1 
Timothy Masters không còn nhận được những cái vẫy tay từ hàng xóm từ một năm trước. Ảnh: New York Times.
Những người hàng xóm thường vẫy tay mỗi khi thấy Timothy Masters đứng bên ngoài vườn cây anh đào hoặc các cánh đồng ngô, đậu tương của ông ở thành phố Lewiston, bang New York, đông bắc Mỹ. Mọi chuyện thay đổi từ khoảng một năm trước, khi Masters cho phép lắp đặt những tấm pin năng lượng mặt trời trên hơn 7 hecta đất nông nghiệp.
Masters là một trong số các chủ đất tìm cách kiếm tiền từ nỗ lực hướng đến năng lượng tái tạo của bang New York.
Công ty năng lượng mặt trời trả số tiền nhiều hơn 20 lần so với khi cho nông dân thuê để trồng đậu tương, ông cho biết. Nhưng cũng chính vì chuyển từ những cây đậu tương xanh tốt thành nhiều hàng dài silicon và các tấm kim loại, Masters ngày càng bị người dân xung quanh chỉ trích.
“Mọi người thường nói ‘tôi vì môi trường’, ‘tôi ủng hộ chương trình xanh này’ nhưng rồi lại thay đổi”, Masters nói. “Tôi nhận ra họ đều có những lý tưởng, giá trị nhất định, cho đến khi chúng xuất hiện gần họ”.
Phe phản đối đưa ra nhiều lý do, từ làm xấu cảnh quan, gây lóa mắt tài xế cho đến loài cú lửa đang có nguy cơ tuyệt chủng khó săn chuột đồng hơn. Những nông dân nhỏ phải thuê đất lo sợ bị các công ty năng lượng chèn ép, trả giá cao hơn cho chủ đất.
Xu hướng bài năng lượng mặt trời đặc biệt mạnh tại miền tây bang New York và tạo ra được kết quả nhất định. Hơn 10 thị trấn đã cấm dự án năng lượng mặt trời mới. Chính quyền địa phương cho biết họ cần có thời gian nghiên cứu tác động tiềm ẩn của các cánh đồng pin năng lượng mặt trời.
Xu hướng này không chỉ xuất hiện ở New York. Tại bang Virginia, việc triển khai thành công một cánh đồng pin năng lượng mặt trời công suất 80 MW gần thị trấn Culpeper năm ngoái đã dẫn đến sự ra đời của một tổ chức phi lợi nhuận với nhiệm vụ giúp cộng đồng đẩy lùi dự án năng lượng tái tạo này.
Hiệp hội Ngành năng lượng mặt trời Mỹ năm ngoái phải phổ biến một cẩm nang nhằm ứng phó sự tiêu cực ngày càng tăng.
Tại New York, nhiều vụ kiện đã xuất hiện, từ cả hai phía. Một vụ kiện cuối năm ngoái ở Duanesburg, hạt Schenectady, với nguyên đơn muốn ngăn một cánh đồng pin năng lượng mặt trời. Một vụ kiện khác hồi tháng 3/2019 ở Coxsackie, hạt Greene, nguyên đơn muốn kiện chính quyền địa phương vì ra luật cấm các nhà máy năng lượng mặt trời quy mô lớn nhưng thất bại.
“Tôi không phản đối năng lượng mặt trời. Tôi ủng hộ, nhưng không được làm ảnh hưởng cộng đồng”, Wright H. Ellis, thành viên hội đồng lập pháp thị trấn Cambria, hạt Niagara, nói.
Công ty Cypress Creek Renewables, trụ sở bang California, có ý định triển khai dự án năng lượng mặt trời rộng 360 hecta với phần lớn diện tích nằm trên đất nông nghiệp Cambria.
“Đây không phải nơi thích hợp cho dự án. Đừng đặt dự án vào giữa một cộng đồng nông nghiệp. Các vị đang làm ảnh hưởng đến cuộc sống nhiều người”.
Quang cảnh quanh nhà Melinda S. Olick. Ảnh: New York Times.
Thống đốc bang New York, Andrew M. Cuomo, muốn chuyển 70% điện năng tại thành phố sang các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, thủy điện và điện gió vào năm 2030. Hàng loạt công ty năng lượng mặt trời xuất hiện sau đó với số lượng dự án là hơn 46.000 kể từ năm 2016.
Phe chỉ trích chủ yếu nhắm đến các cánh đồng pin năng lượng mặt trời quy mô lớn. Luật cho phép bang New York có quyền phê duyệt các nhà máy năng lượng với công suất 25 MW, thường cần diện tích khoảng 40 hecta, hoặc nhiều hơn. Tuy nhiên, hiện chỉ có 38 dự án chờ thông qua, theo Cơ quan Phát triển và Nghiên cứu Năng lượng bang New York.
Thống đốc Cuomo nói bang dự định chuyển quy trình cho Văn phòng Cấp phép Năng lượng Tái tạo mới thành lập, cho phép bang chọn trước những khu vực phù hợp, đánh giá trước khi phân bổ cho các nhà máy đủ điều kiện.
“Khi các công ty tư nhân bắt tay vào việc, họ thường vấp phải sự phản đối từ cộng đồng bởi họ không chú ý đến tính khả thi về mặt chính trị”, ông Cuomo cho biết. Nếu chính quyền bang có thể “xem xét quy mô phản đối và ứng phó trước”, căng thẳng sẽ xuống thang phần nào.
Một số người lo ngại quy trình mới, nếu được thông qua, sẽ khiến cộng đồng bất lực trong việc ngăn dự án triển khai ở một địa điểm chọn trước. Tại hạt Niagara, một nhóm nông dân đã liên kết với nhau để phản đối Cypress Creek xin triển khai dự án Bear Ridge.
Melinda S. Olick, có trang trại nuôi ngựa nằm chính giữa dự án, giúp thành lập Cambria Opposition to Industrail Solar, nhóm phản đối năng lượng mặt trời đang có hàng trăm thành viên.
Cửa sổ phòng khách nhà Olick hướng ra một cánh đồng với hai con ngựa của cô. Nếu Bear Ridge được triển khai, các tấm pin mặt trời sẽ thay đổi quang cảnh quanh nhà Olick.
“Ngôi nhà này là thứ tôi muốn để lại cho con trai và nó sắp trở nên vô giá trị”, Olick nói. Olick từng đi gắn các tấm biển phản đối năng lượng mặt trời khắp thị trấn.
“Tại nhà thờ, mọi người tránh xa tôi. ‘Ồ, đó là quý cô điên rồ chống năng lượng mặt trời’”, cô kể lại. “Giờ đây, họ lại đến gặp tôi và nói ‘cô lấy những tấm biển đó ở đâu vậy?’”.
Cypress Creek cho biết họ sẽ tiếp tục làm việc với cộng đồng, thuê điều phối viên để tiếp cận người dân địa phương, cùng khảo sát thực tế và mở văn phòng dự án để xử lý các thắc mắc.
“Quy trình cấp phép tại New York giúp cộng đồng có thể đặt câu hỏi, bày tỏ sự phản đối…”, Kevin Kohlstedt, nhân viên tại Cypress Creek, cho biết. “Chúng tôi sẽ lắng nghe, hợp tác phản hồi và điều chỉnh dự án nếu có thể”.
