Lời thỉnh cầu bên sông Đáy

Qua mỗi mùa mưa bão, bờ của con sông Đáy đoạn chảy qua xã Phương Trung (Thanh Oai, Hà Nội) lại bị nước cuốn trôi, sạt lở nghiêm trọng. Do chưa được kè đá, nước thúc thẳng vào bờ, tạo thành những hàm ếch khoét sâu vào khu vực dân sinh.

Đêm kinh hoàng

Tuyến bờ bị sạt lở kể trên nằm dọc theo con sông Đáy, thuộc địa phận của xã Phương Trung, dính thêm một vài hộ thôn Đôn Thư, xã Kim Thư (cùng huyện Thanh Oai).

Đoạn bị sạt lở nghiêm trọng nhất là từ trạm bơm Phương Trung đến cầu Văn Phương, thuộc Km 38+150 đến Km 38+550.

Mùa mưa bão năm 2013, dòng nước đã thúc mạnh vào khu vực này, cuốn trôi căn bếp của hộ gia đình ông Lê Văn Thành ở thôn Đôn Thư. Căn nhà của ông Thành cũng bị nứt toác, một bên mái bị xệ về phía bờ sông.

Ông Lê Văn Khang, anh trai ông Thành cho biết, đó là một đêm cuối tháng 8/2013, khi cả nhà em trai ông đang ngủ thì nghe tiếng “uỳnh” như bom nổ. Cả nhà ông Thành 4 người cuống cuồng bật dậy chạy ra ngoài vì tưởng có động đất. Cầm đèn pin ra soi, ông Thành thấy căn bếp của gia đình đã biến mất. Tường, mái nhà có vết nứt toác, chạy dọc từ móng lên tới đỉnh. Đêm đó, ông cùng vợ con lên trú tạm ở nhà anh trai, sáng hôm sau mới về.

Nhiều đoạn bị nước xoáy, tạo thành những hàm ếch

Hôm chúng tôi về nắm tình hình, ngôi nhà cấp 4 của gia đình ông Thành nằm dúm dó bên cạnh đống gạch ngói đổ nát. Căn bếp chỉ còn sót lại một ít chân móng. Những vết nứt toác chạy dài vẫn còn nguyên như mới xảy ra hôm qua.

Không chỉ nhà, bếp, nền sân nhà ông Thành cũng bị sụt lún nghiêm trọng. Mặt sân và nền đất hở toác, cách nhau gần gang tay.

Ông Khang cho hay, sau khi ăn Tết, gia đình người em trai đã chuyển sang bãi bồi, cách đó vài km dựng nhà, sinh sống. “Chú xem, nhà này thì sập lúc nào không hay. Có cho tiền nó cũng chẳng dám ở, sập thì chết cả nhà”, ông Khang phân trần.

Một phần ngôi nhà của hộ ông Lê Văn Thành bị nứt toác

Mùa này nước cạn, chúng tôi quyết định đi bộ dọc theo mép nước để ghi lại hình ảnh. May mắn, chúng tôi được ông Lê Văn Chi (62 tuổi), nhà thôn Tây Sơn, xã Phương Trung dẫn đường. Ông Chi trước đây là nhân viên khảo sát của Cty Tư vấn xây dựng thủy lợi Hà Tây. Đập vào mắt chúng tôi là nhiều đoạn bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng, hàm ếch xoáy sâu sát nhà dân.

Ông Chi cho hay, trước đây, tính từ nhà dân ra mép sông phải trên 20 m nhưng nay còn 3 – 4 m. Thậm chí, như hộ ông Lê Văn Thắng, thôn Tây Sơn, móng nhà chỉ cách mép bờ sông chừng 2 m. Ông Thắng phải đi xin gạch, hồ từ khắp thôn, đem về đây “kè” nhưng chỉ như muối bỏ bể.

Chị Lê Thị Trâm (con dâu ông Thắng) nói, cứ mùa mưa bão, nước sông lại dâng, tràn cả vào sân. Cách đây 9 năm, khi tôi mới về làm dâu, mùa hè còn đi bộ ra bãi, vít cành nhãn xuống hái quả kia mà. Giờ thì bờ sông sạt hết, có bắc thang cũng không tới.

Nguy cơ mất nhà

Là một người trong nghề thủy lợi lâu năm, ông Chi khẳng định, nguyên nhân bị sạt lở nghiêm trọng ở đây là do nền đất yếu. Bởi lẽ, nền đất của khu vực này rất nhiều cát. Chỉ cần dùng xẻng, đào khoảng 3 – 4 xẻng là lớp cát sẽ tở ra.

Khẳng định về điều này, ông Phạm Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Phương Trung, cho biết, đúng là nền đất rất yếu. “Những năm 70, nhiều hộ dân còn ra giữa sông, xúc cát về xây nhà.

Dọc bờ sông Đáy, lớp đất mặt rất mỏng chủ yếu là cát”. Về thông tin một số hộ dân khai thác cát trái phép, gây xói mòn, ông Toàn khẳng định, sự việc này là có, nhưng chính quyền xã giải quyết dứt điểm.

Nền đất sụt lún, tạo một khoảng hở lớn với mặt sân

“Trước đây, có khoảng 4 hộ ở thôn Liên Tân hành nghề này. Chúng tôi đã nhắc nhở, có lần phối hợp với Công an huyện vây bắt cả thuyền. Đến nay, không còn hộ nào dám khai thác cát nữa”, ông Toàn khẳng định.

Ngoài nguyên nhân do nền đất yếu, theo ông Toàn, khu vực này bị sạt lở vì nằm trong khúc cua tay áo của con sông Đáy. Nước từ thượng nguồn chảy về đập thẳng vào địa phận Phương Trung, bồi lấp cho bờ bên kia là xã Văn Võ (Chương Mỹ, Hà Nội).

Tính sơ sơ, có khoảng 900 hộ dân với trên 3.000 nhân khẩu thuộc 3 thôn Tây Sơn, Trung Chính, Quang Chính… xã Phương Trung nằm dưới bờ đê, sát con sông Đáy.

Ông Toàn cho biết thêm, cứ đến mùa mưa bão, nước sông ngập vào một số nhà dân, có khi mấp mé cửa. Mặc dù, mấy năm qua, chưa có đợt lũ lớn nào tràn về đây nhưng quá trình sạt lở vẫn diễn ra. Nguy cơ các hộ dân bị nước cuốn trôi chỉ là sớm hay muộn.

Mong muốn lớn nhất của người dân cũng như chính quyền xã Phương Trung là sớm được Sở NN-PTNT Hà Nội kè đá đoạn bờ sông dài 2km. “Mong sao xã chúng tôi sớm được kè lại bờ sông, có như vậy người dân mới an tâm sinh sống, tính mạng được đảm bảo, ổn định sản xuất”, ông Toàn chia sẻ.