Tại tỉnh Quảng Trị những năm gần đây, hạn hán, thiếu nước tưới đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp, diện tích gieo trồng lúa trong vụ hè thu bị giảm đáng kể. Vì vậy, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng là rất cần thiết.
Trước tình hình đó, vụ hè thu 2021, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã triển khai mô hình trồng dưa hấu sử dụng bạt phủ nilon đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) trên đất lúa chuyển đổi.
Những chân ruộng này các năm trước thường bỏ hoang ở vụ hè thu, nhưng năm nay đã phủ xanh bạt ngàn một màu dưa hấu. Ảnh: Việt Toàn.
Tưởng làm cho vui, ai ngờ lãi gấp 4-5 lần lúa
Mô hình triển khai nhằm mục đích tạo ra sản phẩm đảm bảo chất lượng, an toàn, có tem truy xuất nguồn gốc giúp sản phẩm thuận lợi trong việc tiêu thụ và tạo sự tin tưởng cho người tiêu dùng, đồng thời giúp nông dân áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật (KH-KT) vào sản xuất.
Mô hình chuyển đổi trên đất lúa thiếu nước hiệu quả thấp sang sản xuất dưa hấu nhằm chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý, hạn chế tình trạng bỏ hoang đất trong vụ hè thu, giảm áp lực sâu bệnh trên đồng ruộng thông qua việc luân canh cây trồng. Đồng thời, thay đổi phương thức canh tác theo hướng hữu cơ, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao trình độ thâm canh...
Mô hình được triển khai trên địa bàn huyện Vĩnh Linh gồm xã Vĩnh Giang 5 ha (xã bãi ngang ven biển) và xã Hiền Thành 2 ha (xã vùng đồng bằng).
Nông dân tưởng chỉ trồng... cho vui, ai ngờ thu lãi 80-90 triệu đồng/ha. Ảnh: Việt Toàn.
Tham gia mô hình, các hộ dân được Trung tâm Khuyến nông tỉnh hỗ trợ giống và vật tư phân bón như bạt phủ nilong, chế phẩm trichodecma để ủ phân hữu cơ vi sinh, phân bón lá sinh học và thuốc BVTV có nguồn gốc sinh học.
Ngoài việc hỗ trợ vật tư, các cán bộ kỷ thuật đã trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật cho bà con trong suốt quá trình thực hiện mô hình.
Ông Lê Chí Công, Trưởng Trạm Khuyến nông huyện Vĩnh Linh cho biết: Kết quả mô hình cho những tín hiệu rất khả quan. Việc sử dụng bạt phủ nilon đã mang lại hiệu quả, giúp giảm bớt công làm cỏ, hạn chế thất thoát phân bón, nước tưới, giữ ẩm cho gốc dưa tốt hơn, tỷ lệ dưa sống cao, cây dưa sinh trưởng, phát triển tốt, quả to, đồng đều...
Trồng dưa trên đất lúa đã giúp người dân nâng cao hệ số sử dụng đất, tránh bỏ hoang đất trong vụ hè thu, đồng thời giảm sâu bệnh hại do luân canh cây trồng. Dưa hấu trồng trên đất sau khi thu hoạch lúa vụ đông xuân vừa tận dụng độ ẩm để gieo trồng, đồng thời đảm bảo đúng thời vụ và phù hợp với tình hình thời tiết trong điều kiện biến đổi khí hậu.
Nhờ áp dụng quy trình sản xuất đúng kỹ thuật, dưa hấu cho chất lượng rất tốt, có giá bán rất cao. Ảnh: Việt Toàn.
Gặp chúng tôi khi đang thu hoạch dưa, anh Lê Văn Đồng, thôn Tân An, xã Hiền Thành, huyện Vĩnh Linh cho biết: Trước đây đất này anh làm lúa, làm một vụ đông xuân, còn vụ hè thu thì nước non khó khăn nên bà con trong vùng để hoang.
Năm nay, được cán bộ khuyến nông hướng dẫn, ban đầu bà con chỉ nghĩ làm để tránh đất hoang hóa. Nhưng qua quá trình làm, hiệu quả mang lại thật bất ngờ. Cây dưa hấu giống Trang nông TN755 rất hạp trên đồng đất này.
