Ngành Mía đường - Bài học từ Trung Quốc

Mua mía của dân với giá rất cao, bán đường với giá rất thấp. Nhưng tại sao các NM đường của Trung Quốc vẫn tồn tại và có lãi. Bí quyết của họ nằm ở đâu? Để tìm câu trả lời, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Công Tạn, sau khi ông vừa đi Trung Quốc về.

Thưa ông, năng suất mía của Trung Quốc so với ta thế nào?

Năng suất mía của bạn cao hơn của ta, tuy giống thì như nhau. Số liệu năm 2007 tôi chưa có, nhưng chỉ căn cứ vào số liệu hai năm 2005, 2006 cũng thấy rõ điều đó. Năm 2005 toàn Trung Quốc trồng được 1.378.200 ha mía, năng suất bình quân 65,193 tấn/ha. Năm 2006 trồng  1.354.400 ha, năng suất bình quân 63,968 tấn/ha.

Ba tỉnh có diện tích trồng mía lớn nhất, năng suất mía cao nhất là Quảng Đông, năm 2005 tỉnh này trồng  151.300 ha, năng suất bình quân 73,389 tấn/ha, năm 2006 trồng  147.500 ha, năng suất bình quân 75,542 tấn/ha. Tỉnh Quảng Tây năm 2005 trồng  723.700 ha, năng suất bình quân 69,143 tấn/ha, năm 2006 tăng lên đến 747.600 ha, năng suất bình quân 69,958 tấn/ha. Tỉnh Vân Nam năm 2005 trồng  280.500 ha, năng suất bình quân 60,195 tấn/ha, năm 2006 có giảm một ít, đạt 255.000 ha, năng suất bình quân cũng giảm, còn 55,510 tấn/ha.

Chỉ riêng tỉnh Quảng Tây thôi, diện tích trồng mía cũng đã lớn gấp đôi diện tích mía của Việt Nam rồi. Đây cũng là tỉnh có năng suất mía bình quân cao nhất. Hiện tại, năng suất mía có nơi đạt từ 75 đến 135 tấn/ha. Đi một số vùng, có những nơi suốt bốn trăm cây số tôi chỉ thấy bạt ngàn mía. Không hề có chuyện người dân chặt phá mía để trồng cây khác.

Điều đó cho thấy  nông dân Trung Quốc rất yên tâm với cây mía, phải không ông?

Đúng, các NM đường của họ đều mua mía của dân với giá rất cao, khoảng 300 NDT (tương đương với 750.000VND/tấn). Với giá ấy, mỗi ha mía một năm người dân  thu được số tiền tương đương gần 100 triệu VND. Tuy nhiên để đạt mức thu nhập trên thì đầu tư  cho mỗi ha mía phải hết khoảng 25 triệu VND (khi đó năng suất mía mới đạt 135 tấn/ha). Tóm lại là trên mỗi ha mía, theo mức đầu tư này mỗi năm nông dân Trung Quốc có thể thu lãi từ 50 đến 75 triệu VND. Giá cả như vậy khiến người trồng mía rất yên tâm.

Với mỗi ha mía, người ta bón từ 2 đến 3 tấn phân, nên năng suất mía cao. Ngược lại, với giá mua mía từ 300 đến 350 ngàn đồng/tấn như ở Việt Nam những năm trước, cho dù đạt tới 60 tấn/ha/năm thì mỗi ha mía cũng chỉ đạt trên dưới 20 triệu đồng. Thu nhập như vậy, chỉ bón một tấn phân trên một ha là lỗ rồi.

Thế còn giá đường của họ thì sao, thưa ông?

Đường của họ bán giá thấp hơn ta. Tại Quảng Tây, giá chỉ 3 NDT (tương đương 7.500 VND)/kg.

 Mua mía với giá cao gần gấp đôi của ta, lại bán đường rẻ hơn ta. Thế thì các nhà máy đường của họ lỗ hay sao?

Trái lại, các nhà máy đường của họ vẫn có lãi, mà lãi lớn.

Thật kỳ lạ. Điều này dường như trái với quy luật kinh tế thông thường. Vậy bí quyết của họ là ở đâu, thưa ông?

Chẳng có gì là trái cả. Có thể nói ngắn gọn thế này. Nhà máy của họ làm ra được bao nhiêu tiền đường thì họ dùng hết số tiền ấy mua mía của dân, giá mía cao và giá đường thấp là vì thế. Nhà máy chỉ được lợi từ phụ phẩm, tức là những sản phẩm sau đường. Cụ thể như bã mía. Trước đây họ chỉ dùng làm chất đốt để vận hành các nhà máy nhiệt điện, thì nay họ dùng để chế biến thành bột giấy, làm ván ép, làm xơ thực phẩm, thu lãi lớn hơn. Rỉ đường được họ dùng làm nguyên liệu sản xuất cồn, bán với giá rất cao, lại tiêu thụ mạnh. Còn bã bùn dùng làm phân vi sinh. Tóm lại là những sản phẩm sau đường, sau khi được chế biến, còn lãi hơn đường…

Xin cảm ơn ông!