Nhà thơ Đinh Nho Tuấn.
Tập thơ đầu tay của Đinh Nho Tuấn có tên “Em hãy cho anh vội”, ấn hành vào quý 3 năm 2018 gồm 76 bài. Tên sách lấy từ tên một bài thơ tình của một người trai ở lứa U50. Có lẽ do là tuổi… 50 nên mới phải vội, vì quỹ thời gian của anh không còn dài như tuổi 20. Chọn một bài thơ tình cho tên sách, tác giả như muốn níu giữ nét thanh xuân cho tuổi đời mình.
“Em tôi” là tập thơ thứ hai của tác giả, có trên 100 bài, không kể nhiều chục bài trong hai chùm thơ 4 câu và 8 câu, chỉ với khoảng cách sau một năm. Phải nói đó là một lao động thơ đáng nể, không dễ thực hiện ở bất cứ ai, dẫu là nhà thơ chuyên nghiệp. Thế nhưng điều đáng nói ở đây lại không phải ở mật độ thơ, ở số lượng bài mà ở sự mở rộng của chất liệu và cảm hứng thơ.
Với tôi, là người đọc đầu tiên, ở tập thơ mới trên 100 bài này quả có gây nên một ngạc nhiên thú vị, bởi sự nới rộng các mối quan tâm của tác giả với cuộc sống, và những đào sâu hơn vào bản thân trong các trải nghiệm của trường đời.
Thời cuộc hơn, và thế sự hơn, đó là ấn tượng đầu tiên khi tiếp xúc với “Em tôi”. Thời cuộc, nơi những bài thơ anh viết tặng các doanh nhân như Đoàn Nguyên Đức, Nguyễn Đức Chi. Khỏi phải nói, doanh nhân đang là tầng lớp nhận được sự quan tâm hàng đầu của xã hội và của các cấp chính quyền, vì sự phát triển nhanh chóng và bền vững của đất nước. Thời cuộc, vì với thơ, anh vẫn có cách chạm được vào các mối quan tâm chung của xã hội, như bóng đá với Park Hang Seo, như chính trường với Tổng thống Mỹ, Tổng thống Nga...
Còn thế sự - đó là nội dung gần như chi phối nhiều hơn vào cảm xúc và suy tư của bất cứ ai trong những năm tháng này. Khi hàng ngày, hàng giờ có hàng trăm sự và việc đập vào mắt và tai, vào tâm và trí của mỗi chúng ta, không nói đến một doanh nhân, một trí thức, một nhà thơ. Khi tôi viết bài này thì thế giới quanh tôi đang sôi sục bởi hai sự kiện vừa nhỏ, vừa to; một, đó là án phạt kẻ cưỡng hôn một cô gái trong cầu thang máy chung cư là 200 ngàn đồng! Và một, là những cuộc “thỉnh vong giải oán” đã diễn ra nhiều năm nay, có liên quan đến hàng ngàn người ở một nơi thiêng là Chùa Ba Vàng… Chính từ sự sống đó mà có thế sự, nó là những triết lý, suy ngẫm, đúc kết anh gửi vào hệ thơ 4 câu, hoặc 8 câu, số rất lớn không cần đặt tên. Một chùm lớn thơ ngắn, nối đuôi nhau, rất tiện cho sự trang trải, giãi bày những nỗi niềm thế sự của tác giả trong tư cách công dân và tư cách một nhà thơ.
Trở lên là một phần nổi trội từ nội dung thơ, chất thơ có khác ít nhiều so với tập thơ trước. Còn về hình thức, tôi nghĩ cũng có cái mới trong một sự mở rộng và biến hóa ở các thể thơ anh chọn. Ngoài chùm 68 bài thơ 4 câu và 13 bài 8 câu không cần có tên bài, là những bài có tên - đương nhiên, theo thể thơ tự do.
Và cái mới, hoặc lạ theo tôi là sự xuất hiện những bài thơ dài đến dăm bảy chục câu, thậm chí trên 100 câu, để trang trải một câu chuyện dài, như Titanich (132 câu); hoặc cho cả một đời người, như câu chuyện Em tôi (132 câu) được chọn làm tên chung cho tập thơ. Thơ dài, đó là khái niệm chung để chỉ thơ trường thiên, trường ca, hoặc truyện thơ sẵn có trong di sản thơ dân tộc. Phải chăng Đinh Nho Tuấn đang muốn hướng tới mục tiêu đó, để trang trải được nhiều hơn, như một đối trọng với thơ 4 câu hoặc 8 câu để cho anh dồn nén!
