Mập mờ dự án do doanh nghiệp đầu tư và dự án đầu tư công
Ngày 16/10/2010, Công ty TNHH TM Tân Lập có trụ sở tại huyện Vân Đồn (Quảng Ninh) có Tờ trình gửi UBND tỉnh Quảng Ninh, Sở NN-PTNT, UBND huyện Vân Đồn đề nghị chủ trương lập dự án đầu tư cơ sở hạ tầng sinh sản phát triển giống nhuyễn thể tập trung và vùng nuôi chất lượng cao tại Vân Đồn.
Ngày 4/3/2011, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 618/QĐ-UBND phê duyệt địa điểm nghiên cứu khảo sát lập dự án đầu tư dự án vùng hạ tầng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung tại Vân Đồn, Quảng Ninh do Công ty TNHH thương mại Tân Lập bỏ kinh phí tự lập quy hoạch, trong đó tại Điều 2 nêu Quyết định này chỉ có giá trị hướng dẫn, duyệt địa điểm để Công ty Tân Lập có cơ sở nghiên cứu, khảo sát lập dự án và quy hoạch chi tiết; sau khi dự án đầu tư và bản vẽ quy hoạch chi tiết tổng mặt bằng được cấp có thẩm quyền phê duyệt, UBND tỉnh mới quyết định cho thuê đất mặt nước.
Nuôi hàu cho giá trị kinh tế cao ở Quảng Ninh. Ảnh: Văn Nguyễn.
Ngày 27/5/2011, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1668/QĐ-UBND về Phê duyệt Quy hoạch tổng mặt bằng tỷ lệ 1/2000 Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng vùng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung và vùng ươm, nuôi giống chất lượng cao trên địa bàn huyện Vân Đồn phê duyệt quy hoạch tổng mặt bằng 1/2000 dự án. Tuy nhiên, đến nay Công ty TNHH thương mại Tân Lập chưa thực hiện các trình tự thủ tục đầu tư tiếp theo.
Trong một diễn biến có liên quan, tại Quyết định 134/QĐ-BNN-KH ngày 25/01/2011 của Bộ NN-PTNT về giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư dự án vùng hạ tầng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung tại Vân Đồn, chỉ giao cho Sở NN-TNT nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư dự án, không có nội dung nêu hỗ trợ Công ty Tân Lập đầu tư dự án phát triển giống nhuyễn thể.
Ngày 28/10/2011 Bộ NN-PTNT ra Quyết định số 2633/QĐ-BNN-TCTS phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, trong đó mục tiêu của dự án là ”Xây dựng kết cấu hạ tầng vùng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung Vân Đồn nhằm thu hút các nhà đầu tư xây dựng các trại giống nhuyễn thể và vùng ươm giống để sản xuất 1,5 tỷ giống nhuyễn thể sạch bệnh, chất lượng cao, cung cấp cho vùng nuôi thương phẩm của tỉnh Quảng Ninh và các tỉnh ven biển Bắc Bộ” (không nêu giao cho một DN, đơn vị cụ thể nào).
Đối với phần ngân sách theo dự án đã được đầu tư, đã thi công xong các hạng mục được phê duyệt, đầu tư và quyết toán đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng công trình, hiện dự án đủ điều kiện thu hút DN thực hiện đầu tư, sản xuất giống. Bộ NN-PTNT đã phê duyệt quyết toán hoàn thành tổng giá trị tài sản dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng vùng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung Vân Đồn là 136,561 tỷ đồng; Đồng thời giao Sở NN-PTNT tiếp nhận tài sản.
Như vậy, “Dự án đầu tư cơ sở hạ tầng sinh sản phát triển giống nhuyễn thể tập trung và vùng nuôi chất lượng cao tại Vân Đồn” do Công ty Tân Lập đề xuất đã hoàn thành thủ tục phê duyệt quy hoạch mặt bằng 1/2.000 do Công ty tự bỏ kinh phí triển khai (Quyết định số 1668/QĐ-UBND ngày 27/5/2011 của UBND tỉnh). Tuy nhiên, đến nay Công ty Tân Lập chưa thực hiện các trình tự thủ tục đầu tư tiếp theo.
