Hoa cúc được trồng phổ biến ở Việt Nam từ rất lâu. Từ xa xưa, chơi cúc đã là thú chơi tao nhã của các bậc học sỹ và các gia đình giàu có của Việt Nam.
Trải qua nhiều năm, cùng với các kỹ thuật lai ghép, các phương pháp trồng hoa mới, chất lượng và chủng loại hoa cúc ở Việt Nam đã được cải thiện rất nhiều. Cho đến nay có khoảng trên 70 giống hoa cúc được trồng ở nước ta.
Ngoài việc làm cảnh, hoa cúc còn có tác dụng làm thuốc chữa bệnh và dùng làm trà uống. Dưới đây là tác dụng chữa bệnh của một số loài hoa cúc.
Kim cúc (Cúc hoa vàng, hoàng cúc)
Đông y cho rằng, kim cúc vị đắng – cay, tính hơi ôn, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chữa mụn nhọt sưng đau, đau mắt đỏ có sưng, đau đầu chóng mặt, chữa cảm lạnh, cúm, viêm não nhẹ, viêm mũi, viêm da mủ, viêm vú, hoa mắt, huyết áp cao, viêm gan, kiết lỵ, chảy nước mắt nhiều.
Cảm mạo phong: Kim cúc 20g, củ sắn dây 15g, lá dâu tằm 10g, rễ cây lau 8g, bạc hà, cam thảo mỗi vị 5g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Đinh nhọt: Kim cúc, bồ công anh mỗi vị 30g; từ hoa địa linh 20g, kim ngân 6g. Sắc uống vào lúc đói, ngày 1 thang chia 3 lần, uống 3 ngày liền.
Viêm tuyến vú: Kim cúc 20g, kim ngân hoa, bồ công anh, cam thảo mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần cho đến lúc khỏi. Bên ngoài dùng lá kim cúc cùng hành, muối, giã nhỏ đắp nơi đau ở vú một lần trong ngày.
Cúc bách nhật
Theo Đông y, cúc bách nhật vị ngọt hơi chát, tính bình, tác dụng khử đờm, bình suyễn, tiêu viêm, chống ho. Nó được dùng chữa hen phế quản, viêm phế quản cấp hay mãn, ho gà, lao phổi, ho ra máu, đau mắt, đau đầu, chữa sốt ở trẻ em, khóc thét về đêm, lỵ.
Hen phế quản: Hoa cúc bách nhật, tỳ bà diệp (lá nhót), bảy lá một hoa mỗi vị 6g, quả nhót 10g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, mỗi lần 60ml nước thuốc sắc. Dùng 3 ngày liền.
Trẻ em khóc đêm: Hoa cúc bách nhật 5g, xác ve sầu 3g, cúc hoa 2g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, mỗi lần 300ml, uống 3 ngày.
Lấy hoa cúc bách nhật, lá mùi tây (ngỏ tây) mỗi vị 5g; ngải cứu 10g, lá chanh, hương nhu mỗi vị 8g. Sắc uống ngày 1 thang, dùng trong 5 ngày liền.
Bạch cúc
Theo Đông y, bạch cúc vị ngọt, hơi đắng, tính hơi hàn, tác dụng tán phong thanh nhiệt, mát gan, sáng mắt, chữa phong nhiệt cảm mạo, đau đầu, tăng huyết áp, chóng mặt nhức đầu, mắt đỏ sưng đau, chảy máu mắt.
Tăng huyết áp: Bạch cúc 10g, hoa hoè 8g, lạc nhân (đậu phộng) 3g. Sắc uống ngày 1 thang uống trong 10 ngày liền.
Hoa mắt chóng mặt: Bạch cúc, hoa thiên lý mỗi vị 10g, ngải cứu 12g, rau má, lá đinh lăng mỗi vị 8g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống liền 5 ngày.
Đau đầu: Bạch cúc 9g, hoa nhài 3g, rau má 10g, cúc bách nhật 5g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần uống liền 3 – 5 ngày.
Cúc mốc
Theo y học cổ truyền, cúc mốc vị cay, thơm, tính mát, không độc, làm tan màng nhầy. Sáng mắt, trừ uế khí. Nó được dùng chữa thổ huyết, chảy máu cam và nhiều chứng khác về huyết: Chữa sởi, lở, ù tai, trị ho và làm thuốc điều kinh...
Chữa ho: Lá cúc mốc 15g, lá húng chanh 20g. Sắc uống ngày 1 thang trong 5 ngày.
Thổ huyết: Lá cúc mốc 15g, cỏ nhọ nồi 5g, lá huyết dụ 8g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần. Uống trong 7 – 10 ngày liền.
Điều kinh: Lá cúc mốc 20g, lá ích mẫu 15g, ngải cứu 10g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống thuốc lúc nóng.
Cúc vạn thọ
Đông y cho rằng, cúc vạn thọ vị đắng, mùi thơm, tính mát, tác dụng tiêu viêm, làm long đờm, trị ho. Lá cúc vạn thọ làm mát gan, phổi, giải nhiệt, chữa đau mắt, ho gà, viêm khí quản, viêm miệng, viêm hầu, đau răng; dùng đắp ngoài để trị viêm tuyến mang tai, viêm vú, viêm da mủ.
Ho gà: Hoa cúc vạn thọ 15g, đường phèn 10g. Sắc lấy 150ml chia 3 lần uống trong ngày. Uống liền 3 – 5 ngày.
Đau răng: Hoa cúc vạn thọ 5 cái, lá nhãn 5 lá, muối ăn chừng 15 hạt. Rửa sạch giã nhỏ chia 3 lần đều nhau, mỗi lần đặt một phần thuốc vào nơi răng đau. Còn hai phần ngậm, thay đổi mỗi lần một phần.
Chữa đau mắt đỏ và mắt đỏ: Lá cúc vạn thọ 10 lá, lá dâu non 10 lá. Rửa sạch đổ nước sôi vào và xông hơi nơi mắt đau, để xa sau gần vì gần quá gây bỏng mắt hoặc sức nóng làm giãn mạch và các mao mạch căng vỡ. Ngày làm một lần, trong 2 – 3 ngày.
Mụn nhọt chưa vỡ: Lá cúc vạn thọ 10g, lá táo ta 15g, muối ăn 10 hạt. Rửa sạch, giã nhỏ, đắp vào nơi đau. Ngày thay 1 lần.
