2 
Một con cá da trơn (catfish) trong bể. Ảnh: IE
Một nhóm các nhà khoa học ở Đại học Auburn (bang Alabama, Mỹ) đã chèn gen cá sấu vào bộ gen của cá da trơn và tạo ra loài cá da trơn (catfish) kháng bệnh. Gen cá sấu được gọi là cathelicidin là một gen kháng khuẩn đóng vai trò trong phản ứng miễn dịch bẩm sinh của động vật, giúp bảo vệ chống lại các mầm bệnh khác nhau, bao gồm cả vi khuẩn và virus. Các giống lai được tạo ra cho thấy khả năng kháng bệnh cao hơn.
Giống lai mới khỏe mạnh, vô trùng
Theo các chuyên gia, nuôi trồng thủy sản không chỉ góp phần vào biến đổi khí hậu mà nó còn phải chịu những tác động của nó. Cá da trơn ước tính chiếm hơn 50% nhu cầu cá nuôi tại trang trại ở Mỹ. Tuy nhiên có tới gần 45% tổng đàn không sống sót qua giai đoạn cá bột, đe dọa môi trường và tính bền vững của ngành.
Nguyên do là cá da trơn rất dễ bị nhiễm vi khuẩn và stress phi sinh học mà còn phát triển khả năng kháng kháng sinh. Theo đó, các nhà khoa học đang cố gắng tạo lợi thế cho loài cá trang trại nước ngọt này bằng cách truyền cho chúng một gen chống lại bệnh tật từ cá sấu.
Hệ thống chỉnh sửa hệ gen CRISPR đã cách mạng hóa việc chỉnh sửa gen, giúp việc chỉnh sửa gen trở nên chính xác, hiệu quả và dễ tiếp cận hơn. Một nhóm do hai nhà khoa học Rex Dunham và Baofeng Su tại Đại học Auburn chủ trì, đã sử dụng Cas9 – một trong những enzyme do hệ thống CRISPR sản xuất – để tích hợp gen cathelicidin từ cá sấu vào DNA của cá da trơn.
Kết quả là tỷ lệ sống sót của cá chuyển đổi gen cathelicidin cao hơn từ 100-400% so với cá da trơn bản địa. Nhóm nghiên cứu cho biết, đặc tính vô sinh của các giống lai này giúp ngăn chặn tác động của chúng đối với hệ sinh thái và "ngăn chặn việc thiết lập các kiểu gen chuyển gen hoặc thuần hóa trong môi trường tự nhiên".
Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng tỷ lệ sống sót của cá da trơn lai "cao gấp từ hai đến năm lần" trong một cuộc phỏng vấn với MIT Technology Review.
Tính khả thi và mối quan tâm về đạo đức
Mặc dù đảm bảo rằng những con cá biến đổi gen này không làm giảm bớt mối lo ngại về việc nhân giống và vượt trội so với các đối tác hoang dã của chúng, tuy nhiên rất khó để nông dân sử dụng giống cá mới được sản xuất trong phòng thí nghiệm.
Greg Lutz, một chuyên gia về di truyền nuôi trồng thủy sản tại Đại học Bang Louisiana cho biết, việc sử dụng CRISPR cũng đặt ra sự nghi ngờ về khả năng tồn tại của kỹ thuật này vì nó có thể chứng minh rằng "quá khó để sản xuất đủ những con cá này để có được một dòng khỏe mạnh về mặt di truyền".
Ngoài ra, còn là dấu hỏi xung quanh việc phê duyệt những con cá biến đổi gen này sẽ được sử dụng cho con người do những lo ngại về đạo đức xung quanh việc chỉnh sửa gen và khả năng xảy ra hậu quả không mong muốn khi sử dụng CRISPR. Cuối cùng, mặc dù các nhà nghiên cứu khẳng định rằng họ sẽ "ăn nó trong tích tắc", nhưng việc công chúng có chấp nhận cá da trơn lai cá sấu vẫn còn là một thách thức không thể tránh khỏi.
Hiện nghiên cứu mới mẻ này vẫn chưa được giới chuyên gia và quản lý mạnh dạn bình duyệt, mặc dù nó thu hút rất đông đảo sự chú ý. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu hy vọng rằng, thành tựu mới có thể được sử dụng song song với các kỹ thuật nhân giống cá da trơn khác để giúp nông dân nâng sản lượng cá da trơn.
Vào năm 2021, ước tính có khoảng 307 triệu pound (1 pound tương đương 0,45 kg) cá da trơn sống được sản xuất ở Mỹ, chủ yếu ở các bang miền nam. Cá da trơn chiếm hơn 50% nhu cầu tiêu dùng thủy sản tại Mỹ, đối với cá nuôi.
Quá trình nuôi trồng cá da trơn vốn tiêu tốn nhiều tài nguyên, do các bệnh lây lan giữa cá da trơn vì thiếu không gian mở dẫn tới khoảng 45% cá tra giống chết vì các bệnh truyền nhiễm.
