Sau khi Báo Nông nghiệp Việt Nam đăng tải loạt bài “1 giấy phép nuôi biển vướng 6 bộ, ngành” đã nhận được nhiều ý kiến đồng thuận của các chính khách, nhà quản lý về những vấn đề vướng mắc, rào cản trong phát triển nuôi biển bền vững.
"Chỉ cần 1 bộ có ý kiến khác, tỉnh lại bế tắc"
Ông Trần Quốc Nam, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận khẳng định: Cái khó nhất của Ninh Thuận cũng như nhiều địa phương khác đang thực hiện Đề án nuôi biển hiện nay, đó là vướng về pháp lý quy hoạch không gian biển, các cơ chế chính sách về nuôi biển nước sâu của Chính phủ cũng chưa ban hành. Người dân, cộng đồng doanh nghiệp và tỉnh đều mong mỏi nuôi biển, tuy nhiên đến thời điểm này chưa thể cấp phép cho một dự án nuôi trồng thủy sản nước sâu nào bởi do thiếu cơ sở pháp lý.
“Muốn xin cấp phép một dự án nuôi biển tỉnh phải đi xin ý kiến ít nhất là 6 Bộ: Bộ Quốc phòng, Bộ Giao thông - Vận tải, Bộ NN-PTNT, Bộ Kế hoạch - Đầu tư, Bộ Tài nguyên - Môi trường... Chỉ cần 1 bộ có ý kiến khác là chúng tôi lại bế tắc ngay”, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận chia sẻ.
Với chiều dài bờ biển hơn 105km, vùng lãnh hải trên 18.000 km2, Ninh Thuận xác định nuôi biển là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Thực hiện Đề án nuôi biển của Chính phủ, Kế hoạch hành động của Bộ NN-PTNT, từ năm 2022 tỉnh Ninh Thuận đã ban hành kế hoạch triển khai đề án phát triển nuôi biển, quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản trên biển…
“Mục tiêu định hướng đến năm 2030 tỉnh Ninh Thuận sẽ có khoảng 2.000 ha nuôi biển. Tuy nhiên với những khó khăn, vướng mắc về pháp lý như hiện nay tôi nghĩ rằng không chỉ Ninh Thuận mà nhiều địa phương nuôi biển khác cũng sẽ gặp khó khăn và khó hoàn thành mục tiêu Đề án nuôi biển đã đề ra”, ông Trần Quốc Nam nói.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, trong những năm qua định hướng phát triển nuôi biển của Chính phủ, Bộ NN-PTNT đã có nhiều chương trình hành động, chiến lược, chương trình quốc gia và có nhiều kết quả tích cực để góp phần xây dựng ngành hàng thủy sản phát triển bền vững. Mặc dù vậy từ quy hoạch, cơ chế chính sách, hành lang pháp lý nuôi biển chưa đầy đủ… đã trở thành điểm nghẽn rất lớn trong phát triển nuôi trồng thủy sản nói chung và nuôi biển nói riêng. Dẫn đến tình trạng nuôi biển hiện nay đa phần theo kiểu tự phát, mỗi địa phương thực hiện theo cách riêng của mình, chưa mang lại hiệu quả cao, thiếu bền vững, thậm chí là xảy ra nhiều hệ lụy. Tỉnh Ninh Thuận đi học hỏi kinh nghiệm một số địa phương, triển khai một số dự án nuôi biển nhưng chưa thực sự có hiệu quả cũng vì cơ sở pháp lý chưa đầy đủ.
“Cái thiếu lớn nhất, vướng mắc lớn nhất là quy hoạch không gian biển chưa ban hành”, ông Trần Quốc Nam khẳng định. Cho rằng quy hoạch không gian biển có vai trò quan trọng nhất, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận phân tích: Chúng ta nhìn nhận tiềm năng, lợi thế, xây dựng mục tiêu cụ thể, chiến lược hành động cụ thể nhưng cái cần nhất là cơ sở pháp lý lại chưa có. Tôi cho rằng phải có quy hoạch không gian biển thì mới có cơ sở để quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh và nhiều quy hoạch khác nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ để triển khai các công việc tiếp theo. Nói cách khác chỉ khi nào có quy hoạch biển, có cơ sở pháp lý và cơ chế chính sách thật cụ thể, đáp ứng được mong mỏi của người dân và cộng đồng doanh nghiệp đầu tư thì mới có cơ hội khai thác tiềm năng và phát triển bền vững ngành hàng nuôi biển.
