Trong những năm gần đây, bưởi hồng Quang Tiến nức tiếng một thời đã và đang xuống cấp về năng suất, chất lượng và giá cả. Tuy nhiên đây đang là giống cây trồng đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất so với tất cả các loại cây ăn quả có múi khác hiện đang phát triển ở trên địa bàn.
Mới đây chúng tôi đến nhà ông Trương Quang Việt ở khối Dốc Cao, phường Quang Tiến (thị xã Thái Hòa, Nghệ An) để thị sát vườn bưởi hồng. Ông Việt xác nhận mô hình nghiên cứu và trồng khảo nghiệm cây bưởi hồng Quang Tiến ở Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả và Cây có múi Phủ Quỳ là rất xác đáng, hiệu quả.
Những vườn bưởi không được đầu tư chăm sóc, quả đã ít, chất lượng lại rất kém. Ảnh: Hồ Quang.
"Năm 2004 nhà tôi trồng 100 cây bưởi hồng Quang Tiến, theo sự hướng dẫn kỹ thuật của Trung tâm, quy cách trồng cây cách cây 5m, hàng cách hàng 5m. Kết quả sau 4 năm trồng, toàn bộ vườn đã cho thu hoạch với bưởi loại một có 100 quả/cây. Các năm từ 2016 đến 2018 là đỉnh điểm giá bưởi, nhà tôi đã bán được bình quân 40 nghìn đồng/quả (nặng cỡ 1,5kg/quả)”, ông Việt nói. Như vậy chỉ 100 cây bưởi (2.500m2 đất), ông Việt đã thu hoạch được 400 triệu đồng/năm. Tính ra thời hoàng kim, giống bưởi hồng Quang Tiến đã cho nhập lên tới 1,6 tỷ đồng/ha.
Tuy nhiên kể từ năm 2019 đến nay, giá bưởi hồng Quang Tiến càng ngày càng đi xuống. Cũng vì vậy nên nhiều nhà vườn đã thấy chán nản, không còn mặn mà đầu tư chăm sóc, theo đó chất lượng bưởi cũng kém đi rất nhiều.
Theo thống kê của nông dân khối Dốc Cao, năm 2018, giá bưởi hồng Quang Tiến bán tại vườn đạt bình quân 30 nghìn đồng/quả, nhưng đến năm 2019 đã tụt xuống chỉ còn 20 nghìn đồng/quả, năm 2020 và 2021 giá xuống 15 nghìn đồng/quả. Đến vụ năm 2023 này, giá bán toàn vùng chỉ được từ 8 - 10 nghìn đồng/quả. Nhiều nhà vườn do không đầu tư chăm sóc nữa nên chất lượng bưởi kém đi rất nhiều. Những nhà vườn không chăm sóc quả bưởi bóc ra màu trắng bệch, ăn vào thấy the lưỡi, không còn độ ngọt thanh như những năm trước. Vì vậy thương hiệu thơm ngon của bưởi hồng Quang Tiến đã dần xuống cấp.
Vườn bưởi của ông Trương Quang Việt được đầu tư chăm sóc tốt nên năng suất, chất lượng luôn đạt yêu cầu, được thương lái mua với giá cao. Ảnh: Hồ Quang.
Khác hẳn với nhiều nhà vườn đang chán nản, muốn quay lưng với bưởi thì ông Trương Quang Việt lại rất thủy chung chăm bẵm 100 cây bưởi của nhà mình. Sau mỗi mùa thu hoạch, ông lại tỉ mẫn cắt tán tạo cành và chăm sóc, bón phân cân đối đúng theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
Ông Việt phân tích, bưởi hồng Quang Tiến không phải trồng ở loại đất nào cũng có hiệu quả. Có chăng nó chỉ xanh cây tốt lá và quả cũng có thể ra nhiều, nhưng chất lượng thì không thể đạt yêu cầu. Thế nên muốn có sản phẩm bưởi đạt yêu cầu, trước hết và quan trọng nhất là khâu chọn đất để trồng. Vì mỗi vùng đất đều có tính chất vi lượng khác nhau.
