1 
Chịu mặn đến 15‰
Dừa sáp là đặc sản có giá trị kinh tế cao của tỉnh Trà Vinh. Tuy nhiên, phương pháp nhân giống truyền thống cho năng suất không ổn định.
Bình quân, mỗi quày dừa chỉ cho tỷ lệ trái dừa sáp từ 20% - 30%. Để khắc phục hạn chế này, các nhà khoa học của Trường Đại học Trà Vinh (ĐH Trà Vinh) đã nghiên cứu thành công nhân giống dừa sáp bằng kỹ thuật nuôi cấy phôi, nuôi cấy mô. Với kỹ thuật này, tỷ lệ trái dừa sáp đạt từ 80% - 90%.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học của ĐH Trà Vinh đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển dừa sáp ở những vùng đất khó. Kết quả bước đầu cho thấy cây dừa sáp cấy phôi có thể chịu độ mặn rất cao. Đây là tin vui cho người trồng dừa ở Trà Vinh cũng như nông dân ĐBSCL nói chung.
TS Phạm Thị Phương Thuý cho biết dừa sáp cấy phôi có thể chịu mặn đến 15 phần nghìn trong điều kiện nhân tạo. Ảnh: Minh Đảm.
Theo TS Phạm Thị Phương Thúy, Phó Trưởng khoa Nông nghiệp – Thuỷ sản (ĐH Trà Vinh), Trà Vinh là địa phương có hơn 50% diện tích đất bị nhiễm mặn 4 tháng trở lên với độ mặn trên 4‰, trong đó có huyện Cầu Kè, quê hương của cây dừa sáp.
Những năm gần đây, tình trạng xâm nhập mặn ngày càng gay gắt, việc bà con nông dân chuyển đổi giống dừa là một xu thế. Do đó, nông dân cũng rất lo lắng chọn giống để thích nghi với điều kiện hạn mặn.
TS Phương cho biết theo cứu bước đầu, đã đánh giá sức chịu đựng mặn của cây dừa sáp với các nghiệm thức độ mặn từ 0‰ đến 15‰. Kết quả cho thấy, dừa sáp có thể chịu đựng được độ mặn từ 12‰ - 15‰, thậm chí có những cây sinh trưởng tốt hơn những cây ở nghiệm thức độ mặn 0‰. Điều đó khẳng định về mặt khoa học, cây dừa sáp thích ứng rất tốt với biến đổi khí hậu, nhất là xâm nhập mặn. Vì vậy, rất kỳ vọng ở môi trường tự nhiên, cây dừa sáp có thể chịu đựng được độ mặn 15‰.
Cũng theo TS Phạm Thị Phương Thuý, sắp tới, ĐH Trà Vinh sẽ tiếp tục nghiên cứu các kỹ thuật canh tác để cho cây dừa sáp vừa có thể chịu được mặn nhưng vẫn cho năng suất chất lượng ổn định.
Thu hoạch 2 đợt là lấy vốn
Mô hình trồng 600 cây dừa sáp cấy phôi của anh Đặng Minh Bé (ấp Bình La, xã Lương Hoà, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh) cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi tháng. Đây là minh chứng cho việc áp dụng thành công việc chuyển đổi giống dừa sáp cấy phôi cho năng suất, hiệu quả kinh tế cao.
Anh Đặng Minh Bé giới thiệu vườn dừa sáp được trồng từ nguồn giống nuôi cấy phôi. Ảnh: Minh Đảm.
Anh Đặng Minh Bé vốn xuất thân từ huyện Cầu Kè, quê hương của cây dừa sáp. Cây dừa sáp truyền thống có năng suất thấp, thông thường khoảng 2-3 trái trên một quày có sáp. Còn lại dừa chỉ cho ra những trái dừa bình thường. Thấy hiệu quả năng suất dừa không cao, anh Bé bắt đầu tìm hiểu trên các phương tiện thông tin đại chúng các nghiên cứu về cây dừa sáp. Qua đó, anh biết được phương pháp trồng dừa sáp từ nguồn giống nuôi cấy phôi.
