Quảng Nam có đội tàu khai thác hải sản hơn 3.000 chiếc, sản lượng trung bình hàng năm đạt 91.000 tấn. Ảnh: Kim Sơ.
Nghề cá còn nhiều khó khăn
Tỉnh Quảng Nam hiện có 3.039 tàu cá trong đó tàu từ 6m đến dưới 12m là 1.594 chiếc, tàu từ 12m đến 15m là 697 chiếc và tàu có chiều dài từ 15m trở lên là 748 chiếc.
Toàn tỉnh có 9 nghiệp đoàn nghề cá với 720 tàu/4.879 lao động tham gia. Trung bình hàng năm, tổng sản lượng khai thác của tỉnh này là 91.500 tấn.
Về cơ sở hạ tầng nghề cá thì Quảng Nam chỉ có 1 cảng cá loại 2 là cảng An Hòa (xã Tam Giang, huyện Núi Thành) và 2 bến cá: Tam Phú (TP Tam Kỳ), bến cá Thanh Hà (TP Hội An).
Tuy nhiên, do cảng ở địa điểm cách xa cửa biển và hạ tầng giao thông khó khăn, không có cơ sở thu mua thủy sản tươi nên lượng tàu thuyền về cập cảng ít, sản phẩm chủ yếu là mực khô.
Các cảng cá, bến cá tại địa phương này chưa đáp ứng điều kiện về kho bãi, cơ giới hóa, nhà phân loại, các dịch vụ hậu cần như nước đá, dầu… Ngoài ra 4 khu neo đậu tránh trú bão cho tàu thuyền ở Quảng Nam chỉ được đầu tư hoàn thiện ở giai đoạn đầu, còn thiếu các công trình phụ trợ, dịch vụ hậu cần nghề cá.
Những công trình này đã qua nhiều năm sử dụng nhưng chưa được duy tu, bảo dưỡng định kỳ nên bị cạn do phù sa bồi lắng.
Đặc biệt, các luồng ra vào khu neo đậu bị cạn gây khó khăn cho tàu cá di chuyển, các hệ thống phao tiêu, biển báo đã xuống cấp hoặc hư hỏng.
Với những hạn chế cơ bản trên thì nhìn chung, nghề cá ở Quảng Nam vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy, việc nhanh chóng triển khai thực hiện các biện pháp để phát triển ngành thủy sản, đáp ứng được yêu cầu của Ủy Ban Châu Âu (EC), chống khai thác IUU là vô cùng bức thiết.
Trong vòng 5 năm qua, Quảng Nam không có tàu cá xâm phạm vùng biển nước ngoài. Ảnh: Lê Khánh.
Theo Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Nam, trong 2 năm qua (2018, 2019), tỉnh này đã tích cực trong công tác chống khai thác IUU.
Chi cục Thủy sản đã tổ chức 28 lớp tập huấn, tuyên truyền về chủ quyền biển đảo, các quy định về chống khai thác IUU, Luật thủy sản 2017… để ngư dân nắm rõ, tránh sai phạm trong khi hoạt động trên các vùng biển với 1.600 lượt người tham dự.
Công tác tuyên truyền của các ngành chức năng cũng đã phát huy phần nào hiệu quả khi nhận thức của người dân trong việc tham gia khai thác hải sản được nâng cao. Đến nay, trên địa bàn tỉnh không có tàu cá nào vi phạm vùng biển nước ngoài.
Trong công tác kiểm tra, hướng dẫn về chống khai thác IUU thì UBND tỉnh Quảng Nam đã giao cho Sở NN-PTNT chủ trì phối hợp với các Đồn Biên phòng, Ban Quản lý Cảng cá An Hòa triển khai các hoạt động kiểm tra, kiểm soát trước khi tàu xuất bến, kiểm tra, kiểm soát khi tàu cập bến, lên cá; tuần tra, kiểm tra, kiểm soát xử lý vi phạm luật Thủy sản trên biển đảm bảo theo đúng quy trình.
Vướng mắc, hạn chế trong triển khai chống khai thác IUU
Ông Ngô Văn Định, Chi cục phó Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Nam thừa nhận, dù thời gian qua, ngành thủy sản của tỉnh cũng đã có một số thành quả trong công tác triển khai các biện pháp chống khai thác IUU nhưng nhìn chung thì địa phương này vẫn còn một số tồn tại, vướng mắc vẫn chưa khắc phục được.
Các tàu cá khai thac hải sản của Quảng Nam chủ yếu bán sản phẩm cho các nậu, vựa, sản lượng qua cảng còn rất thấp. Ảnh: Lê Khánh.
“Vướng nhất hiện nay của tỉnh Quảng Nam là hạ tầng nghề cá. Số lượng tàu cá của tỉnh rất lớn trong khi chỉ có Cảng An Hòa có đủ năng lực xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác.
