Đẩy mạnh CNH - HĐH nông nghiệp gắn với xây dựng NTM

Bộ trưởng Cao Đức Phát: “Vai trò của nông nghiệp, nông thôn phải được nhận thức sâu sắc hơn”

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Vương Đình Huệ, Bộ trưởng Bộ NN-PTNN Cao Đức Phát và Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản Vũ Văn Phúc chủ trì.

Không thể nhanh, nhưng cũng không được chậm

Phát biểu tại Hội thảo, ông Vương Đình Huệ, Trưởng ban Kinh tế Trung ương, cho biết, qua 30 năm đổi mới, tăng trưởng GDP của khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản bình quân đạt 3,7%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng hiện đại.

Tính đến hết năm 2014, đóng góp GDP của khu vực này trong nền kinh tế còn hơn 18%, tỷ trọng lao động nông nghiệp giảm từ 70% trong những năm 1990 còn khoảng 47%. Kim ngạch XK nông, lâm, thủy sản đạt trên 30 tỷ USD vào năm 2014.

Cơ giới hóa, điện khí hóa, thủy lợi hóa, ứng dụng công nghệ cao và kỹ thuật hiện đại trong SXNN, nòng cốt là HTX từng bước được đổi mới.

Chương trình xây dựng NTM đạt được những kết quả quan trọng. Đời sống vật chất, tinh thần của người nông dân được cải thiện; chính trị - xã hội, trật tự an toàn khu vực nông thôn được ổn định.

“Tuy nhiên, quá trình CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn những năm qua diễn ra còn chậm so với mục tiêu cũng như so với các nước đi trước ở cùng giai đoạn phát triển như nước ta.

Chất lượng sản phẩm, hiệu quả SXNN chưa cao; năng suất lao động và thu nhập của nông dân còn thấp. Tỷ trọng lao động trong nông nghiệp còn lớn...

Nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức, chưa có đột phá về thể chế để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả nguồn lực phát triển theo cơ chế thị trường. Chưa xác định rõ những ngành, lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm cần ưu tiên trong chính sách công nghiệp quốc gia cho từng giai đoạn…”, ông Huệ nói.

Ở một góc nhìn khác, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát cho rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, nông nghiệp nông thôn nước ta vẫn là khu vực chậm phát triển và phát triển thiếu bền vững.

Thậm chí đang còn không ít khó khăn như đầu tư cho nông, lâm nghiệp, thủy sản chưa tương xứng với vị trí, vai trò của ngành, thị trường nông thôn yếu kém tác động tiêu cực đến “đầu vào” và “đầu ra” của SXNN, một số chính sách của Nhà nước lại chưa đủ mạnh để kích thích sản xuất nông nghiệp…

Để đẩy mạnh CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn, theo Bộ trưởng, cần phải nhận thức sâu sắc hơn nữa vị trí quan trọng của nông nghiệp, nông thôn; Tập trung cao hơn với những dự án thiết thực cụ thể để đẩy nhanh CNH- HĐH nông nghiệp, nông thôn;

Giành một tỷ lệ tương xứng các nguồn vốn huy động được để đầu tư cho phát triển nông nghiệp, nông thôn; Đổi mới chính sách và khơi thông các điểm nghẽn để thực sự giải phóng sức sản xuất ở nông thôn và thu hút các nguồn lực cho phát triển toàn diện.

Đẩy mạnh CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng NTM không thể làm nhanh nhưng không nên quá chậm.

Phải thay đổi tư duy SX

GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Viện Hàn Lâm KHXH Việt Nam, nhận định, kể từ khi tiến hành công cuộc đổi mới nền nông nghiệp nước ta đã có nhiều chuyển biến mạnh mẽ, đạt được nhiều thành tựu quan trọng tạo tiền đề cho quá trình CNH, HĐH đất nước.

CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng NTM là tiền đề nâng cao đời sống nông dân

Tuy nhiên nền nông nghiệp Việt Nam vẫn là nền nông nghiệp của một nước đi sau. Phương thức và tổ chức SX lạc hậu, mức độ gắn kết của khu vực nông nghiệp còn thấp, chất lượng của đa số sản phẩm nông nghiệp chưa cao, giá trị thấp.

Từ nhận định trên, GS Thắng cho rằng, cần giải quyết những “điểm nghẽn” và khắc phục những hạn chế hiện nay trong phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Sản xuất nông nghiệp cần chuyển từ chỗ chú trọng sản lượng sang chú trọng chất lượng và giá trị, sang một nền nông nghiệp hiện đại với năng suất cao, giá trị gia tăng lớn dựa vào công nghệ ít gây ô nhiễm và thích ứng với biến đổi khí hậu.

“Đặc biệt cần thay đổi mô hình SX nhỏ lẻ thiếu liên kết sang mô hình SX nông nghiệp với quy mô lớn, thu hút các DN đầu tư ứng dụng KHCN vào SX để tham gia được vào chuỗi cung ứng sản phẩm, mở rộng thị trường quốc tế, thâm nhập vào những thị trường khó tính của các nền kinh tế phát triển”, GS Thắng đề xuất.

Bàn về một số giải pháp đẩy mạnh công nghiệp hóa nông nghiệp, TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng, cần hoàn thiện thể chế phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Trước mắt cần làm rõ địa vị pháp lý của trên 10 triệu hộ nông dân với tư cách là đơn vị kinh tế tự chủ, đóng vai trò cơ bản trong SXNN. Cùng với đó xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, SX hàng hóa lớn, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu SX nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh.

“Đẩy mạnh việc ứng dụng KHCN và tiến bộ kỹ thuật vào SX, phát triển nông nghiệp theo hướng nông nghiệp sạch nhằm đảm bảo ATVSTP, bảo vệ môi trường sinh thái. Đặc biệt cần tập trung nguồn lực cho phát triển một số ngành hàng chiến lược, những ngành hàng mà Việt Nam có lợi thế so sánh trong thương mại quốc tế”, TS Cung đề nghị.

Nhận định nền nông nghiệp Việt Nam vẫn thiếu hai thành tố cơ bản là DN và cơ chế cạnh tranh theo chuỗi, TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, cần thay đổi tư duy trong SXNN, từ bỏ việc theo đuổi năng suất lớn sang việc SX lấy hiệu quả chất lượng có giá trị gia tăng cao theo chuỗi để từ đó chuyển sang nền nông nghiệp sạch công nghệ cao.

“Cần khẳng định vai trò trụ cột, dẫn dắt của DN trong SXNN với nông dân làm nền tảng và HTX đóng vai trò kết nối giữa DN với nông dân trong phát triển nông nghiệp”, TS Thiên cho hay.

Trước yêu cầu hội nhập sâu rộng với thế giới, nâng cao sức cạnh tranh của nông nghiệp, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh cho rằng, hiện Việt Nam có 70% dân số sinh sống khu vực nông thôn, gần 50% lao động hoạt động trong nông nghiệp, vì vậy phát triển nông nghiệp, nông thôn mang ý nghĩa quan trọng.