15 năm phấn đấu
"22 người chúng tôi, gồm 20 chàng trai và 1 cô gái, ở độ tuổi khoảng 20, tham gia vào lớp đào tạo ngắn hạn được tổ chức bởi Tim Lawrence (cán bộ phát triển trọng tài của LĐBĐ Anh - FA). Khóa học diễn ra ngắn gọn, chỉ trong vòng 2 buổi sáng, gồm cả lý thuyết, thực hành và giáo cụ trực tuyến. Sau đó tất cả cùng ra sân hành nghề", Glenn Moore, biên tập viên kỳ cựu của tờ Independent, Anh, kể lại khóa học ngắn hạn ông từng tham gia để trở thành một trọng tài chuyên nghiệp. Moore bắt đầu từ mức thấp nhất, mức 9, đủ để cầm còi một trận đấu ở giải nhi đồng, dưới 11 tuổi.
 |
| Các trọng tài trong một buổi tập huấn |
Cây viết của Independent đi từ ngạc nhiên này sang ngạc nhiên khác bởi những tình huống ông chưa từng gặp khi xem bóng đá chuyên nghiệp, chẳng hạn một đội có thể rút lui giữa chừng vì thiếu quân số, hay HLV hoặc cha mẹ của cầu thủ nhí lao vào sân, và yêu cầu trọng tài cho con ra ngoài để chăm sóc.
“Ngoài việc biết cách ra hiệu chính xác khi quyết định thổi phạt đền, hoặc một quả phạt gián tiếp, chúng tôi được dạy sự cương quyết và cách xử lý trước những tình huống bất ngờ, ví dụ một cầu thủ đưa bóng ra điểm phạt góc dù bóng chưa lăn hết đường biên. Lawrence, cán bộ FA, vào vai một HLV thích gây chuyện, và ông ấy thật biết cách làm mọi người đứng ngồi không yên”, Moore chia sẻ.
Theo nhà báo kỳ cựu, điều khó nhất để trở thành một trọng tài là cách xử lý mềm dẻo, theo tình huống trên sân. “Có những tình huống, cả đời bạn chỉ gặp một lần, nhưng nếu không có sự chuẩn bị, bạn sẽ không thể ra quyết định chính xác”, ông bộc bạch. Kết thúc khóa học, từng tốp 3 người một sẽ được gửi đến để giám sát các trận đấu ở lứa tuổi U10. Với mức thù lao từ 13 đến 23 USD cho một trận đấu, cao gấp đôi mức bình quân 5 USD một giờ cho những lao động dưới 18 tuổi, nghề trọng tài được xem là đầy hứa hẹn cho những người trẻ.
Tuy nhiên, chỉ có khoảng 25% số người ban đầu phát triển tiếp được nghề “đuổi theo trái bóng”. Phần lớn coi trọng tài là một công việc bán thời gian và hài lòng với đam mê này. Số còn lại, thử sức dần ở mức độ cao hơn, từ giải U11 cho đến cao nhất là U16. Họ lên mức 8 trong quá trình đào tạo trọng tài, đồng thời hưởng thù lao từ 40 đến 50 USD một trận.
Muốn lên mức 7, điều kiện đủ để điều khiển các trận đấu nghiệp dư tại Anh, các trọng tài cần có chứng chỉ do FA cấp. Lên đến mức 4, điều kiện cần để cầm còi các trận đấu thuộc hạng thấp nhất trong hệ thống bóng đá chuyên nghiệp Anh, trọng tài muốn “lên hạng” phải nhờ sự đánh giá của các CLB cũng như khán giả. Sau khi kết thúc mỗi mùa giải, bảng xếp hạng trọng tài được gửi cho từng CLB tham dự, và chỉ những ai đủ điểm mới được lên mức 3, đồng nghĩa với khả năng được tham dự những giải đấp cấp cao hơn. Cao nhất trong hệ thống đào tạo trọng tài ở Anh là mức 1. Những người đạt cấp độ này sẽ có tên trong danh sách điều khiển giải Ngoại hạng Anh và giải Hạng nhất, hai giải đấu cao nhất xứ sương mù. Quá trình từ mức 9 lên mức 1, theo Moore, mất từ 10 đến 15 năm.
Hơn Thủ tướng, nhưng kém xa "sao"
Giống như cầu thủ, nếu một trọng tài chứng tỏ được khả năng, mức đãi ngộ của họ vô cùng hậu hĩnh. Mùa giải 2014-15, Martin Atkinson, một trong những ông vua áo đen nổi tiếng bậc nhất nước Anh có thu nhập sau thuế được FA chi trả lên tới 215.000 USD một năm, gấp 5 lần mức GDP bình quân đầu người tại Anh, và thậm chí còn cao hơn cả cựu Thủ tướng David Cameron.
Đẳng cấp cao nhất của một trọng tài là được FIFA công nhận. Họ sẽ được gọi là “trọng tài FIFA”, và có thể cầm còi ở các trận đấu quốc tế như Champions League, World Cup và Euro. Dù vậy, thời gian hưởng đỉnh cao của các ông vua sân cỏ tương đối ngắn. Sau khi mất 15 năm khổ luyện, họ cần thêm 5 năm để có vị trí tại giải đấu trong nước. Cho đến khi nghỉ hưu, theo quy định của FIFA là 45 tuổi, họ có khoảng 10 mùa giải hưởng thu nhập 200.000 USD một năm.
Với tổng cộng 2 đến 3 triệu USD tiền lương cho suốt quãng đời làm trọng tài, bằng một tháng lương của Neymar, giới cầm còi quả là thiệt thòi so với những “ngôi sao” cùng hành nghề bóng đá.
| Martin Atkinson không phải người duy nhất có thu nhập khủng. Ngoài ông, FA còn có một danh sách dài những người “ngốn” của họ hơn 200.000 USD một năm, như Mark Clattenburg, Mike Dean. Trước đó là Howard Webb, Graham Poll, Mike Riley. Hiện tại, Michael Oliver và Andre Marriner cũng tiến sát mức lương này, bởi doanh thu từ Ngoại hạng Anh ngày một tăng, theo chu kỳ ba năm một. |
