Sản phụ N. T. H. T. sau thời gian điều trị, hiện nay bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, còn yếu nhẹ ½ người trái, vết mổ khô. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Trường hợp thứ nhất, sản phụ N. T. H. T., sinh năm 1989, ở TP Cần Thơ nhập viện với tình trạng yếu ½ người trái. Trước đó, bệnh nhân có tiền sử đái tháo đường thai kỳ (tuần thứ 25). Khi thai 39 tuần, sản phụ khám thai định kỳ theo hẹn được các bác sỹ phát hiện huyết áp tăng rất cao nên đề nghị nhập viện điều trị tại địa phương. Sau phẫu thuật lấy thai ngày thứ 4 bệnh nhân đột ngột yếu ½ người trái, được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ điều trị với chẩn đoán nhồi máu não bán cầu phải.
Bệnh nhân tiến triển bệnh nhanh và suy yếu dần nửa người bên trái (sức cơ tay trái 0/5, sức cơ chân trái 0/5) được xử trí cấp cứu, kiểm soát huyết áp và chuyển khoa Đột quỵ theo dõi và điều trị. Bệnh nhân được điều trị nội khoa tích cực kết hợp tập vật lý trị liệu vận động có trợ giúp với chẩn đoán: Nhồi máu não bán cầu phải do hẹp nặng đoạn cuối động mạch cảnh trong phải và hẹp nặng động mạch não giữa phải. Sau thời gian điều trị, hiện nay bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, còn yếu nhẹ ½ người trái, vết mổ khô.
Tương tự, trường hợp thứ hai, thai phụ T. T. C., sinh năm 1985, ở Bạc Liêu được tuyến trước chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ với tình trạng lơ mơ, huyết áp tăng cao (200/100mmHg), mạch nhanh, liệt ½ người trái, liệt VII trung ương trái, thai 28 tuần. Được biết, do chu kỳ kinh nguyệt bệnh nhân không ổn định nên không biết bản thân mang thai, không khám thai định kỳ, gần đây thai phụ có những dấu hiệu bất thường: buồn nôn, chóng mặt nên đi khám và phát hiện mang thai ở tuần thứ 28-29. Khi nhập viện, thai phụ đột ngột lơ mơ, cơn co giật, nói khó…Kết quả kiểm tra ghi nhận bệnh nhân có xuất huyết não vùng thái dương phải, thai sống trong lòng tử cung khoảng 28-29 tuần.
Bệnh nhân được điều trị kiểm soát huyết áp, hội chẩn các chuyên khoa đánh giá nguy cơ và quyết định phẫu thuật cấp cứu lấy thai trước để đảm bảo an toàn sức khỏe cho cháu bé khi thai phụ đang diễn tiến dần hôn mê, phẫu thuật thành công đón 1 bé trai nặng 1,5kg, suy hô hấp được đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi đồng Cần Thơ điều trị tiếp. Sau phẫu thuật, bệnh nhân được chuyển khoa Đột quỵ điều trị nội khoa tích cực, thở máy, kháng sinh, chống phù não, tình trạng bệnh nhân cải thiện dần. Tình trạng hiện tại bệnh nhân tỉnh, dấu hiệu sinh tồn ổn định, đã ngưng máy thở đang được điều trị và chăm sóc tại khoa Đột quỵ.
TS.BS Hà Tấn Đức trưởng khoa Đột quỵ Bệnh viện nhận định, tai biến mạch máu não trong thai kì là một bệnh cảnh đặc thù. Theo thống kê tỷ lệ bị tai biến mạch máu não của thai phụ lên đến 30/100.000, tức là gấp 3 lần so với những phụ nữ cùng tuổi không mang thai. Trong đó, giai đoạn 3 tháng cuối thai kì và thời kì hậu sản là những giai đoạn có nguy cơ cao nhất.
Có nhiều cơ chế giải thích cho sự gia tăng đột biến này, như sự thay đổi huyết động học của hệ tim mạch, sự thay đổi của các yếu tố đông máu, độ nhớt máu, rối loạn chức năng lớp biểu mô, viêm nhiễm trong thai kì… Các biến chứng của thai kì như tiền sản giật, sản giật, hội chứng HELLP, huyết khối tĩnh mạch, tăng đông, thuyên tắc ối, bệnh cơ tim chu sinh… cũng được chứng minh là yếu tố nguy cơ của tai biến mạch máu não ở thai phụ bên cạnh các yếu tố nguy cơ truyền thống của dân số chung.
