Thế giới sẽ được biết thêm nhiều chi tiết về vụ án đã thu hút bao nhà sử học, quan chức chính phủ, phóng viên và các “nhà giả thuyết” với đủ loại âm mưu giả tưởng xung quanh vụ ám sát John F Kennedy (JFK) vào thứ Năm, 26/10, tất nhiên là theo giờ Mỹ. Nhưng các chuyên gia nói đừng nên hy vọng có “bom tấn” nổ.
 |
| Lee Harvey Oswald đã mang theo xuống mồ nhiều chi tiết về vụ án li kỳ bậc nhất nước Mỹ thế kỷ 20. (Quartz/AP) |
Theo quy định của một sắc lệnh năm 1992 của chính quyền Mỹ, mọi hồ sơ liên quan đến vụ ám sát năm 1963 sẽ được công bố sau 25 năm. Tổng thống là người duy nhất có quyền ngăn cản việc công bố này với lý do liên quan đến an ninh quốc gia.
Tới hạn giải mật
Khi thời hạn 25 năm nói trên chỉ còn chưa đến một tuần là kết thúc, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố trên trang nhắn tin Twitter: “Với tư cách tổng thống, tôi sẽ cho phép khai mở những hồ sơ về vụ JFK được giữ bí mật bấy lâu nay”.
Thực ra, theo tạp chí Quartz, Cục Lưu trữ quốc gia Mỹ đã công bố dần dần những tài liệu về vụ ám sát nổi tiếng này kể từ những năm 90 của thế kỷ trước. Hơn 5 triệu trang tài liệu này đã thay đổi một số quan điểm chính thức xung quanh vụ ám sát JFK. Tuy nhiên vẫn còn 3.100 tài liệu mà công chúng chưa từng biết tới và 30.000 hồ sơ mới chỉ được công bố một phần.
Theo tạp chí Politico, đợt công bố cuối cùng do vậy rất đồ sộ về quy mô và số lượng tài liệu. Hồi tháng 7 vừa qua, khi Cục Lưu trữ quốc gia Mỹ tung ra một số lượng nhỏ các tài liệu chưa công bố, các máy tính của cục này đã bị nghẽn và nhiều ngày trời chưa khắc phục được. Lý do là bởi cơ quan lưu trữ này đã quyết định tung hết số tài liệu cùng lúc thay vì từng đơn vị và dẫn đến nghẽn mạng.
Lần công bố này sẽ là đợt cuối giải mật các tài liệu liên quan đến vụ ám sát JFK, tuy nhiên một số thông tin sẽ vẫn bị “biên tập” hoặc bị che khuất bởi các bí danh không thể giải mã.
Sắc lệnh ra đời năm 1992 kể trên là lời đáp trả của Quốc hội Mỹ đối với bộ phim JFK của đạo diễn Oliver Stone. Bộ phim cho rằng có một âm mưu trong chính phủ Mỹ nhằm loại bỏ vị tổng thống thứ 35. Vì thế, lần công bố tài liệu được cho là cuối cùng này sẽ tiếp thêm động lực cho các dự đoán, các giả thuyết. Các giả thuyết gia khắp nơi sẽ được một dịp khua môi múa mép và công chúng có lẽ sẽ chẳng bao giờ biết được sự thật một cách đầy đủ.
Các suy đoán về vụ JFK trong nhiều năm qua được chia thành hai loại. Một là từ các sử gia, hai là từ các chuyên gia “thuyết âm mưu”.
Sẽ chẳng có bom tấn
Các chuyên gia nói chung không nghĩ rằng sẽ có một “quả bom” làm thay đổi đáng kể quan điểm của FBI về vụ ám sát này, rằng tay súng Lee Harvey Oswald đã hành động một mình.
Một số thì tin rằng các tài liệu được giải mật có thể cho ta nhiều dự kiện hơn về việc vì sao CIA rất miễn cưỡng thách thức các lý luận của FBI, cũng như thêm nhiều chi tiết xung quanh chuyến đi bí ẩn của Oswald tới Mexico City vào tháng 9/1963, chỉ ít ngày trước khi Kennedy bị bắn chết ở thành phố Dallas, bang Texas.
“Sẽ không có thêm thuốc súng ở đây”, Gerald Posner, tác giả cuốn sách "Vụ án khép lại: Lee Harvey Oswald và vụ ám sát JFK", nói với hãng tin CNN. “Oswald làm việc đó một mình, nhưng vai trò của các hồ sơ như thế nào và vì sao việc chúng được công bố lại quan trọng? Là bởi vì chúng cho chúng ta biết vì sao FBI và CIA liên tục tìm cách giấu đi các bằng chứng”.
Các tài liệu công bố hồi tháng 7 vừa rồi cho thấy CIA đã lo lắng như thế nào về câu chuyện chính thức của FBI, rằng cựu thủy quân lục chiến Mỹ Oswald một mình ám sát tổng thống vì ảo tưởng chủ nghĩa Marx, là không đúng. Cơ quan tình báo Mỹ chưa bao giờ công bố các nghi ngờ của họ bởi vì họ đã quyết tâm ngăn Ủy ban Warren (được tổng thống kế nhiệm JFK lập ra để điều tra vụ án) phát giác về những nỗ lực của Mỹ nhằm ám sát lãnh đạo Cuba Fidel Castro trong những năm đầu thập niên 60 của thế kỷ trước.
Và các tài liệu công bố đợt này có thể củng cố giả thuyết rằng Oswald bắn Kennedy để trả đũa việc Mỹ tìm cách giết Fidel Castro. Một bài báo của hãng tin AP được đăng trên tờ báo địa phương nơi Oswald ở, tờ Times-Picayune, vào tháng 9/1963 là bài phỏng vấn Fidel Castro. Trong bài báo, Castro cảnh báo Mỹ ông biết các âm mưu và kịch bản ám sát mình và các lãnh đạo Cuba khác.
“Lãnh đạo nước Mỹ sẽ gặp nguy hiểm nếu họ có ý đồ xấu với các lãnh đạo Cuba”, ông Castro được dẫn lời, nói. Một tài liệu của CIA lần đầu được công bố hồi tháng 7 vừa rồi cho rằng Oswald có thể đã đến Mexico với ý tưởng này (trả đũa cho các lãnh đạo Cuba) nhưng bài báo đã không được đề cập trong báo cáo cuối cùng của Ủy ban Warren.
Một số chuyên gia còn tin rằng còn có các thông tin mới về việc Mỹ dàn dựng lật đổ lãnh đạo Nam Việt Nam là Ngô Đình Diệm vào năm 1963, trong lần giải mật thông tin lần này.
