Ngăn chặn dịch tả heo Châu Phi [Bài 1] Hành trình gian nan

Vượt qua trở ngại…

Trước khi Việt Nam sản xuất thành công vacxin dịch tả heo Châu Phi (DTHCP), câu chuyện về việc ngăn chặn dịch bệnh nguy hiểm này lây lan, gây thiệt hại lớn, luôn là nỗi lo của người chăn nuôi trên toàn thế giới.

Theo Tiến sĩ Trần Xuân Hạnh – Phó Tổng Giám đốc Công ty Navetco, sở dĩ vacxin DTHCP rất khó nghiên cứu, sản xuất bởi nhiều nguyên nhân. Trước hết, virus có kích thước lớn và cấu trúc phức tạp. Cũng đã có nhiều nghiên cứu về virus, cơ chế gây bệnh, dịch tễ bệnh, tuy nhiên cho đến nay sự hiểu biết về virus này còn rất hạn chế, đặc biệt về cơ chế miễn dịch trong bệnh DTHCP.

Ngoài ra, đây là một vacxin mới và có rất ít tài liệu để tham khảo, thậm chí thế giới cũng chưa có phương pháp để đánh giá vacxin này. Do vậy, ngoài việc giống virus vacxin do IPADC Hoa Kỳ cung cấp, Công ty Navetco phải nghiên cứu từ đầu để xây dựng quy trình sản xuất, quy trình bảo quản, quy trình kiểm tra chất lượng, quy trình sử dụng..vv. Thậm chí giống do bạn cung cấp, nhưng khi Công ty Navetco nhận về cũng phải đánh giá lại xem có phù hợp với chủng virus DTHCP đang gây bệnh cho heo ở Việt Nam hay không. Đó là chưa kể vì là vacxin mới nên Công ty cũng rất khó khăn trong tìm địa điểm để thử nghiệm...

Tuy nhiên, bằng năng lực, sự quyết tâm và niềm đam mê khoa học, cuối cùng Công ty Navetco cũng cho ra đời vacxin DTHCP.

Vacxin NAVET-ASFVAC là kết quả của sự hợp tác giữa Công ty Navetco thuộc Bộ NN&PTNT, Việt Nam và Trung tâm bệnh động vật Plum Island (IPADC) thuộc Viện nghiên cứu Nông nghiệp, Hoa Kỳ. Với sự đồng ý của Cục thú y Việt Nam, Công ty đã nhận giống virus vacxin chủng ASFV-G-delta-I 177L và chuyển giao công nghệ từ Trung tâm bệnh động vật Plum Island, Hoa Kỳ.  Vacxin NAVET-ASFVAC đã được cấp phép lưu hành theo số đăng ký: TWII-171 và giấy chứng nhận lưu hành số: 538/QLT-SX 22, ngày 18/05/2022.

Cuộc thử nghiệm lớn

Theo Tiến sĩ Trần Xuân Hạnh, Công ty Navetco đã trải qua rất nhiều công đoạn, cả trong phòng thí nghiệm và thực nghiệm mở rộng có giám sát, để cho ra kết quả đánh giá khách quan và tốt nhất đối với vacxin DTHCP.

Kết quả đánh giá về giống virus DTHCP chủng ASFV-G- delta-I 177 L cho thấy chủng này thuộc genotype II và có kháng nguyên tương đồng với virus DTHCP gây bệnh cho đàn lợn tại Việt Nam. Nói cách khác lợn được tiêm vacxin có chứa chủng virus này (ASFV-G-delta- I 177 L) sẽ tạo miễn dịch có thể phòng chống được bệnh DTHCP do virus DTHCP đang lưu hành ở nước ta gây ra.

Trong điều kiện phòng thí nghiệm, vacxin an toàn khi tiêm cho heo với liều gấp 5-10 lần liều sử dụng. Sử dụng phương pháp ELISA để kiểm tra đáp ứng kháng thể sau khi tiêm vacxin NAVET-ASFVAC 28 ngày cho kết quả: heo có đáp ứng kháng thể biến động từ 85-96% và bằng phương pháp công cường độc với chủng virus DTHCP cường độc phân lập tại Việt Nam, khi kiểm tra hiệu lực 6 lô vacxin liên tiếp cho kết quả 100% heo tiêm vacxin được bảo hộ sau thử thách cường độc và 100% heo không tiêm vacxin chết. Hiện nay Công ty đã sản xuất được hơn 13 lô vacxin đạt các yêu cầu chất lượng về các chỉ tiêu: vô trùng, thuần khiết, an toàn và hiệu lực. Công ty cũng đã gửi Trung tâm kiểm nghiệm thuốc thú y TW 1 bảy lô vacxin để kiểm tra chất lượng và kết quả tất cả các lô đều được kết luận đạt yêu cầu, được phép sử dụng.

Sau khi được cấp giấy phép sản xuất và lưu hành vacxin NAVET-ASFVAC (ký ngày 18/05/2022) thực hiện chỉ đạo của Bộ NN&PTNT, Cục thú y về việc tiêm phòng vacxin NAVET-ASFVAC có giám sát, phòng bệnh DTHCP cho đàn heo nuôi ở nước ta, đặc biệt sau khi có công văn số: 4870/BNN-TY ngày 27/04/2023 (V/v sử dụng vacxin phòng bệnh Dịch tả heo Châu Phi gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) công việc tiêm phòng triển khai có thuận lợi hơn và đạt kết quả khả quan.

Qua đó cũng chứng minh vacxin an toàn và có hiệu quả bảo hộ tốt cho đàn heo tiêm vacxin, cụ thể: Qua theo dõi hơn 125 nghìn con được tiêm vacxin, tỷ lệ loại thải  sau tiêm khoảng 0,2%, nhưng nguyên nhân không phải do vacxin. Về hiệu quả phòng bệnh đánh giá bằng ELISA có 85,5 – 97,5% heo tiêm vacxin có đáp ứng kháng thể tốt. Đặc biệt qua kiểm tra 500 mẫu phân lấy từ các chuồng nhốt heo được tiêm vacxin không phát hiện có sự tồn tại của virus vacxin ngoài môi trường (kết quả do Chi cục Thú y vùng 6 và Trung tâm chẩn đoán TW thực hiện).

PV (còn tiếp…)