Thu hoạch quả cây cọ dầu tại một đồn điền ở Pulau Carey, Malaysia, hồi tháng 1/2020. Ảnh: Reuters.
Đình trệ
Nông dân khắp châu Á đang ráo riết trồng cây để tăng sản lượng dầu cọ nhưng các vườn ươm hiện không thể đáp ứng nhu cầu về mầm và cây con, tiềm ẩn nguy cơ đình trệ cả ngành trong quá trình phục hồi hậu đại dịch Covid-19.
Các quan chức ngành cho biết tình trạng thiếu cây giống có thể làm chậm tốc độ trồng cây, hạn chế tăng trưởng sản xuất và giữ cho giá dầu cọ tiếp tục neo ở mức cao khi thế giới đang phải vật lộn với lạm phát phi mã. Châu Á sản xuất hơn 90% lượng dầu ăn rẻ nhất thế giới được sử dụng trong nấu nướng, làm bánh và mỹ phẩm.
Tăng trưởng sản xuất dầu cọ bị đình trệ trong những năm gần đây, một phần do thiếu lao động trong đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, nông dân đang tìm cách trồng lại hoặc mở rộng đồn điền khi giá tăng cao.
Nhu cầu tăng vọt do nguồn cung mầm, được sử dụng để làm cây con, sụt giảm do các vườn ươm cọ dầu thu hẹp sản lượng trong thời gian đại dịch bùng phát.
Các nước trồng cọ dầu truyền thống là Indonesia và Malaysia, chiếm hơn 80% sản lượng dầu cọ toàn cầu, đang tập trung thay thế những cây già cỗi khó thu hoạch và năng suất kém hơn, trong khi Ấn Độ và Thái Lan cố gắng mở rộng diện tích.
“Một số cơ sở lớn của Malaysia đã quyết định trồng lại cọ dầu, gây ra tình trạng khan hiếm cây giống trên thị trường”, Tan Kim Tun, nhà điều hành một vườn ươm của Malaysia có trụ sở tại bang Johor, cho hay.
Theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ, tăng trưởng sản lượng dầu cọ hàng năm trên toàn cầu đã chậm lại 0,5% từ năm 2018 đến năm 2022 so với tốc độ 4,8% trong 4 năm trước đó.
Trong bối cảnh này, giá dầu cọ năm nay đã đạt mức cao kỷ lục 1.606 USD/tấn và duy trì trên mức trung bình của giai đoạn 2010 – 2020, bất chấp một đợt điều chỉnh giảm mạnh gần đây.
Cây mới mất 4 năm để phát triển trước khi thu hoạch, đồng nghĩa sản lượng dầu cọ sẽ tiếp tục trầm lắng và giá sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao, một đại lý có trụ sở tại New Delhi, Ấn Độ, cho hay.
“Khi những cây đang cho thu hoạch bị chặt đi, tăng trưởng sản lượng sẽ không đáng kể trong vài năm”, đại lý này nói. “Việc tái canh sẽ hỗ trợ giá dầu cọ trong vài năm nữa”.
Quả cây cọ dầu trên tay công nhân tại một đồn điền ở ở Pulau Carey, Malaysia. Ảnh: Reuters.
Thiếu cây giống
Các vườn ươm cọ dầu sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong nỗ lực tăng sản lượng nhanh chóng nhằm đáp ứng nhu cầu mạnh mẽ vì phải mất hơn 12 tháng để tạo ra một cây con.
“Chúng tôi có thể tăng công suất nhưng sẽ mất thời gian ... ít nhất phải mất một năm trước khi hạt giống nảy mầm thành cây con. Tình trạng thiếu hụt không thể được giải quyết nhanh chóng", tổng giám đốc Ủy ban Dầu cọ Malaysia (MPOB), lưu ý.
Các quan chức trong ngành ước tính Malaysia có khả năng sản xuất 80 triệu cây mầm mỗi năm và Indonesia là 200 triệu cây.
Tuy nhiên, Indonesia hiện chỉ có thể sản xuất một nửa số lượng nêu trên, tương đương khoảng 110 triệu cây mỗi năm, theo Hasril Hasan Siregar, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu và cải thiện năng suất tại Hiệp hội Dầu cọ Indonesia (GAPKI).
Trong khi đó, Indonesia sử dụng khoảng 95% cây giống mà họ sản xuất được để đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu chỉ chiếm khoảng 5%, buộc các nhà nhập khẩu như Ấn Độ và Myanmar phải phụ thuộc vào Malaysia và Thái Lan, theo Siregar.
Trên thực tế, nhu cầu đối với cây nảy mầm của Malaysia đã tăng 30% trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8/2022 so với cùng kỳ năm ngoái, lên gần 38 triệu cây, theo dữ liệu do MPOB tổng hợp. Đối với Indonesia, nhu cầu đã tăng gần 24% so với cùng kỳ.
Tất cả những điều này gây ra khó khăn lớn cho Ấn Độ, quốc gia đang đặt mục tiêu mở rộng nhanh chóng diện tích cọ dầu của mình.
Ấn Độ cần 20 triệu cây mầm vào năm 2022 nhưng đến nay mới chỉ có thể đáp ứng 75% nhu cầu nhờ nhập khẩu từ Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Costa Rica, một quan chức tại TS Oilfed, nhà nhập khẩu cây mầm cọ dầu lớn nhất nước này, cho biết.
