Bà con nông dân các tỉnh Tây Nguyên đang chuẩn bị cho công tác trồng rừng, cây công nghiệp dài ngày và cây ăn quả. Từ trước tới nay, cây giống của Cty TNHH Tư vấn đầu tư và phát triển Nông - Lâm nghiệp EaKmat, thuộc Viện KHKT Nông- Lâm nghiệp Tây Nguyên được người dân ưu tiên chọn lựa, nhưng hiện nay các cơ sở cung cấp giống cây thi nhau lấy thương hiệu Ea Kmat.
Ở Đăk Lăk, lâu nay Cty TNHH Tư vấn đầu tư và phát triển Nông - Lâm nghiệp EaKmat được xem là cơ sở ươm và cung cấp giống các loại cây công nghiệp dài ngày có uy tín nhất (đáp ứng gần 50% nhu cầu cây giống cà phê cho các tỉnh Tây Nguyên). Cụ thể năm 2011, Cty Ea Kmat ươm 2 tấn hạt giống cà phê (đủ trồng mới 2 nghìn ha cà phê), riêng tháng 7 vừa qua đã tiêu thụ được hơn 100 nghìn cây cà phê ghép, 100 nghìn cây cà phê thực sinh, 30 nghìn cây ca cao, hơn 30 nghìn cây hồ tiêu cùng hàng nghìn cây ăn trái khác.
Năm nay, do diện tích cà phê già cỗi cần tái canh trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên khá lớn, cộng thêm tình trạng phá rừng trồng cà phê nên nhu cầu giống cây cà phê đột ngột tăng cao. Do vậy, cây giống cà phê của Cty Ea Kmat ươm, ghép đến đâu tiêu thụ hết đến đó. Ths Trần Vinh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết, giống cây chủ lực lâu nay công ty cung cấp cho nông dân và các DN trên địa bàn là cà phê. Ngoài ra, những năm gần đây do nhu cầu thị trường, nên công ty cung cấp thêm một số cây trồng khác như ca cao, mac- ca, hồ tiêu và cây ăn trái…
Thiết nghĩ, để chấn chỉnh tình trạng này, các cơ quan chức năng cần tổ chức kiểm tra đột xuất, phát hiện, xử lý nghiêm những cơ sở ươm, bán cây giống trái phép. Mặt khác, phía nông dân và các DN cũng cần phải xem xét, lựa chọn kỹ lưỡng khi mua giống cây trồng dài ngày, tránh "tiền mất tật mang".
Tuy nhiên, đang có trên 100 cơ sở, hộ dân trên địa bàn xã Hòa Thắng, TP.Buôn Ma Thuột nơi mà Viện KHKT Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên và Cty Ea Kmát đứng chân đều mang thương hiệu của Cty Ea Kmat. Điều này làm không ít người dân lầm tưởng đó là giống cây trồng được cung cấp bởi Cty Ea Kmat. Trong khi đó, các cơ sở này khi bán cây giống đều không xuất hóa đơn, chứng từ nên khi phát hiện giống cây kém chất lượng thì người dân cũng khó trong việc đòi bồi thường.
Trước đó, Sở NN-PTNT Đăk Lăk cùng các cơ quan chức năng đã tổ chức kiểm tra định kỳ để thẩm định chất lượng giống cây trồng của các DN, cơ sở ươm và cung cấp giống nhưng thực chất chỉ kiểm tra được những đơn vị có giấy phép như Cty Ea Kmat. Còn các cơ sở ươm, bán giống không phép, giống kém chất lượng thì khi có đoàn kiểm tra chủ cơ sở đã “nhanh tay” tháo biển, đóng cửa, nên đoàn không thể làm gì được.
Theo tính toán, chi phí cho trồng, chăm sóc 1 ha cây cà phê từ khi trồng cho đến lúc thu hoạch lên đến hơn 100 triệu đồng. Vì vậy, trong trường hợp mua, trồng phải giống cây kém chất lượng thì thiệt hại sẽ rất lớn. Trước tình trạng trên, Viện đã rất nhiều lần khuyến cáo bà con nông dân các tỉnh Tây Nguyên phải tìm hiểu kĩ trước khi mua giống, chọn những cơ sở cung cấp giống cây được cơ quan thẩm quyền cấp phép cũng như được Bộ NN-PTNT công nhận, cơ sở phải có vườn ươm, vườn chồi, có đội ngũ cán bộ kỹ thuật tư vấn…