Dự án trên do Công ty Tân Lập đề xuất không là điều kiện và mục tiêu đầu tư Dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung Vân Đồn theo Quyết định số 2633/QĐ-BNN-TCTS ngày 28/10/2011.
Đồng thời, tại văn bản số 5798/UBND-NLN2 ngày 19/11/2012 của UBND tỉnh gửi Bộ NN-PTNT về việc bố trí mặt bằng và nguồn vốn cho Dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung Vân Đồn đã nêu ”Vị trí đất quy hoạch xây dựng của dự án hiện chưa giao cho tổ chức, cá nhân thuê sử dụng, đầu tư, không trùng với dự án khác và phù hợp với quy hoạch khu kinh tế Vân Đồn”.
Hàu là nguồn thu chính của nhiều gia đình bấy lâu nay. Ảnh: Văn Nguyễn.
Dự án ngân sách hỗ trực tiếp cho DN hay đầu tư hạ tầng nhằm thu hút DN?
Như đã nêu, dự án trên hoàn toàn do ngân sách Trung ương đầu tư và tỉnh đối ứng thực hiện gồm 1 khu quản lý chất lượng giống và 2 khu thu hút DN đầu tư trại sản xuất giống (chưa có phần tham gia xã hội hóa của bất kỳ DN nào); Chính sách thực hiện dự án theo quy định tại khoản 1.2.1, Điều 7 Thông tư liên tịch số 11/2012/TTLT-BNNPTNT-BTC-BKHĐT của liên Bộ hướng dẫn chế độ quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước chi cho Đề án phát triển giống cây nông, lâm nghiệp, giống vật nuôi và giống thủy sản đến năm 2020 theo Quyết định số 2194/QĐ-TTg ngày 25/12/2009 của Thủ tướng Chính phủ ”Đối với các cơ quan, đơn vị sự nghiệp: Ngân sách Trung ương đầu tư thực hiện các nội dung theo dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt”, khác với chính sách hỗ trợ DN theo Quy định tại mục 1.2.2 Thông tư trên là ”Ngân sách Trung ương hỗ trợ đầu tư: Xây dựng cơ sở hạ tầng (giao thông, thủy lợi, xử lý chất thải) tại các địa điểm sản xuất giống tập trung áp dụng công nghệ cao, mức tối đa không quá 50% chi phí để thực hiện các nội dung này”, đồng thời trình tự thực hiện loại dự án này hoàn toàn do DN đề xuất, hỗ trợ sau đầu tư.
Bộ NN-PTNT cũng đã khẳng định tại văn bản phúc đáp UBND tỉnh Quảng Ninh về lựa chọn DN đầu tư sản xuất giống nhuyễn thể Vân Đồn số 5223/BNN-KH ngày 6/8/2020 ”Dự án đầu tư Hạ tầng vùng sản xuất giống nhuyễn thể Vân Đồn đã được Bộ NN-PTNT đầu tư từ ngân sách nhà nước, được quyết toán và xác định giá trị tài sản nhà nước hình thành sau đầu tư”.
Công tác lựa chọn, thu hút nhà đầu tư được sớm tham mưu triển khai thực hiện
Để sớm lựa chọn nhà đầu tư, Sở NN-PTNT Quảng Ninh đã đề xuất UBND tỉnh thực hiện song song vừa thực hiện đầu tư hạ tầng phần vốn ngân sách, vừa thực hiện thu hút nhà đầu tư. Trên cơ sở đề nghị của Sở Kế hoạch và Đầu tư tại văn bản số 2403/KHĐT-KTN ngày 3/8/2018, UBND tỉnh có văn bản số 5823/UBND-XD1 ngày 14/8/2018, trong đó “Giao Sở NN-PTNT nghiên cứu triển khai theo trình tự thực hiện dự án PPP quy định tại Nghị định 63/2018/NĐ-CP”.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở NN-PTNT lập Báo cáo tiền khả thi Dự án đầu tư sản xuất và quản lý vận hành hạ tầng vùng sản xuất giống nhuyễn thể tập trung Vân Đồn theo phương thức PPP, trình Sở Kế hoạch và Đầu tư thẩm định. Sở Kế hoạch và Đầu tư lấy ý kiến của các Sở Ngành liên quan và yêu cầu phải thực hiện quyết toán hoàn thành dự án và nhận bàn giao tài sản từ Bộ NN-PTNT mới có căn cứ thực hiện lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP. Do vậy, Sở NN-PTNT tiếp tục hoàn thiện hồ sơ thu hút nhà đầu tư và tập trung triển khai đầu tư và thực hiện quyết toán dự án đảm bảo đúng tiến độ dự án đã được phê duyệt làm căn cứ đề xuất lựa chọn nhà đầu tư.
