Xuất khẩu điều cuối năm vẫn nhiều hy vọng

Theo ông Phạm Văn Công, Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), mặc dù chịu tác động bởi đại dịch Covid-19 và diễn biến phức tạp tình hình kinh tế, chính trị, xã hội thế giới…, xuất khẩu điều trong 6 tháng đầu năm nay vẫn tăng trưởng.

Cụ thể, lượng nhân điều xuất khẩu đạt trên 232 ngàn tấn, tăng hơn 16% và kim ngạch đạt xấp xỉ 1,53 tỷ USD, tăng 1% so với cùng kỳ năm 2019.

Điều đáng chú ý là trong bối cảnh giá nhân điều trên thị trường thế giới năm nay giảm sâu (giảm 14% so với cùng kỳ năm ngoái) và xuống mức thấp nhất trong hơn 10 năm qua, nhưng xuất khẩu điều vẫn tăng nhẹ về kim ngạch, đã cho thấy nỗ lực lớn của cả ngành điều.

Mỹ vẫn là thị trường số 1 và là điểm sáng lớn nhất của xuất khẩu điều Việt Nam. Trong 6 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu nhân điều vào Mỹ tăng gần 25% về lượng và tăng gần 10% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái. Hiện Mỹ đang chiếm tới 32% thị phần xuất khẩu nhân điều của Việt Nam.

Tuy nhiên, dù xuất khẩu nhân điều trong nửa đầu năm nay khá tốt, nhưng vẫn có những vấn đề đáng lo ngại. Chẳng hạn, tiêu thụ nhân điều ở thị trường Trung Quốc giảm mạnh trong 6 tháng (đặc biệt tháng 2/2020 là tháng cao điểm của đại dịch Covid-19 tại Trung Quốc).

Do đó, trong nửa đầu năm nay, xuất khẩu nhân điều sang Trung Quốc giảm tới gần 30% về lượng và 44% về kim ngạch. Qua đó, từ vị trí top đầu, Trung Quốc đã rơi xuống vị trí số 11 trong số những thị trường xuất khẩu chính của ngành điều Việt Nam và chỉ còn chiếm tỷ trọng 8%.

Do giá nhân điều giảm mạnh, các nhà nhập khẩu đã đẩy mạnh quan tâm nhiều hơn đến vấn đề chất lượng và truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Một số khách đề nghị đàm phán, hỗ trợ giá, đề nghị giảm giá… Vì vậy, theo ghi nhận của Vinacas, đã có nhiều vụ tranh chấp thương mại xảy ra, nhiều lô hàng xuất khẩu bị trả về.

Tình hình thị trường thế giới và khả năng xuất khẩu điều cuối năm của Việt Nam đang đặt ra nhiều câu hỏi lớn, nhất là khi làn sóng thứ hai của đại dịch Covid-19 đang trở lại ở nhiều nước. 

Dựa vào kết quả xuất khẩu nửa đầu năm, những thông tin, dự báo về nguyên liệu, thị trường 6 tháng cuối năm, Vinacas đã đặt ra mục tiêu xuất khẩu điều 2020 đạt 450 ngàn tấn nhân điều các loại với kim ngạch đạt 3,2 tỷ USD.

Tại Ấn Độ, thị trường tiêu thụ nhân điều lớn nhất thế giới, lượng tiêu thụ nội địa trong 6 tháng đầu năm nay đã giảm mạnh. Với tình hình dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp tại Ấn Độ, nhiều khả năng xu hướng này sẽ kéo dài trong 6 tháng cuối năm 2020.

Làn sóng thứ hai của Covid-19 có thể sẽ khiến cho nhu cầu tiêu dùng nhân điều ở Trung Quốc tiếp tục ảm đạm, đặc biệt ở giai đoạn cao điểm cuối năm.

Làn sóng này cũng có thể khiến cho chuỗi cung ứng điều toàn cầu tiếp tục bị “phân mảnh”, tiêu thụ điều trong nhà hàng, các cơ sở lưu trú, khách sạn, du lịch đã và sẽ tiếp tục giảm do giãn cách xã hội ở nhiều quốc gia.

Dầu vậy, vẫn có những cơ sở để hy vọng cho xuất khẩu nhân điều. Trước hết, do giá nhân điều trong Quý 2 vừa qua chạm đáy nên nhiều khách hàng lớn, người dùng cuối (enduser) ở Mỹ và châu Âu đã ký giao xa đến hết Quý 1/2021.

Những động thái này có thể hỗ trợ cho thị trường nguyên liệu nội địa của Việt Nam và Ấn Độ, vì hiện nay, nhiều nhà chế biến còn lưỡng lự chưa quyết định mua nguyên liệu chính với lý do thiếu thanh khoản trên thị trường điều nhân.

Xu hướng tiêu dùng sản phẩm có nguồn gốc thực vật tiếp tục gia tăng trong và sau mùa dịch tại thị trường Mỹ và châu Âu. Nhu cầu thị trường châu Âu dự báo tăng mạnh, đặc biệt sau khi Việt Nam - EU chính thức thông qua 2 hiệp định EVFTA và EVIPA. Đây là những hy vọng lớn cho xuất khẩu điều cuối năm.

Việc nhiều cơ sở chế biến điều quy mô nhỏ và vừa ở cả Việt Nam và Ấn Độ giảm công suất, ngưng hoạt động lại làm cho lượng hàng cung ứng ra thị trường giảm. Như vậy, về lý thuyết, giá có thể sớm tăng trở lại theo quy luật cung - cầu trên thị trường, qua đó hỗ trỡ cho việc tăng giá trị xuất khẩu điều cuối năm.

Theo số liệu thống kê và báo cáo của Hiệp hội Hạt quả khô quốc tế (INC) và Hội đồng Điều toàn cầu (GCC) công bố tại Hội nghị trực tuyến đầu tháng 6/2020, dự báo tổng sản lượng thu hoạch điều toàn cầu niên vụ 2020/2021 là 3,72 triệu tấn, giảm 21 ngàn tấn so với niên vụ 2019/2020.

Theo đánh giá của một số chuyên gia, lượng điều thô toàn cầu năm nay không khan hiếm nên không ảnh hưởng đến kế hoạch sản chế biến xuất khẩu của toàn ngành.

Mùa vụ điều ở 3 nước sản xuất lớn nhất trên thế giới (Bờ Biển Ngà với 740 ngàn tấn, Ấn Độ 691 ngàn tấn và Việt Nam 450 ngàn tấn) đã kết thúc, lượng hàng dự trữ được điều tiết và bán ra thị trường ở mức ổn định và giá cả hợp lý, giao dịch ổn định, mặt bằng giá nguyên liệu mới được thiết lập.