Chuối Lai Châu phải 'đi đường vòng' sang Trung Quốc, chi phí tăng vọt

Cửa khẩu Quốc tế Ma Lù Thàng (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) đã hoạt động trở lại nhưng mặt hàng cây ăn quả, nông sản… vẫn chưa được thông quan. Thực tế trên khiến chuối Lai Châu muốn xuất sang Trung Quốc phải “đi đường vòng” qua các cửa khẩu tại Lạng Sơn, Hà Giang khiến chi phí vận chuyển tăng gấp nhiều lần, giá chuối tụt giảm gây thiệt hại cho người sản xuất.

Chị Giàng Hương (tiểu thương thu mua chuối tại thị trấn Pa So (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) cho biết, từ sau tết Nguyên đán tới nay, giá thu mua chuối tại Phong Thổ liên tục biến động, phụ thuộc vào điểm thông quan mặt hàng này sang Trung Quốc.

Giá chuối thu mua hiện đang ở mức trung bình từ 8-10 ngàn đồng/kg. Đối với chuối đẹp, giá thu mua từ 15-17 ngàn đồng; chuối xấu giá thấp hơn, từ 5-7 ngàn đồng…

Nguyên nhân của việc giá chuối biến động, đó là việc mặt hàng này được thông quan tại khu vực cửa khẩu nào.

“Từ sau tết đến nay, trung bình 1 tuần, tôi thu gom được gần chục tấn. Hiện nay, hàng nông sản, hoa quả, chuối vẫn chưa được thông quan tại cửa khẩu Ma Lù Thàng, phải đưa sang thông quan tại các cửa khẩu của tỉnh Lào Cai, cách Lai Châu hơn 100km. Lào Cai không thông được, phải thông quan qua cửa khẩu tại tỉnh Hà Giang”, chị Giàng Hương cho hay.

Từ Pa So đến cửa khẩu quốc tế Ma Lù Thàng khoảng 10km. Nếu được thông quan tại Ma Lù Thàng, chi phí một container chuối (8 tấn chuối/container) khoảng trên dưới 10 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu thông quan tại Lào Cai, cước phí tăng thêm khoảng 50%; thông quan tại Hà Giang, chi phí đội lên gấp 3 lần (trên dưới 40 triệu đồng/container).

Những chi phí phát sinh bị đội lên chủ yếu do quãng đường vận chuyển tăng. Tuy nhiên, thực trạng này dẫn tới việc giá thu mua chuối bị tụt giảm, người sản xuất, trồng chuối bị thiệt thòi.

Anh Vừ A Phứ (bản Tà Ghênh, xã Phìn Hồ) chở 6 buồng chuối nặng lặc lè trên chiếc xe máy từ nhà xuống Pa So để bán cho điểm thu mua. Thời điểm trước khi bùng phát dịch Covid-19, hàng nông sản được thông quan tại cửa khẩu Ma Lù Thàng, Phong Thổ có hàng chục điểm thu mua, cân chuối.

Thế nhưng từ khi có dịch, Trung Quốc dừng thông quan khiến hàng nông sản bị ùn ứ, chỉ có điểm thu mua chuối tại Pa So hoạt động với khoảng chục cơ sở.

“Có những giai đoạn chuối đến lứa thu hoạch nhưng không bán được vì không có người mua. Giờ bán được chuối, giá cao hay thấp cũng vẫn mừng so với trước”, Vừ A Phứ cho biết.

Tìm đường ra cho chuối

Ông Trần Bảo Trung, quyền Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ cho biết, địa phương này là vùng trồng chuối trọng điểm ở Lai Châu, với diện tích lên tới trên dưới 3.000ha và là vùng trồng chuối có diện tích lớn nhất tại Lai Châu.

Chuối trồng tập trung tại các xã Bản Lang, Hoang Phèn, Nậm Xe, Huổi Luông, Ma Li Pho, Dào San… và là cây nông sản chủ lực của Phong Thổ.