"Gia đình tôi làm 0,5ha mà sau khi trừ chi phí thu lãi cũng gần 50 triệu đồng. Với hiệu quả này, sang năm tôi chắc chắn sẽ tiếp tục làm và nhân rộng”, anh Đồng phấn khởi.
Còn theo ông Lê Văn Nghĩa, thôn Cổ Mỹ, xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh cho biết, nếu bình thường trồng lúa thì mỗi ha cũng chỉ cho thu nhập khoảng 18 - 20 triệu đồng. Nhưng giờ trồng dưa hấu, nhờ làm theo hướng hữu cơ, cuối vụ có tem truy xuất nguồn gốc, nên rất dễ bán, tính ra lãi cao hơn gấp 4 - 5 lần so với trồng lúa.
Triển vọng khai phá đất bỏ hoang vụ hè thu
Ông Nguyễn Thuận Sang, Giám Đốc HTX Vĩnh Hiền, xã Hiền Thành, huyện Vĩnh Linh cho biết: Được sự hỗ trợ của Trung tâm Khuyến nông tỉnh, nông dân đã tiếp thu được kỹ thuật phù hợp với đồng đất của mình, cùng với sự hỗ trợ của HTX bước đầu đã cho kết quả rất khả quan.
Dưa được dán tem truy xuất nguồn gốc, dần tạo tư duy sản xuất hàng hóa có truy xuất cho bà con. Ảnh: Việt Toàn.
Dưa hấu được sản xuất theo hướng hữu cơ nên có độ kết tinh cao và hương vị thơm ngọt, đậm đà. “Ước tính năng suất thu được khoảng 20 tấn/ha, giá bán tại ruộng từ 7 - 8 nghìn đồng/kg. Với điều kiện năng suất hiện tại thì đủ khuyến khích nông dân sản xuất.
"Chủ trương của HTX trong những năm tới, chúng tôi sẽ mở rộng diện tích để tạo ra sản xuất hàng hóa tập trung, vừa khai thác tiềm năng đất đai, vừa mang về nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân”, ông Sang cho hay.
Ông Trần Cẩn, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị cho biết: Để đánh giá chất lượng sản phẩm dưa hấu đảm bảo VSATTP, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã gửi mẫu đi kiểm nghiệm tại Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm thuộc Sở Y tế tỉnh Quảng Trị và kiểm nghiệm trên 5 chỉ tiêu là Test nhanh dư lượng thuốc BVTV nhóm Carbamat và lân hữu cơ; Chì; Asen; E. Coli; Colifoms.
Chương trình khuyến nông này của tỉnh Quảng Trị thực sự mang lại nhiều ý nghĩa cho các vùng sản xuất lúa khó khăn về nước ở Quảng Trị nói riêng, dải đất miền Trung nói chung. Ảnh: Việt Toàn.
Kết quả kiểm nghiệm các chỉ số đều đạt ở mức cho phép, dưa hấu đảm bảo ATVSTP theo đúng yêu cầu của mô hình. Quá trình triển khai cho thấy mô hình rất phù hợp với đồng đất của xã Hiền Thành và Vĩnh Giang. Trung bình 1 ha trồng dưa hấu cho lợi nhuận khoảng 85.000.000 - 95.000.000 đồng.
Thông qua mô hình, còn giúp nông dân có cách nhìn mới trong việc trồng dưa hấu tuân thủ quy trình kỹ thuật, hạn chế việc sử dụng thuốc BVTV một cách bừa bãi, giảm chi phí và công lao động, tăng hiệu quả sản xuất, bảo vệ nguồn nước, đất, không khí.
Sản phấm có tem truy xuất nguồn gốc được nhiều người biết đến, đồng thời giúp cho người tiêu dùng làm quen với việc sử dụng sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ. Mô hình triển khai là cơ sở giúp các hộ dân trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đến tham quan, học tập, nhằm khuyến khích người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý trên đất lúa thiếu nước, hình thành được các vùng sản xuất an toàn...
