Báo chí Trung Quốc đặt câu hỏi, liệu tăng quyền sử dụng đất cho nông dân có thực sự giải được bài toán mâu thuẫn đất đai với hàng chục ngàn vụ kiện mỗi năm ở đất nước này?
>> Trung Quốc cải cách ruộng đất thế nào?
Sở hữu của ai?
Khi có thử nghiệm trao nhiều quyền lợi hơn cho nông dân ở tỉnh An Huy, thông tin trên các mặt báo Trung Quốc nhìn chung đều ủng hộ.
Tuy nhiên, đợt cải cách được cho là “mang tính lịch sử” lần này không phải không tồn tại vấn đề.
Nam Phương đô thị báo của Trung Quốc hôm 15/11 vừa qua có bài bình luận: “Đã đủ hay chưa?”, nội dung nói về thay đổi chính sách đất đai ở An Huy.
Bài báo cho rằng: “Nếu chỉ để giải quyết vấn đề người từ nông thôn đổ xô ra thành phố thì e rằng lần cải cách này chưa thay đổi được nhiều trong việc bảo vệ quyền lợi đất đai của nông dân”.
Tác giả bài báo nói trong một số trường hợp cụ thể, cách làm như ở An Huy thậm chí còn tiềm ẩn nguy cơ “đổ dầu vào lửa”.
Theo đó, mô hình An Huy có thể gây tăng thêm mâu thuẫn giữa “nông dân” và “tập thể”.
Cụ thể là, lợi ích được sinh ra trên mảnh đất nông nghiệp sau khi chuyển giao sẽ thuộc về ai? Thuộc về người nông dân làm việc trên mảnh đất đó, hay thuộc về tập thể, hay thuộc về cả nông dân và tập thể.
Việc ai thực sự sở hữu quyền lợi trên mảnh đất nông nghiệp, theo phân tích của Nam Phương đô thị báo là “chưa rõ ràng” theo luật pháp hiện hành ở Trung Quốc.
Ví như chuyện đền bù sau khi thu hồi đất nông nghiệp, đa số người cho rằng đương nhiên tiền sẽ thuộc về người nông dân bị mất đất.
Nông dân Trung Quốc làm ruộng bên cạnh các nhà chung cư đang mọc lên
Tuy nhiên, theo Luật Quản lý đất đai Trung Quốc, điều 47 có ghi: Đền bù đất bao gồm tiền đền bù, chi phí hỗ trợ sắp xếp chỗ ở mới, chi phí đền bù vật nuôi, cây trồng trên mảnh đất nông nghiệp bị thu hồi và đền bù cho những cây chưa kịp thu hoạch.
Vẫn theo Luật Quản lý đất đai Trung Quốc, điều 26 thì tiền đền bù đất sẽ thuộc về tổ chức kinh tế tập thể của nông thôn; Chi phí đền bù vật nuôi, cây trồng trên mảnh đất nông nghiệp bị thu hồi và đền bù cho những cây chưa kịp thu hoạch thuộc về nông dân.
Trên thực tế, các địa phương ở Trung Quốc đang bị cho là không thống nhất khi đền bù cho nông dân. Một số tỉnh ở nước này quy định tiền đền bù thuộc về nông dân, thậm chí chia rõ tỷ lệ hưởng tiền đền bù giữa nông dân và tập thể; trong khi có địa phương lại để tập thể hưởng lợi nhiều hơn nông dân.
“Chính vì luật pháp chưa rõ, chưa chi tiết, nên mâu thuẫn giữa nông dân với nông dân, nông dân với tập thể chưa bao giờ dứt”, bài báo viết.
Điều này cũng được phản ánh trong các số liệu chính thức ở Trung Quốc. Theo số liệu của nhà chức trách Trung Quốc, mỗi năm đất nước này xảy ra khoảng 100.000 vụ “tranh chấp đất đai có tính tập thể”, nghĩa là mâu thuẫn về quyền sử dụng đất giữa nhiều người dân với chính quyền.
Ngoài ra, theo Viện Khoa học xã hội Trung Quốc, 65% mâu thuẫn ở nông thôn liên quan vấn đề chiếm dụng đất đai.
Đổi nông thôn, cứu thành thị
Thay đổi chính sách sở hữu đất đai nông thôn của Trung Quốc được hãng tin Reuters nói là “táo bạo nhất về cải cách trong gần 30 năm qua”.
Tờ International Business Times nói Trung Quốc đang hy vọng rất nhiều vào quyết định cải cách ruộng đất mới được các lãnh đạo đưa ra.
Tờ báo nhận xét về tình trạng đất đai hiện nay của Trung Quốc như đang rơi vào một nút cổ chai khi mà quá trình đô thị hóa nhanh chóng đã đưa giá nhà ở các thành phố liên tục phá kỷ lục.
Chuyên gia của International Business Times nhận xét, cải cách ruộng đất ở nông thôn Trung Quốc sẽ là một phần quan trọng của quá trình ổn định thị trường bất động sản đô thị. Khi người nông dân được nhiều quyền sử dụng hơn với mảnh đất của mình sẽ làm cho nguồn cung nhà trong đô thị tăng, giảm sức nóng của bất động sản thành phố.
Điều này được giải thích bởi việc tăng quyền sử dụng đất phi nông nghiệp, bao gồm đã nhà ở tại vùng nông thôn sẽ biến những khu vực này thành nơi xây dựng nhà chung cư, trung tâm mua sắm hay đường sá mới, giảm tải cho các thành phố. Tuy nhiên, đây cũng là một quyết định có phần mạo hiểm vì rất có thể những nông dân bán đất sẽ dồn vào thành phố, gây áp lực về chỗ ở cho những nhà chung cư hiện nay.
Theo hãng tin Reuters, tháng 10 vừa qua, giá nhà trong các khu đô thị của Trung Quốc lại đạt đỉnh.
Hãng tin này nói nỗ lực ổn định thị trường bất động sản của Bắc Kinh đang đối diện với những thách thức mới, dù cho có những giải pháp thì ít nhất một vài năm nữa mới có thể kiểm soát được.
Điều này đang khiến Trung Quốc phải đối mặt với nguy cơ bất ổn xã hội vì giá nhà quá cao đồng thời khả năng vỡ bong bóng bất động sản ngày càng liền kề.
Theo 2 nhà kinh tế của ngân hàng Bank of America Merrill Lynch là Zhi Xiaojia và Lu Ting, trước đây "chỉ có những ngôi nhà xây trên nền đất xây dựng mới được rao bán trên thị trường bất động sản, đất xây dựng ở nông thôn không được phép trao đổi trừ khi nhà nước muốn mua để chuyển thành đất xây dựng đô thị".
Chính điều này đã làm tăng áp lực đất đai và nhà ở tại các thành phố lớn của Trung Quốc khi mà quá trình đô thị hóa khiến nhiều người đổ về những khu đô thị để kiếm công ăn việc làm, đẩy nhu cầu nhà ở tăng cao.
Sau khi các lãnh đạo thông qua quyết định cải cách ruộng đất, cho phép nông dân được quyền chuyển nhượng, cho thuê mảnh đất của mình, Trung Quốc đang hy vọng có thể giải quyết được vấn đề nhà ở đô thị hiện nay.
Trong đó chủ yếu là tăng nguồn cung, giảm độ nóng của thị trường, kiểm soát được giá cả và chủ động trước bong bóng giá bất động sản đang đứng trước nguy cơ vỡ hiện nay. (Còn nữa)