Với phương pháp này, năng suất cho trái sáp của cây dừa có thể tăng từ 5-10 lần so với phương pháp truyền thống. Từ đó, anh Bé bắt đầu tham quan, nghiên cứu, học hỏi về cách làm này. Thời điểm ban đầu anh gặp rất nhiều khó khăn do chưa tiếp cận, áp dụng được hết các tiến bộ khoa học của dừa sáp cấy phôi. Sau đó, nhờ chịu khó học hỏi, dần dà Bé anh cũng tích luỹ kiến thức và thực hiện thành công.
Năm 2013, sau khi tìm hiểu kỹ về phương pháp trồng dừa sáp nuôi cấy phôi, anh Đặng Minh Bé đã mạnh dạn trồng thử nghiệm 600 cây dừa này trên diện tích 3ha. Sau 3 năm trồng, cây dừa cho lưỡi mèo, đến năm thứ 4 cây cho thu hoạch. Nếu chăm sóc kỹ, cứ 27 ngày cây có thể thu hoạch một đợt. Một năm, cây có thể cho thu hoạch đến 13 lần.
Đến nay, bình quân mỗi cây dừa cho thu 7 trái/đợt. Giá cả dừa sáp tuy có biến động theo mùa vụ nhưng vẫn có giá trị cao. Những ngày giáp tết, dừa sáp có giá từ 150.000 – 250.000 đồng/trái. Những ngày chính vụ, dừa cũng có giá từ 100.000 – 150.000 đồng/trái. Bình quân, mỗi cây dừa sáp cấy phôi cho thu khoảng 1 triệu đồng/tháng, hiệu quả gấp 5-10 lần dừa sáp trồng bằng phương pháp truyền thống và 20 lần so với trồng dừa thông thường.
Dừa sáp có giá trị kinh tế cao. Ảnh: Minh Đảm.
Tuy nhiên, cũng theo anh chia sẻ, hiện giá thành sản xuất giống dừa sáp bằng phương pháp nuôi cấy phôi vẫn còn cao. Mỗi cây giống dừa sáp được sản xuất bằng phương pháp này đến tay nông dân có giá khoảng 800.000 đồng. Cộng với chi phí phân bón, chăm sóc đến khi thu hoạch mỗi cây tốn khoảng 1,2-1,3 triệu đồng. Tuy vậy, chỉ cần chăm sóc tốt người trồng có thể hoàn vốn trong vòng hai đợt thu hoạch đầu tiên.
Đánh giá về thị trường đầu ra của dưa sáp sắp tới, anh Đặng Minh Bé cho rằng, thị trường đầu ra của dừa sáp để ăn tươi vẫn chưa khai thác hết. Bên cạnh đó, thị trường xuất khẩu, nguyên liệu làm mỹ phẩm, dược phẩm vẫn chưa được khai thác.
"Ở đây, tôi thu hoạch xong có một đại lý trong TP Trà Vinh bán cho các đối tác ở TP HCM. Một số khác mình làm mứt dừa sáp, kem, kẹo. Bên cạnh đó, mình còn lấy phôi sản xuất cây giống”, anh cho hay.
Kỹ thuật trồng dừa sáp cấy phôi rất dễ, song nhà vườn cần phải chăm sóc kỹ hơn dừa thường một chút, bởi cây giống rất đắt. Nhà vườn nên tập trung quản lý bọ cánh cứng, bệnh thối đọt. Bên cạnh đó, nhà vườn cũng nên thăm dừa thường xuyên để phát hiện sớm, điều trị kịp thời dịch hại, bệnh hại.
Để trồng dừa sáp sai trái nhà nông nên trồng thưa, mô cách mô từ 7 mét trở để hạn chế các tàu dừa giao bẹ với nhau. Thông thường, sau khi thu hoạch 3 đợt nên bón lót một lần phân hoá học. Mỗi năm nên bón hai lần phân hữu cơ. Mùa khô nên tưới thường xuyên để không rụng trái.