Vườn bưởi nhà ông Việt là loại đất đồi thoai thoải dốc theo hình bát úp. “Giống bưởi này cần phải trồng thưa để cây có đủ điều kiện quang hợp. Độ ẩm là rất cần thiết, như nhà tôi đã lắp đặt hệ thống tưới phun tự động. Về mùa mưa, dứt khoát cây phải đủ điều kiện để thoát nước nhanh. Khi cây đậu quả phải cắt tỉa hết những quả èo ọt, chỉ để lại hơn 100 quả/cây và phải được bọc lại bằng các túi nilon chuyên biệt để chống sâu hại chứ không được phun chống sâu hại bằng bất kỳ thuốc bảo vệ thực vật nào. Bởi như vậy sản phẩm bưởi mới đạt tiêu chuẩn VietGAP”, ông Việt nói.
Đến vườn bưởi nhà anh chị Hảo Vĩnh ở xã Nghĩa Tiến (thị xã Thái Hòa), chúng tôi thấy hơn chục người đang lựa chọn bưởi để đóng bao cho lên xe. Chị Hảo bảo: “Vụ bưởi năm 2023 này do cả vùng mang tiếng kém chất lượng nên giá xuống rất thấp. Mặc dù vậy, đồi bưởi hồng 1ha của tôi do được chăm sóc đúng kỹ thuật nên chất lượng vẫn đạt chuẩn. Tuy nhiên mỗi cây bưởi chỉ đạt 80 quả xuất vườn với giá từ 10 - 12 ngìn đồng/quả”.
Thấy tôi đang nhẩm tính, chị Hảo bảo: “Năm nay bưởi mất mùa, rớt giá, nhưng 1ha vẫn có lãi 300 triệu đồng đấy. Đúng là không có loại cây nào đạt hiệu quả kinh tế cao như vậy đâu. Vậy nên những ai đã quay lưng với bưởi thì nay mới thấy tiếc".
Khách hàng vẫn dập dìu đến mua bưởi của nhà chị Hảo Vĩnh ở xã Nghĩa Tiến do chất lượng bưởi tốt. Ảnh: Hồ Quang.
Chị Pham Thị Sâm, Chủ nhiệm đề tài đề tài nghiên cứu về cây bưởi hồng Quang Tiến, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả và Cây có múi Phủ Quỳ chia sẻ: “Mấy năm nay thời tiết bất thuận, bưởi mất mùa, nhiều nhà vườn tỏ ra chán nản, không chăm sóc, thành ra chất lượng kém, giá cả tụt dốc.
Thế nhưng nhiều nhà vườn khác do công tác đầu tư chăm sóc đúng kỹ thuật nên chất lượng bưởi vẫn đạt chuẩn như thương hiệu, được thị trường tiêu thụ hết. Tính ra hiệu quả kinh tế đem về vẫn đạt cao nhất so với các giống cây ăn quả khác.
Hiện Trung tâm đang chờ nguồn kinh phí cấp trên cấp để mở các lớp tập huấn khuyến nông, hướng dẫn các nhà vườn tăng cường công tác đầu tư chăm sóc và thụ phấn nhân tạo cho cây bưởi nhằm nâng cao hơn nữa năng suất, chất lượng sản phẩm.
Vụ bưởi năm nay mặc dù giá xuống rất thấp nhưng do chất lượng vườn bưởi của nhà ông Việt vẫn đạt yêu cầu nên thương lái đã đến mua sỉ với giá 10.500 đồng/quả. Như vậy với 100 cây bưởi trồng trên 5 sào đất (500m2/sào), vụ này ông Việt vẫn thu được hơn 100 triệu đồng, tính cho 1ha thu được 400 triệu đồng, trừ tất cả mọi chi phí, lợi nhuận 1ha bưởi thu về vẫn được hơn 300 triệu đồng/năm.
