Cuộc khủng hoảng “thuốc xác sống”
Fentanyl thuộc nhóm opioid (nhóm thuốc giảm đau có chất gây nghiện), với tác dụng cực mạnh. Nó được cho là mạnh hơn heroein tới 50 lần, và 100 lần so với morphine, nên còn được gọi là “thuốc xác sống”. Với hàm lượng cao, loại thuốc này có khả năng tạo ra cảm giác hưng phấn, nhưng đồng thời khả năng khiến người dùng tử vong cũng đặc biệt cao.
Tại Canada và Mỹ, fentanyl đã tạo nên một cuộc khủng hoảng lớn khi là nguyên nhân gây nên cái chết của hàng nghìn người. Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, năm 2017 đã có hơn 72.000 người ở nước này tử vong vì sử dụng thuốc quá liều, trong đó hơn 42% các ca liên quan tới fentanyl hoặc những dược chất liên quan. Tương tự ở Canada, các năm vưa qua số ca tử vong do fentanyl cũng tăng tới mức báo động. Năm 2015, con số này là 272 người.
Nhật báo The Globe and Mail đã từng tiến hành một cuộc điều tra công phu và kết quả, nguồn fentanyl trái phép được tuồn vào thị trường Canada có xuất phát điểm từ Trung Quốc. Các khe hở trong kiểm soát biên giới của Canada đã tạo cơ hội cho fentanyl được tuồn vào nước này. Đáng báo động hơn, việc đặt mua fentanyl có thể thực hiện một cách dễ dàng như…đặt mua một quyển sách qua mạng.
Reuters cho biết các đối tượng buôn bán fentanyl vào thị trường Mỹ thậm chí đã sử dụng cách thức ít người có thể nghĩ tới nhất: thông qua dịch vụ bưu chính của Mỹ (USPS). Chính quyền Mỹ sau khi phát hiện ra đã phải siết chặt các quy định về vận chuyển bưu chính nhằm hạn chế đường đi của fentanyl.
Cuộc chiến nhỏ trong cuộc chiến lớn
Trong cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở Argentina tháng 12/2018, fentanyl trở thành một trong những vấn đề Tổng thống Mỹ Donald Trump đề cập với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ngoài những nội dung liên quan tới cuộc chiến thương mại giữa đôi bên.
Ông Tập đồng ý siết chặt việc kiểm soát fentanyl và tới đầu tháng 5/2019, Trung Quốc mở rộng danh sách các chất cần kiểm soát, trong đó có hơn 1.400 loại liên quan tới fentanyl. Tuy nhiên có vẻ như những biện pháp của Trung Quốc không đem lại tác động như mong muốn của Mỹ.
“Chủ tịch Tập bạn tôi đã hứa sẽ dừng việc fentanyl bị bán sang Mỹ, nhưng việc này có lẽ chưa từng diễn ra và nhiều người Mỹ tiếp tục chết”, đây là tuyên bố của ông Donald Trump sau thông báo áp thuế 10% lên 300 tỉ hàng hoá nhập khẩu từ Trung Quốc hồi giữa tuần trước. Văn phòng kiểm soát chính sách dược phẩm của Nhà Trắng (NDCP) sau đó ra thông báo khẳng định, Trung Quốc không có hành động cần thiết để ngăn chặn fentanyl tràn vào Mỹ. “Chúng tôi sẽ tiếp tục gây sức ép để Trung Quốc phải thực thi các cam kết nhằm ngăn chặn fentanyl khỏi cộng đồng”-thông báo của NDCP cho biết.
Trên thực tế qua điều tra, một lượng lớn fentanyl hiện nay đã được tuồn vào Mỹ qua ngả biên giới với Mexico. Tuy nhiên, điều này không khiến giới chức Mỹ thay đổi quan điểm, rằng nguồn gốc của lượng hàng trên vẫn có xuất phát điểm từ Trung Quốc.
Bắc Kinh dĩ nhiên bác bỏ những cáo buộc từ ông Trump và chính quyền Mỹ. Tân Hoa Xã mới đây đã có bài xã luận tuyên bố, việc Mỹ đổ cho Trung Quốc là nguyên nhân cuộc khủng hoảng fentanyl ở nước này là “không thể chấp nhận”. Trung Quốc cho biết trong quá khứ, nước này từng là nạn nhân của ma tuý nên việc kiểm soát các chất gây nghiện ở nước này hiện nay rất chặt chẽ. Truyền thông Trung Quốc trong khi đó đặt câu hỏi, với việc Mỹ tiếp tục đánh thuế nhập khẩu vào hàng hoá nước này, liệu việc đàm phán giữa đôi bên thời điểm hiện tại có giá trị?