Trà Vinh là tỉnh có diện tích dừa đứng thứ 2 ở ĐBSCL với diện tích 23.698 ha (đứng sau tỉnh Bến Tre). Cầu Kè là “thủ phủ” dừa sáp của tỉnh xuất hiện ở thập niên 1960, với diện tích hiện nay khoảng hơn 1.000 ha, tập trung ở các xã Hòa Ân, Hòa Tân và thị trấn Cầu Kè với hơn 45.000 cây, trong đó có 37.000 cây đang cho trái.
Đa dạng hoá sản phẩm dừa sáp, nâng cao giá trị
Trước đây, dừa sáp là cây trồng chủ yếu để ăn tươi. Thời gian gần đây, việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, nhất là kỹ thuật nhân giống dừa sáp nuôi cấy phôi đã giúp sản lượng dừa sáp tăng lên đáng kể. Do đó, việc chế biến đa dạng hoá sản phẩm giúp dừa sáp bảo quản lâu, giải quyết đầu ra và đáp ứng hầu hết các phân khúc thị trường tiêu dùng.
Công ty VICOSAP chế biến đa dạng hoá sản phẩm dừa sáp. Ảnh: Minh Đảm.
Công ty TNHH chế biến dừa sáp Cầu Kè là đơn vị tiên phong ở Trà Vinh đưa trái dừa sáp vào chuỗi giá trị với các hình thức chế biến sâu, đa dạng hoá sản phẩm. Hiện nay, Công ty đã cho ra các dòng sản phẩm dừa sáp mang thương hiệu Vicosap như trái dừa sáp hút chân không, kẹo dừa sáp, dừa sáp sợi Vicosap…
Đặc biệt, sản phẩm dừa sáp sợi Vicosap là sản phẩm mới lạ tại Việt Nam, làm từ 100% dừa sáp nguyên chất được chế biến thành dạng sợi đóng hộp thủy tinh ăn liền. Giờ đây dừa sáp không chỉ biết đến là một loại dừa đặc biệt của Trà Vinh, còn là loại thực phẩm được chế biến tiện lợi để thưởng thức, làm bánh, nước giải khát.
Anh Trần Duy Linh, Giám đốc Công ty TNHH Chế biến dừa sáp Cầu Kè cho biết: Thấy được tiềm năng thị trường chế biến dừa sáp còn bỏ ngõ, đồng thời sản lượng dừa sáp tăng lên rất đáng kể từ khi có nguồn giống dừa sáp cấy phôi, sau khi tốt nghiệp đại học, anh về quê hương xã Thạnh Phú, huyện Cầu Kè mạnh dạn thành lập công ty vào tháng 7/2020.
Đến tháng 10/2020, công ty ra mắt sản phẩm kẹo dừa sáp và dừa sáp sợi Vicosap. Hiện nay, tổng doanh thu bình quân đạt 200 triệu đồng/tháng, giải quyết việc làm thường xuyên cho từ 5 - 10 lao động với thu nhập 4 - 5 triệu đồng/lao động/tháng.
Để mạnh dạn tham gia vào thị trường chế biến dừa sáp, anh Linh đã dành rất nhiều thời gian để nghiên cứu các kỹ thuật mới. Đồng thời, anh cũng thiết lập dự án Giải pháp Nâng cao giá trị cho đặc sản dừa sáp Trà Vinh. Dự án của anh được nhiều nhà khoa học góp ý. Sau đó, dự án còn đạt giải Nhất tại cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Trà Vinh năm 2020 do Sở KH-CN Trà Vinh tổ chức.
Trước đó, trong quá trình nghiên cứu sản xuất chế biến, anh Linh đã nhiều lần thất bại với tổng thiệt hại trên 100 triệu đồng. Nhưng với quyết tâm quảng bá đến du khách về đặc sản dừa sáp, anh Linh sáng tạo chế biến thành công các loại thực phẩm từ trái dừa sáp nhằm nâng cao giá trị cây dừa sáp của địa phương.
