Vi phạm bản quyền giống lúa Đài Thơm 8

Giống lúa thơm Đài Thơm 8 có chất lượng gạo thơm ngon do Cty CP Giống Cây trồng miền Nam (SSC) lai tạo và đã được bảo hộ độc quyền, đã gây nên "cơn sốt" ở các tỉnh ĐBSCL. Giống lúa này chỉ sau một năm đưa ra thương mại hóa đã nhanh chóng được nông dân tìm mua về gieo sạ. Sau vụ đầu trồng thử được thương lái đến đặt mua gạo, Đài Thơm 8 bắt đầu "phủ sóng" lan rộng, làm mưa làm gió ở các vùng canh tác theo mô hình lúa - tôm ở bán đảo Cà Mau.

Giống lúa Đài Thơm 8 được nông dân ĐBSCL ưa thích

Đài Thơm 8 được nghiên cứu và lai tạo từ tổ hợp lai giữa giống mẹ là BVN và giống bố là OM 4900 (BVN/OM4900). Ròng rã sau 4 năm, 8 vụ, tập thể tác giả của SSC đã chọn tạo thành công được dòng CT286-17-1-1-1, sau khi làm thuần, dòng này được mã hóa và đặt tên Đài Thơm 8.

Gạo Đài Thơm 8 đạt tiêu chuẩn XK như hạt gạo thon dài, trong, không bạc bụng, hàm lượng amilose 16,29%, nhìn rất bắt mắt. Cơm dẻo, ngon có mùi thơm nhẹ, đặc biệt để nguội cơm vẫn dẻo. Các Cty làm gạo XK "mê" Đài Thơm 8 như điếu đổ, đã đặt bút ký hợp đồng với SSC phát triển vùng nguyên liệu, thu mua và chế biến gạo XK.

Tuy nhiên chất lượng gạo không thể ổn định, độ thuần đồng ruộng của giống bị đe dọa nếu ai cũng có thể SX giống Đài Thơm 8 rồi đem ra kinh doanh, trao đổi tự do mà không tôn trọng quyền tác giả. Đây cũng là nỗi lo của SSC trước thông tin thời gian qua, giống lúa Đài Thơm 8 bị các tổ chức, cá nhân SX, kinh doanh mà không ký hợp đồng, không được sự đồng ý của Cty.

Tại Cà Mau, SSC đã mở rộng tuyên truyền, quảng bá để người dân cũng như cơ quan quản lý nhà nước về giống cây trồng tôn trọng bản quyền các giống lúa mới, trong đó có Đài Thơm 8 nhưng ông Phạm Văn Mịch, Giám đốc Trung tâm Giống nông nghiệp Cà Mau cho biết, việc vi phạm bản quyền giống vẫn ít nhiều xảy ra.  

Tại đây, nông dân trồng Đài Thơm 8 tập trung chủ yếu ở huyện Trần Văn Thời. Tuy diện tích canh tác chưa nhiều, mức độ lan rộng chưa nhanh, các hoạt động SXKD giống mới đang trong giai đoạn đầu mang tính thăm dò nhưng theo ông Mịch cần phải tôn trọng pháp luật bản quyền giống, không chỉ với Đài Thơm 8 mà với nhiều giống lúa khác.

Còn ở các tỉnh khác thì sao? Ông Phan Văn Liêm, GĐ Trung tâm Giống nông nghiệp - thủy sản Bạc Liêu cho rằng, xu hướng nông dân chọn trồng giống Đài Thơm 8 ở địa phương có dấu hiệu lan rộng, mặc dù chưa thống kê chính xác được diện tích gieo sạ. Gần đây, theo nguồn tin chưa được kiểm chứng có một vài vụ mua bán giống Đài Thơm 8 khi chưa được sự đồng ý của SSC đã được phát hiện và xử phạt.

Ông Huỳnh Ngọc Vân, PGĐ Sở NN-PTNT Sóc Trăng nhận xét, mức độ phủ rộng giống lúa Đài Thơm 8 trên địa bàn tỉnh là khá nhanh, nhất là vụ HT vừa qua toàn tỉnh có khoảng 3.000ha nông dân chọn trồng giống lúa này, thậm chí Đài Thơm 8 lấn át một giống lúa thơm khá nổi tiếng đã đưa ra trước đó. Lý do lúa thương phẩm được giá, được gạo và được thương lái bao tiêu.

Diện tích gieo cấy Đài Thơm 8 nhiều nhất ở huyện Trần Đề với hơn 2.000ha. Còn lại nông dân trồng rải rác các huyện khác. Giá lúa giống bán sỉ về các đại lý 14.000 đ/kg, đại lý bán lẻ 15.000 đ/kg, là mức giá khá cao ở ĐBSCL. "Chúng tôi có nghe hiện tượng nông dân tự trao đổi giống. Ví như thương lái đặt mua bỏ cọc trước 200.000 đ/công thu mua giá sàn 6.000 đ/kg đối với giống lúa thơm RVT. Riêng giống lúa Đài Thơm 8 bỏ cọc 500.000 đ/công và thu mua 6.100 đ/kg", ông Vân nói.

Tuy nhiên theo ông Vân, thương lái không đầu tư giống mà chỉ định nông dân tự thu mua giống, trong khi hiện tượng làm giả giống chứa trong các bao tải thông thường họ gọi là lúa thịt thì ngành chức năng, trong đó có thanh tra ngành NN- PTNT cũng khó kiểm tra. Về hiện tượng giả nhãn mác, bao bì của giống Đài Thơm 8 của SSC thì các đoàn kiểm tra chưa phát hiện, nhưng vẫn đang theo dõi để xử lý nếu có vi phạm.

Nếu như các đại lý hoặc thương lái đầu tư cung cấp giống lúa không nhãn mác của chính đơn vị SXKD giống, giống kém chất lượng nông dân sẽ kiện. Tuy nhiên đến nay, Sở NN-PTNT Sóc Trăng cũng chưa nhận được khiếu kiện về chất lượng giống Đài Thơm 8.