Tammy Parsons, Giám đốc vườn ươm của Trung tâm Nghiên cứu Lâm nghiệp John T. Harrington, tại một địa điểm tái trồng rừng thử nghiệm ở Deer Lake Mesa ở Cimarron, New Mexico, Hoa Kỳ, ngày 17/8/2021. Ảnh: Reuters.
Những cây thông thử nghiệm đâm chồi từ mặt đất đầy đá ở New Mexico, những cây thường sống duy nhất trên sườn đồi bị thiêu rụi bởi một trong những trận cháy rừng do hạn hán của miền Tây Hoa Kỳ.
Những mầm cây thông minh với khí hậu này cách Taos khoảng 48 km về phía đông là một phần trong nỗ lực gia tăng việc trồng lại rừng ở Mỹ đã bị tụt hậu đáng kể sau hỏa hoạn.
Để tạo điều kiện cho cây cối mọc ở vùng Tây Nam, hiện đang chịu trận hạn hán tồi tệ nhất trong vòng 500 năm, nhà sinh vật học Owen Burney đã trồng những cây con gầy còm đến mức chết đi sống lại nhiều lần bằng cách không tưới nước cho chúng trong vườn ươm.
Burney mong muốn có kinh phí để sản xuất hàng loạt cây con và mở rộng vườn ươm của mình, vườn ươm lớn nhất ở Tây Nam Hoa Kỳ. Với tình trạng cháy rừng ngày càng lớn ở đây, sản lượng 300.000 cây giống mỗi năm của vườn ươm không đủ thay thế những cây bị cháy.
Burney, người đứng đầu trung tâm nghiên cứu lâm nghiệp của Đại học Bang New Mexico ở Mora, cho biết: “Mọi người rất hào hứng với việc tái trồng rừng và họ nói về nó, nhưng nói thì dễ khi không cần hành động. Đó là những gì chúng tôi đang cố gắng tạo ra, hoạt động của một dây chuyền tái trồng rừng hiệu quả”.
Những người ủng hộ trồng rừng nói rằng trồng cây giúp chống lại biến đổi khí hậu, bảo vệ lưu vực đầu nguồn và tạo ra việc làm - những lập luận giúp tạo ra cả sự nhiệt tình toàn cầu và sự ủng hộ của lưỡng đảng Hoa Kỳ ở đây. Các nhà lập pháp đang tìm kiếm thêm nguồn tài trợ của liên bang cho những nỗ lực như vậy. Một số quan hệ đối tác công tư cam kết phát triển cây xanh đã được đưa ra.
Tuy nhiên, bằng chứng cho thấy các chiến dịch tái trồng rừng không thể theo kịp với tốc độ cháy rừng chóng mặt.
Ngay cả với những nỗ lực ở New Mexico, California và Oregon, không có đủ cây giống hoặc năng lực trồng lại rừng, theo tham khảo của Reuters với gần hai chục nhà quản lý đất đai, nhà sinh vật học và nhà bảo tồn kể từ tháng 6.
Việc trồng lại rừng của liên bang vẫn còn chưa đủ và phối hợp kém với khu vực tư nhân. Nhà nước, bộ lạc và các chủ đất tư nhân phải vật lộn để tìm đủ cây giống, họ nói.
Cháy rừng là một phần tự nhiên trong vòng đời của rừng, nhưng những đám cháy do khí hậu gây ra ở đây rất dữ dội, chúng thiêu rụi toàn bộ các giá thể cùng với các hạt bắt đầu mọc lại.
Sự tàn phá đó cũng đặt ra nhiều vấn đề cho 180 triệu người Mỹ sống dựa vào rừng quốc gia để lọc nước uống và 2,5 triệu người làm công việc trong ngành lâm nghiệp.
Hệ thống bị quá tải
Hầu hết các đám cháy rừng của Hoa Kỳ đều cháy trên đất của Sở Lâm nghiệp Hoa Kỳ. Cơ quan này trồng lại khoảng 6% diện tích đất cần trồng lại sau các vụ cháy rừng.
David Lytle, Giám đốc dịch vụ về quản lý rừng, bãi chăn thả và hệ sinh thái thảm thực vật cho biết: “Hệ thống của chúng tôi không theo kịp. “Sự thay đổi đối với những đám cháy rừng lớn hơn, nghiêm trọng hơn này đã thúc đẩy đáng kể nhu cầu trồng rừng của chúng tôi”.