Thêm một cái mới nữa ở tập thơ này, đó là sự xuất hiện, hoặc trở về một thoáng… thơ mới, trong phong trào Thơ mới xuất hiện trước đây 3/4 thế kỷ. Đó là bài “Chuyện xưa” phảng phất hơi thơ Huy Cận trong “Lửa thiêng”. Và bài “Em tôi” gợi nhớ “Lỡ bước sang ngang” của Nguyễn Bính. Ở không gian này có một trong số bài hay nhất, đó là bài “Cõi vô thường”, anh viết để “kính dâng Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh”. Bài thơ 9 khổ 4 câu, tôi rất muốn được dẫn trọn, bởi khổ nào, câu nào cũng thấm đẫm trữ tình và triết lý sống.
Tập thơ "Em tôi" của Đinh Nho Tuấn.
Điều tôi muốn nói thêm, hoặc để cuối cùng mới nói. Đó là, những gì đã có trong “Em hãy cho anh vội” vẫn là một nguồn mạch dồi dào và trong trẻo cho anh tiếp nối trong tập thơ này. Bên tình yêu được giải bày ở nhiều bài, theo cách của anh, là tình cha con vẫn rất đằm sâu qua các bài “Thiên đường của Cha”, “Cha và đêm 30”. Bên tình cha là tình mẹ, với “Tre và vườn mẹ”, và “Mẹ” với những câu thơ đọc khó mà không rơm rớm nước mắt:
“Cha xưa bảy năm biền biệt/ Không về, cửa sổ ngóng trông/ Nước mắt dài hơn đời mẹ/ Lặng trôi sông Phố, quê chồng.
Ước mơ cuối cùng của mẹ/ Quay về nằm cạnh bên cha/ Một đời quẩn quanh cỏ lúa/ Không đâu bằng đất quê nhà.
Bao mùa Vu lan chưa tới/ Bao mùa Vu lan đã qua/ Quỳ trong lòng con tiếng gọi/ Về miền hơi ấm mẹ cha”.
Tình quê hương - Hà Tĩnh cũng có cơ hội trở lại, nhưng với một màu sắc khác. Trước là cái nhìn từ trong, xuyên thấm thời gian, với những kỷ niệm đằm sâu theo lịch sử:
“Con mượn thơ cha làm mái chèo ngược dòng Lam
Qua miền Nghi Xuân hướng về rừng Pù Mát
Nước vỗ mạn thuyền, ngàn câu lục bát
Lấp lóa sao trời, thương kiếp Tố Như!
Đục rồi trong, mái chèo đâu khua mạnh
Ngại rong rêu đụng phải xác nàng Kiều
Câu ví dặm trải mình nơi cửa biển
Ru Tiên Điền giấc ngủ đìu hiu”
(Dòng Lam, dòng La)
Còn bây giờ là cái nhìn từ ngoài, áp vào thời hiện đại, thoáng một chút hài hước, riễu cợt:
“Yêu chi yêu dập yêu vùi
Ghét chi phang thẳng đến đui đến què
Vác ví dặm
Ngâm bốn phương
Cõng nàng Kiều
Đi tán gái
Anh ơi, chơ răng mà anh xúc thơ từng đọi
Đổ xuống mùa em say cả ánh trăng rằm”
(Người Nghệ)
Hà Nội - cũng là nơi anh gửi gắm nhiều kỷ niệm (Hà Nội và nỗi nhớ). Rồi còn là nước Nga, ẩn sâu trong tâm thức anh, để có “Moscow sang đông” hoặc “Mùa đông Moscow”.
Vậy là trữ lượng thơ của Đinh Nho Tuấn vẫn còn đầy; vừa biến hóa vừa liền mạch. Sau tập này, hy vọng và tin chắc Tuấn sẽ có tiếp tập thơ mới. Cho bạn đọc nói chung. Cho những người thân quen nói riêng. Và trước hết, cho anh. Bởi, ở thời điểm hôm nay, hoặc từ lâu nay, nói thơ là nói cả hai chiều: đến với nhân quần, hoặc trở về với bản thân, cả hai - đều được./.
