Ngoài ra còn có một sự phân chia rõ rệt tỷ lệ tiêm chủng giữa các lục địa. Tỉ lệ tiêm chủng theo châu lục hiện nay là: Bắc Mỹ: 70%, châu Âu 62%, Nam Mỹ 38%, châu Á 36%, châu Đại Dương 19%, châu Phi 14%. Rõ ràng, châu Phi có tỷ lệ tiêm chủng chậm nhất so với bất kỳ châu lục nào, với một số quốc gia thậm chí chưa bắt đầu các chiến dịch tiêm chủng hàng loạt.
Người đầu tiên tại Nam Sudan đón nhận mũi tiêm vacxin phòng Covid-19. Ảnh: WHO.
Theo thống kê, hiện lượng vacxin phòng Covid-19 đủ để tiêm chủng cho 18,3% dân số toàn cầu — nhưng sự phân bố vacxin giữa các nước không đồng đều. Các quốc gia và khu vực có thu nhập cao nhất đang tiêm chủng nhanh hơn 30 lần so với những quốc gia có thu nhập thấp nhất. 85% các mũi tiêm đã được sử dụng trên toàn thế giới được thực hiện ở các quốc gia có thu nhập cao và trung bình cao. Chỉ 0,3% liều được sử dụng ở các nước thu nhập thấp.
Các quốc gia ít giàu hơn đang dựa vào một thỏa thuận chia sẻ vacxin có tên Covax, nhằm cung cấp hai tỷ liều vào cuối năm nay.
Khi nào thì cuộc sống trở lại bình thường?
Mặc dù các loại vacxin tốt nhất được cho là có hiệu quả tới 95%, nhưng cần có một chiến dịch phối hợp để ngăn chặn đại dịch. Anthony Fauci, quan chức hàng đầu về bệnh truyền nhiễm ở Hoa Kỳ, đã nói rằng việc tiêm chủng cho 70% đến 85% dân số Hoa Kỳ sẽ giúp cuộc sống trở lại bình thường.
Để đạt được tỉ lệ tiêm chủng này trên quy mô toàn cầu là điều rất khó khăn. Với tốc độ tiêm vacxin phòng Covid-19 hiện tại là 42,6 triệu liều mỗi ngày, sẽ phải mất một năm nữa để đạt được mức độ miễn dịch toàn cầu cao. Tuy nhiên, tỷ lệ này đang tăng đều đặn và các loại vacxin mới bổ sung sắp được tung ra thị trường.
Hiệu quả của tiêm chủng vacxin phòng Covid-19
Israel là nước đầu tiên chứng minh rằng tiêm chủng đã có hiệu lực trên toàn quốc. Tính đến tháng 2/2021, hơn 84% người tại Israel từ 70 tuổi trở lên được tiêm đủ hai liều. Các ca nhiễm trùng nặng và tử vong giảm nhanh chóng.
Hiện thế giới đang bước vào một cuộc đua sinh tử giữa vacxin và virus. Các chủng virus mới đe dọa các đợt bùng phát mới. Trong giai đoạn đầu của một chiến dịch tiêm chủng, hiệu quả của việc tiêm chủng thường bị lấn át bởi các yếu tố lây truyền khác: đột biến virus, tính theo mùa, hiệu quả của việc sử dụng khẩu trang và khoảng cách xã hội. Theo thời gian, tỷ lệ tiêm chủng cao hơn sẽ hạn chế gánh nặng Covid-19 trên khắp thế giới.
Kể từ khi bắt đầu chiến dịch tiêm chủng toàn cầu, các quốc gia đã trải qua tình trạng tiếp cận vacxin không bình đẳng và mức độ hiệu quả khác nhau trong việc tiêm vacxin cho mọi người. Trước tháng 3/2021, một số quốc gia châu Phi mới nhận được một lô hàng vacxin. Cùng lúc, tại Hoa Kỳ, 95,8 liều đã được sử dụng cho mỗi 100 người.
Cung cấp hàng tỷ liều vacxin để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19 trên toàn thế giới sẽ là một trong những thách thức hậu cần lớn nhất cần được thực hiện.
Cuộc chạy đua để kết thúc đại dịch
Các quốc gia đã đổ hàng tỷ USD vào việc phát triển các công nghệ vacxin mới, thử nghiệm chúng trên hàng nghìn tình nguyện viên, mở rộng quy mô sản xuất và sau đó đưa chúng ra thị trường trong thời gian kỷ lục.
Theo thời gian, tỷ lệ tiêm chủng cao hơn sẽ hạn chế gánh nặng Covid-19 trên khắp thế giới.
Hầu hết các loại vacxin đang được sử dụng hiện nay đều yêu cầu phải tiêm đủ hai liều. Vào tháng 2/2021, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm đã cho phép sử dụng vacxin một mũi của hãng dược phẩm khổng lồ Johnson & Johnson tại Hoa Kỳ.
Dưới đây là tỷ lệ phân bố các loại vacxin:
Oxford-AstraZeneca: 178 quốc gia
Pfizer-BioNTech: 105 quốc gia
Moderna: 55 quốc gia
Gamaleya (Sputnik V): 45 quốc gia
Sinopharm-Beijing: 40 quốc gia
Sinovac: 32 quốc gia
Johnson&Johnson: 27 quốc gia
BBIBP-CorV: 18 quốc gia
Bharat Biotech (Covaxin): 6
CanSino: 4 quốc gia
Sinopharm-Wuhan: 2 quốc gia
Vector Institute (EpiVacCorona): 2 quốc gia
Abdala: 1 quốc gia
Soberana02: 1 quốc gia
QazVac: 1 quốc gia
Sinopharm/HayatVax: 1 quốc gia
RBD-Dimer: 1 quốc gia
Có thể khẳng định, không có loại vacxin nào tự thân nó đủ để tiêm chủng cho dân số toàn cầu khoảng 7,8 tỷ người. Nhưng cùng nhau, vacxin đại diện cho cơ hội tốt nhất của nhân loại để chấm dứt thảm họa đã cướp đi sinh mạng của hơn 3 triệu người và gây ra thảm họa kinh tế toàn cầu.