Nhiệt tình trồng cây lên đến đỉnh điểm vào năm 2020 khi Diễn đàn Kinh tế Thế giới khởi động sáng kiến Một nghìn tỷ cây xanh, hay 1t.org, nhằm trồng, phục hồi và bảo tồn 1 nghìn tỷ cây xanh trên toàn cầu. Cựu Tổng thống Donald Trump ủng hộ kế hoạch này. Các tập đoàn và quỹ của Hoa Kỳ cam kết trồng 50 tỷ cây xanh.
Collin Haffey của tổ chức The Nature Conservancy (TNC) cho biết, đến thăm bất kỳ khu rừng quốc gia phương Tây nào nằm ngoài Tây Bắc Thái Bình Dương, nơi vẫn có những vụ khai thác gỗ yêu cầu trồng lại cây nhưng không có nỗ lực trồng mới nào.
Haffey, điều phối viên bảo tồn của nhóm ở New Mexico, cho biết quản lý rừng có vẻ như bị tụt hậu.
Theo Lytle, vấn đề không nằm ở chiến thuật hay chuyên môn, mà là kinh phí. Cơ quan Lâm nghiệp Hoa Kỳ chi hơn một nửa ngân sách để chữa cháy và ngăn chặn hỏa hoạn. Năm ngoái, Quốc hội đã cấp cho cơ quan này 7,4 tỷ USD trong khoản trích lập tùy ý. Trong khi đó, số lượng sẵn có để trồng lại rừng sau cháy rừng không tăng kể từ những năm 1980. Cơ quan này cho biết họ không có đủ tiền hoặc nguồn lực để trồng lại hoàn toàn các khu vực rừng bị cháy.
Để thúc đẩy việc trồng lại rừng, các nhà lập pháp đã đưa vào luật - được gọi là Đạo luật Khôi phục Đất Công Hiện có bằng cách Trồng Thêm Cây Cần thiết (REPLANT) - trong dự luật cơ sở hạ tầng mà Quốc hội đang xem xét. Đạo luật sẽ giúp trồng 1,2 tỷ cây trên 1,66 triệu héc-ta rừng quốc gia bị ảnh hưởng bởi lửa, sâu bệnh và dịch bệnh trong 10 năm tới bằng cách loại bỏ giới hạn tài trợ hàng năm 30 triệu đô la thay vào đó là mức tài trợ 123 triệu USD.
Với nguồn tiền công hạn chế, Wes Swaffar, một nhà hoạt động trong phòng trào 1t.org cố gắng thu hút các quỹ tư nhân vào việc trồng lại rừng. Điều đó có thể có nghĩa là các công ty hợp tác tìm kiếm lượng khí thải carbon ròng bằng không với các dự án cô lập carbon.
“Tôi rất thất vọng do thực tế là tôi phải làm công việc này ngay từ đầu”, Swaffar nói. “Tôi phải đóng vai trò kết nối này giữa khu vực công và khu vực tư nhân, bởi vì không ai có thể tự làm được”.
Một câu chuyện thành công nhỏ đang phát triển cách địa điểm thử nghiệm của Burney 137 km về phía tây nam. Với một số tiền từ Quỹ Rio Grande Water Fund, khoảng 1.620 héc-ta rừng đã bị đốt cháy gần Los Alamos đang được trồng lại để bắt chước “những hòn đảo cây” còn sót lại sau những trận hỏa hoạn vừa qua. Dự án do TNC phát triển, có 400 địa điểm giàu độ ẩm, một số ở độ cao hơn, mát hơn để giúp cây con tồn tại trong tương lai, nhiệt độ cao hơn.
Burney nói: “Nếu chúng ta đang cố gắng làm bất cứ điều gì liên quan đến biến đổi khí hậu, hấp thụ carbon, thì cây cối cần phải ở trong lòng đất”. Burney đang tìm kiếm 40 triệu USD để thành lập một trung tâm trồng rừng ở New Mexico và giúp nâng sản lượng cây giống hàng năm của tiểu bang lên 5 triệu cây.
