Cổng trường đại học vẫn luôn mở rộng đón SV và sau 4 năm đèn sách, rời khỏi giảng đường, nhiều SV thất nghiệp! Câu hỏi đào tạo để làm gì đang đặt ra cho các nhà hoạch định chính sách nguồn nhân lực.
Trong bản báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận thừa nhận, thực tế hiện nay có tình trạng nhiều SV tốt nghiệp không tìm được việc làm hoặc làm trái với chuyên ngành đào tạo, bởi các nguyên nhân chính:
Thứ nhất, do từ khi tiến hành đổi mới, Nhà nước không phân công công tác cho SV tốt nghiệp ra trường, dẫn đến quy mô, cơ cấu đào tạo của các trường ĐH, CĐ không ăn khớp với nhu cầu thị trường lao động.
Thứ hai, do hệ thống quản lý lao động và việc làm ở cấp trung ương không cung cấp thông tin dự báo nguồn nhân lực theo trình độ và ngành đào tạo trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, không đưa ra các cảnh báo kịp thời cho các nhà trường và xã hội.
Thứ ba, do các cơ sở giáo dục ĐH tổ chức đào tạo chủ yếu dựa vào năng lực đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất, không tổ chức nghiên cứu để cập nhật, phát triển các chương trình đào tạo theo nhu cầu xã hội (chỉ đào tạo những ngành mà trường có khả năng, chưa đào tạo ngành xã hội cần). Việc giao chỉ tiêu tuyển sinh chủ yếu căn cứ vào năng lực đào tạo của cơ sở giáo dục ĐH mà chưa tính đến nhu cầu sử dụng nhân lực của xã hội.
Một buổi tư vấn đăng ký việc làm cho SV tốt nghiệp
Thứ tư, do quyền đăng ký tuyển sinh và lựa chọn ngành đào tạo người học tự quyết định. Xã hội vẫn còn tư duy tập trung cho con đi học ngành nghề đang được đánh giá cao, không tính đến tương lai khi tốt nghiệp ra trường.
Và nguyên nhân cuối cùng là do suy thoái kinh tế dẫn đến hàng chục ngàn DN phá sản, người lao động mất việc làm, làm cho SV sau tốt nghiệp gặp càng nhiều khó khăn hơn trong công tác tìm kiếm việc làm.
Như vậy xét trong cả 5 nguyên nhân trên có 4 "lỗi" do tổ chức Nhà nước, chỉ có 1 lỗi do các em và... phụ huynh. Điều mà ai cũng thừa biết và thừa hiểu là cả chục năm nay SV tốt nghiệp ra trường rất vất vả tìm việc làm. Việc tiêu cực trong thi tuyển công chức do sức ép cung cầu quá chênh lệch, ai cũng biết, nhưng không có lời giải.
Điều mà ai cũng biết nữa là hàng chục ngàn SV tốt nghiệp ra trường đang thất nghiệp, thì hàng năm chỉ tiêu tuyển sinh vào các trường vẫn cứ tiếp tục tuyển sinh; thậm chí nhiều hơn, đa dạng hơn. Trong khi hệ chính quy tốt nghiệp ra thất nghiệp, thì hệ tại chức, mở rộng vẫn tiếp tục tuyển sinh, tiếp tục đào tạo?
Không ít dư luận cho rằng việc đào tạo lâu nay chỉ giải quyết việc làm cho hàng chục ngàn giảng viên của hàng trăm trường ĐH, CĐ là chủ yếu. Còn việc SV học để làm gì, học xong có xin được việc làm hay không thì không ai quan tâm?
Có một điều đáng ra phải quan tâm và phải tính toán kỹ trước khi giao chỉ tiêu tuyển sinh đó là những người làm công tác tổ chức, cán bộ từ Phòng Nội vụ, Phòng LĐ-TB&XH từ huyện trở lên phải tham mưu cấp trên, phải nắm chắc nguồn nhân lực tại địa phương cơ sở mình để tham mưu cho công tác tuyển sinh đào tạo năm tiếp theo. Đã đến lúc chúng ta phải thống kê đầy đủ bao nhiêu người đang thất nghiệp, trước kỳ tuyển sinh ĐH, CĐ 2013.
Nhà nước tiếp tục có chủ trương cho SV nghèo vay vốn để học. Sau khi ra trường không xin được việc làm, không có tiền trả cả vốn lẫn lãi, đành phải khoanh nợ, cũng làm tăng thêm nguồn nợ xấu vốn đang là điểm nghẽn của nền kinh tế nước nhà. Sau 4 - 5 năm đèn sách, các cháu ra trường, thất nghiệp, bố mẹ các cháu buồn, các cháu thất vọng. Và đây cũng là một trong những nguyên nhân gia tăng tệ nạn xã hội.