Văn bản của Bộ NN-PTNT nêu rõ trung tâm giống nhuyễn thể Vân Đồn là tài sản nhà nước. Ảnh: Văn Nguyễn.
Tuy nhiên, sau khi dự án đầu tư hoàn thành, để việc triển khai thu hút đầu tư được thực hiện bài bản, đúng theo chức năng nhiệm vụ, ngày 30/3/2020 UBND tỉnh Quảng Ninh giao Ban Quản lý Khu kinh tế chủ trì tham mưu cho UBND tỉnh quyết định lựa chọn nhà đầu tư sản xuất giống nhuyễn thể.
Tại công văn số 4058/TCTS-KHTC ngày 12/11/2018 của Tổng cục Thủy sản gửi Sở NN-PTNT các tỉnh, thành phố có nêu: "Việc xây dựng hồ sơ mời nhà đầu tư cũng như tổ chức lựa chọn nhà đầu tư thuê khai thác hạ tầng vùng sản xuất giống thủy sản tập trung là nội dung mới, không tránh khỏi một số khó khăn nhất định trong công tác triển khai”, đồng thời hướng dẫn các địa phương lập hồ sơ mời nhà đầu tư thuê khai thác hạ tầng vùng sản xuất giống thủy sản tập trung.
Được biết, các tỉnh Ninh Thuận với cơ sở hạ tầng khu sản xuất giống thủy sản tập trung An Hải, huyện Ninh Phước; tỉnh Khánh Hòa với vùng sản xuất và kiểm định tôm giống tập trung Ninh Vân đều giao cơ sở hạ tầng đã đầu tư cho các đơn vị sự nghiệp nhà nước quản lý, đồng thời phê duyệt giá cho thuê cơ sở hạ tầng (hoặc giá dịch vụ công cộng và tiện ích chung, chi phí thu hồi vốn đầu tư cơ sở hạ tầng) để làm căn cứ thu hút nhà đầu tư theo tiêu chí được, hồ sơ mời nhà đầu tư dược phê duyệt.
Hiện nay, sản xuất giống nhuyễn thể trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh mới chỉ đạt 196 triệu con giống, đáp ứng dưới 30% nhu cầu giống nhuyễn thể cho nuôi thương phẩm tại địa phương. Do tốc độ đô thị hóa, một số cơ sở sản xuất giống trên địa bàn không còn phù hợp quy hoạch đô thị phải di dời theo quy định. Vì vậy, việc thu hút nhà đầu tư thực hiện sản xuất giống nhuyễn thể trên địa bàn tỉnh là yêu cầu bức thiết hiện nay. Việc thu hút nhà đầu tư vào Trung tâm sản xuất giống nhuyễn thể tập trung Vân Đồn phải được lựa chọn kỹ, đảm bảo phát huy hiệu quả, đáp ứng mong mỏi của nhân dân nuôi trồng thủy sản.
Qua tìm hiểu, Công ty TNHH TM Tân Lập chưa có hoạt động sản xuất giống nhuyễn thể. Công ty TNHH Quan Minh (trước đây có cùng người đại diện pháp luật với Công ty Tân Lập) cũng được giao 1 đảo trên vịnh Bái Tử Long, Vân Đồn để sản xuất giống thủy sản, nhưng đã dừng sản xuất từ 2016. Hiện Công ty TNHH Tân Lập mong muốn được bàn giao trực tiếp toàn bộ tài sản Nhà nước hình thành sau đầu tư cũng như quyền sử dụng mặt đất, mặt nước không thông qua đấu thầu hoặc phương thức lựa chọn nhà đầu tư minh bạch là không phù hợp với các quy định và bất khả thi.