Ví dụ vấn đề liên kết vùng trong thực hiện chiến lược nuôi biển chẳng hạn. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng, bởi vì muốn phát triển ngành hàng nuôi biển bền vững không phải mỗi địa phương là một cách làm khác nhau mà phải hợp tác với nhau để tạo ra không gian liên kết vùng, có như thế mới phát huy được giá trị, lợi thế của từng địa phương, lợi thế của vùng, thậm chí là lợi thế quốc gia.
Trên cơ sở quy hoạch, cơ chế chính sách cụ thể thì từng tỉnh, từng vùng sẽ có sự liên kết, tạo thành tiền đề quan trọng phát triển nuôi biển. Như khu vực Nam Trung bộ, tiềm năng, lợi thế nuôi biển là hết sức rõ ràng, nếu đủ điều kiện phát triển nuôi biển chắc chắn sẽ có những đóng góp lớn vào sự phát triển của ngành thủy sản, đóng góp to lớn vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế đất nước.
Mời nhà đầu tư vào 3-4 năm vẫn chưa làm được gì
Tâm huyết, mang nhiều khát vọng nuôi biển, ông Trần Quốc Nam nhấn mạnh rằng ngành hàng này có tiềm năng rất lớn và hơn bao giờ hết là hướng đi tất yếu cho sự phát triển bền vững của từng địa phương, cho toàn bộ bà con ngư dân vùng ven biển và đóng góp quan trọng vào mục tiêu mạnh về biển, giàu từ biển.
Sau khi rà soát, quy hoạch vùng có lợi thế, tiềm năng nuôi biển, tỉnh Ninh Thuận đang rà soát các cơ chế chính sách nhằm thu hút đầu tư, chính sách hỗ trợ, tuy nhiên theo Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận thì mọi cơ chế chính sách đều đang phải trông chờ vào chính sách của Trung ương, ban hành đến đâu, được những nội dung gì thì tỉnh sẽ căn cứ theo đó triển khai.
“Chúng tôi cũng như các tỉnh có lợi thế nuôi biển khác rất mong muốn Bộ NN-PTNT và các bộ, ngành liên quan tham mưu đề xuất Chính phủ có chương trình thật cụ thể, chuyên về nuôi biển để đáp ứng vấn đề triển khai quy hoạch của các địa phương. Bởi thực tế hiện nay dù xác định rõ không thể nào nuôi biển theo kiểu nhỏ lẻ, manh mún, tự phát mãi được, các địa phương rất tích cực xúc tiến, kêu gọi các nhà đầu tư, tuy nhiên do vướng cơ chế chính sách nên chưa thể cấp phép. Tỉnh tha thiết kêu gọi đầu tư nhưng có những doanh nghiệp tỉnh mời vào 3-4 năm nay, họ có năng lực thật sự, có tâm huyết, khát vọng thật sự nhưng cũng vì vướng này vướng nọ nên mãi không làm được gì”, ông Trần Quốc Nam chia sẻ.
Cũng theo Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, nếu không sớm có quy hoạch, tháo gỡ những khó khăn về cơ chế chính sách sẽ phát sinh những hệ luỵ khi triển khai đề án nuôi biển. Mục tiêu của tỉnh Ninh Thuận sẽ xây dựng các khu công nghiệp trên biển, đó là hướng đi tất yếu, nhưng nếu cứ vướng mắc quy hoạch, cơ chế chính sách như thế này các nhà đầu tư sẽ không yên tâm để đầu tư lâu dài. Chưa kể đến các vấn đề khác như tín dụng ngân hàng, xây dựng hạ tầng đồng bộ, hậu cần nghề cá, thu hút nghiên cứu giống, khoa học kỹ thuật, logistics, môi trường…
“Tôi cho rằng, cơ hội chỉ đến trong từng thời điểm nhất định, không thể nào đến mãi được, với tiềm năng, lợi thế và khát vọng xây dựng ngành hàng nuôi biển, nếu có cơ chế chính sách, có quy định thật cụ thể thì nuôi biển Việt Nam cũng sẽ phát triển như những quốc gia tiên tiến. Vấn đề cấp thiết nhất hiện nay là các bộ, ngành trình Chính phủ, Quốc hội ban hành được quy hoạch không gian biển, để UBND tỉnh căn cứ quy hoạch cấp phép cho các nhà đầu tư chứ không phải tình trạng “1 giấy phép nuôi biển phải xin 6 bộ, ngành” như hiện nay”, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận kiến nghị.