Trước thực trạng phía Trung Quốc chưa thông quan hàng nông sản như mía, chuối… qua cửa khẩu Ma Lù Thàng, thời gian qua, các tiểu thương thu mua vẫn phải “đi vòng” từ Lai Châu sang Lào Cai để thông quan tại cửa khẩu Tân Thanh. Nếu Tân Thành dừng thông quan, buộc phải đi vòng thêm vài trăm km để thông quan tại cửa khẩu Thanh Thuỷ, tỉnh Hà Giang.

“Trước thời điểm dịch bệnh, giá chuối thu mua đã có dịp lên tới trên 20.000 đồng/kg. Hiện tại, nước bạn chưa thông quan một số hàng nông sản, cây trái tại Ma Lù Thàng cũng gây trở ngại nhất định, cước phí vận chuyển tăng cao khiến giá thu mua bị giảm xuống”, ông Trần Bảo Trung cho hay.

“Chúng tôi cũng hy vọng thời gian gần nhất sẽ sớm được thông quan mặt hàng này tại Ma Lù Thàng. Phía bạn cho biết đang đề xuất với cấp trên ở bên Trung Quốc, thời gian tới sẽ phối hợp với hải quan để đề nghị cho phép nhập khẩu các hàng hoa quả tươi qua cửa khẩu này”, ông Trung cho hay. 

Cùng quan điểm, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Lai Châu Đặng Văn Châu cho biết, tỉnh đang tích cực phối hợp với các cơ quan của phía bạn để thông quan qua cửa khẩu Ma Lù Thàng trong thời gian sớm nhất. Trong thời gian chờ đợi, bắt buộc phải đi qua các tỉnh khác để thông quan, giải quyết bài toán tiêu thụ nông sản tạm thời cho bà con.

“Đấy là giải pháp tạm thời. Giải pháp chính vẫn là phải đàm phán với phía bạn để chuẩn bị đầy đủ các điều kiện được thông quan. Chúng tôi cũng động viên các đơn vị xuất khẩu của tỉnh, các doanh nghiệp trước mắt cũng phải khắc phục để xuất khẩu, tránh ùn ứ, hư hại hàng nông sản cho bà con.

Tổng diện tích trồng chuối của cả tỉnh Lai Châu ở mức 3.700 - 3.800ha. Con số này biến động là do một phần diện tích trồng chuối đã đến tuổi thay thế trồng mới.

Từ tháng 7/2021 cho tới nay, phía Trung Quốc tạm ngừng nhập khẩu mặt hàng quả chuối tươi nên việc thông thương hàng hóa qua cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu (Việt Nam) - Kim Thủy Hà, huyện Kim Bình, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) bị dừng. Do đó, các doanh nghiệp phải xuất khẩu chuối qua cửa khẩu ở các tỉnh Lạng Sơn, Hà Giang, Lào Cai.

Tuy nhiên, sản phẩm chuối xuất khẩu đi các cửa khẩu khác không sử dụng mã vùng trồng của Lai Châu nên tiêu thụ không được nhiều. Cùng đó, trên địa bàn tỉnh Lai Châu chưa có nhà máy chế biến sản phẩm từ quả chuối tươi nên tình hình tiêu thụ chuối của bà con nhân dân gặp khó khăn.

Theo Ban Quản lý khu kinh tế cửa khẩu Ma Lù Thàng, hoạt động xuất nhập khẩu trong tháng 2/2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu ước đạt 2,7 triệu USD; bằng 7% so với kế hoạch; giảm 40% so với cùng kỳ năm 2022. 

Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Ma Lù Thàng đang tích cực phối hợp, điện đàm với phía bạn để sớm thông quan trở lại đối với các loại hàng hoá nông sản, cây ăn quả. Trong thời gian chờ đợi, hoa quả, hàng nông sản của Lai Châu vẫn tiếp tục phải đi “đường vòng” để xuất sang Trung Quốc.