Song do cảng này nằm sâu trong đất liền nên chỉ có tàu câu mực xà và chụp mực ở địa phương gần cảng về cập bến. Các nghề khai thác thủy sản khác không lên cập bến tại cảng cá An Hòa.
Hơn nữa, ngư dân có thói quen bán sản phẩm hải sản khai thác được tại các nậu, vựa vùng gần cửa biển, bãi ngang, bến cá.
Do vậy việc kiểm tra, giám sát sản lượng tại cảng cá An Hòa chưa được nhiều. Trong tổng số 91.500 tấn hải sản khai thác mỗi năm của toàn tỉnh thì tổng lượng khai báo, kiểm soát tại cảng này chỉ có gần 1.800 tấn”, ông Định cho biết.
Cũng theo ông Định, hiện nay việc kiểm tra, kiểm soát, thu/nộp sổ nhật ký khai thác/thu mua của các nghề khai thác hầu như chưa thực hiện được.
Tại Văn phòng kiểm soát nghề cá thì việc xây dựng sổ sách theo dõi còn thiếu, ghi chép, cập nhật vào sổ sách còn sai sót, cẩu thả, tẩy xóa nhiều.
Cùng với đó, việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá từ 15m trở lên ở Quảng Nam cũng triển khai tương đối chậm.
“Ngoài ra, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ triển khai chống khai thác IUU tại Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm soát nghề cá của tỉnh đến nay chưa được trang bị các thiết bị cần thiết mà vẫn đang phải sử dụng tạm các cơ sở vật chất của cảng cá An Hòa.
Một điều nữa là tàu kiểm ngư của Quảng Nam được trang bị từ năm 2000, qua thời gian sử dụng đến nay đã hư hỏng, xuống cấp, đang hoạt động trong tình trạng hạn chế.
Đến năm 2020, Trung tâm đăng kiểm tàu cá của Tổng cục Thủy sản khuyến cáo tàu đã bị hư hỏng, đến hết ngày 19/9/2020 phải ngưng hoạt động”, ông Định nói.
Nhanh chóng khắc phục
Trước rất nhiều hạn chế của ngành thủy sản tỉnh Quảng Nam thì việc xây dựng các giải pháp để tháo gỡ trước khi đoàn kiểm tra của EC dự kiến quay trở lại vào tháng 5 để kiểm tra lần thứ 3 là vô cùng cấp bách.
Căn cứ vào những vướng mắc lớn đã nêu trên thì tỉnh này xác định tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng các lớp tập huấn, tờ rơi, phương tiện thông tin đại chúng để nhiều ngư dân nắm rõ hơn.
Ngành Thủy sản Quảng Nam cũng sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng khác như Biên phòng, Cảnh sát Giao thông đường thủy cùng với lực lượng thanh tra thủy sản tăng cường kiểm tra, kiểm soát tại 2 cửa biển chính là An Hòa và Cửa Đại để xử lý nghiêm các tàu cá vi phạm giấy phép.
Đối với việc kiểm soát hoạt động tàu cá, kịp thời ngăn chặn hoạt động đánh bắt trái phép trên vùng biển nước ngoài thì tỉnh Quảng Nam thực hiện bằng cách nâng cấp và bảo dưỡng thường xuyên các trạm bờ tại Chi cục Thủy sản, đảm bảo các thông tin và tin nhắn từ tàu cá đang đánh bắt ngoài biển thống suốt.
Ngoài ra, tỉnh này cũng sẽ tăng cường bố trí lực lượng cán bộ theo dõi và giám sát thường xuyên hoạt động các tàu cá trên biển; theo dõi, giám sát hành trình tàu cá trên biển, nhất là các tàu cá hoạt động tại các vùng biển xa để có cảnh báo kịp thời đến chủ tàu khi gần đến ranh giới vùng biển nước ngoài.
“Một vấn đề nữa là việc kiểm soát sản lượng hải sản thì đây cũng là một trong những điều còn chưa thực sự hiệu quả ở Quảng Nam. Sản lượng hải sản qua cảng quá ít vì nhiều các tàu đánh bắt đều bán trực tiếp cho các nậu vựa.
Do đó, trong thời gian đến, chúng tôi sẽ phối hợp với các nậu, vựa thu mua này để nắm cụ thể sản lượng khai thác hơn”, ông Định thông tin.
Ngoài những mục tiêu được ngành thủy sản tỉnh Quảng Nam xác định để tháo gỡ vướng mắc thì để làm tốt công tác triển khai chống khai thác IUU thi vừa qua, tỉnh này cũng đã đề nghị Bộ NN-PTNT, Tổng cục Thủy sản cho phép Cảng cá An Hòa không thực hiện thông báo hàng hải về luồng của cảng mà vẫn thực hiện Thủ tục công bố mở cảng cá.