Báo cáo Chính phủ và các bộ, ngành để điều chỉnh bất cập
Trao đổi với Báo Nông nghiệp Việt Nam, ông Cao Tường Huy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết: Quảng Ninh là tỉnh có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế biển, trong đó có phát triển nuôi trồng thủy hải sản trên biển (nuôi biển).
Với diện tích biển trên 6.000 km2, diện tích vùng nuôi hơn 45.000 ha, chiếm trên 15% tổng diện tích nuôi biển toàn quốc, tỉnh Quảng Ninh xác định phát triển nuôi biển sẽ là kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Cùng với đó, Quảng Ninh có vị trí địa chính trị, địa kinh tế của cả nước, hệ thống kết nối giao thông bằng đường bộ, đường hàng không, đường biển khá hoàn chỉnh cũng là tiềm năng, lợi thế lớn để phát triển kinh tế biển nói chung và nuôi biển nói riêng.
Sau khi Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó xác định Quảng Ninh sẽ là trung tâm thủy sản của miền Bắc, tỉnh Quảng Ninh đã xây dựng Chiến lược, Nghị quyết và ban hành các chính sách nhằm phát triển kinh tế biển và nuôi biển. Ví dụ như phê duyệt quy hoạch vùng nuôi ở tất cả các địa phương có biển trên địa bàn tỉnh, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để thu hút đầu tư. Ban hành cơ chế chính sách nhằm thu hút đầu tư nuôi biển, nhất là các nhà đầu tư nước ngoài mang tất cả khoa học công nghệ tiên tiến thế giới đến với Quảng Ninh nuôi biển.
Xác định thu hút đầu tư đóng vai trò quan trọng, tỉnh Quảng Ninh đã tập trung quy hoạch vùng nuôi phù hợp các loài nhuyễn thể, thủy hải sản. Tập trung cải cách hành chính, giảm thiểu tối đa thời gian làm thủ tục đầu tư. Triển khai công tác đền bù, giải phóng mặt bằng nhanh nhất, tạo điều kiện tối đa nhất cho các nhà đầu tư tiếp cận đất đai. Tỉnh Quảng Ninh cũng triển khai liên kết với các trường đại học, các cơ sở nghiên cứu để đào tạo nguồn nhân lực cho nuôi biển, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng cho các doanh nghiệp đến nuôi biển ở Quảng Ninh.
Một tiềm năng để thu hút đầu tư nuôi biển nữa của Quảng Ninh là thị trường Trung Quốc. Tỉnh Quảng Ninh đã chỉ đạo tăng cường thương mại với Trung Quốc bởi đây là thị trường rất lớn tiêu thụ thủy hải sản của Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung.
Về khó khăn, vướng mắc, Chủ tịch tỉnh Quảng Ninh chia sẻ, hiện nay theo các quy định pháp luật về biển, Luật Thủy sản đang có một số bất cập. Đối với Quảng Ninh, vấn đề giao biển ngoài phạm vi 6 hải lý đang còn vướng mắc, tỉnh Quảng Ninh đã có báo cáo Chính phủ, Bộ Tài nguyên – Môi trường, Bộ NN-PTNT… để điều chỉnh trong thời gian tới.
“Mục tiêu cao nhất của Quảng Ninh là tạo điều kiện thuận lợi nhất để giao biển cho người dân, cộng đồng doanh nghiệp, vì sự phát triển bền vững của ngành hàng nuôi biển”, ông Cao Tường Huy khẳng định.