Trong khi hầu hết những người đã từng sống thời bao cấp, đều coi như thoát khỏi những năm tháng khốn khổ nhất thì ông Thạnh, chồng bà Nhu, lại tấm tắc khen “hay”.
Cái bài ca muôn thuở của ông Thạnh là “nhớ một thời bao cấp”. Có điều ông Thạnh nói, rất khó bắt bẻ. Thậm chí nghe thấy có lý. Một cái lý rất đơn giản, nhưng có sức thuyết phục.
“Tôi hỏi các ông các bà, có nhớ cái đoạn xếp hang rồng rắn lên mây ở mấy quầy bia mậu dịch Bách Thảo, Hàng Vôi, Cổ Tân chứ? Thì đúng là chen chúc. Lại có ông ao ước ngược đời, giá như mình được là… thương binh! Ấy thế nhưng sau khi đứng vã mồ hôi, bưng ra được cốc bia hơi sủi bọt, tìm chỗ ngồi ở cái ghế đá bàn đá cập kênh, tu một hơi ừng ực.
Ối cha! Sao nó lại ngon đến thế. Sao lại vui đến thế! Không hẹn hò mà bạn ở tận đẩu tận đâu cũng cùng kéo đến quầy bia. Chả bù cho bây giờ, chưa ngồi vào chỗ, đã thấy lù lù mấy vại bia để ngay trước mặt. Bia ngon đấy, tươi đấy, sao uống thấy chẳng ra gì. Ơ hay! Tôi nói có đúng không?
Cái giọng sôi nổi của ông Thạnh rất lôi cuốn. Mà đúng quá chứ còn gì? Những ngày gần tết, cả cơ quan được phân phối một con lợn. Tự mổ. Tự chia. Bốn mươi tư suất, là cứ phải răm rắp đều nhau. Từ thủ trưởng đến nhân viên. Ai cũng như ai, không chia hơn chia kém. Chia xong, phần tiết cho làm dồi, phần lòng luộc lên. Cũng chia đều từ miếng gan, miếng lòng. Cuối cùng là mở cái chai nút lá chuối, làm một tợp, nhắm với số lòng dư ra, húp bát cháo lòng nóng hổi.
Ối cha! Còn gì ngon bằng. Còn gì sướng bằng. Ơ hay! Sao lại cứ dài môi chê cái thời bao cấp, cái thời phân đều rải mỏng nhỉ? Thiếu thốn, thì đúng là thiếu thốn quá rồi. Nhưng ăn cái gì cũng ngon. Bây giờ ê hề, toàn đồ cao cấp cả, sao chưa ăn đã thấy chán? Chả thấy thèm cái gì. Có lúc lẩn thẩn, chỉ ước được như thời… bao cấp.
Cái tài của ông Thạnh chính là đã sống ở thời đó, ai cũng biết, cũng trải qua cả. Ấy nhưng khi nghe ông Thạnh nói, mọi người như vừa chợt phát hiện ra những điều hết sức bất ngờ, mới mẻ.
Chỉ bà Nhu là có vẻ không ưa những chuyện “hoài cổ” của đức ông chồng. Bà gọi ông Thạnh là người “âm lịch”. Mỗi lần nghe ông Thạnh kể về thời bao cấp, bà lại mắng át đi. “Tôi hỏi ông cái thời bao cấp ấy, ông được cái gì? Một cái nhà nát, lợp giấy dầu. Một cái xe đạp cà tàng, bán cho đồng nát nó còn chê. Chỉ sau ngày đổi mới, con cái mới được khá giả, xây nhà xây cửa, có xe máy thay cho xe đạp. Mà cũng may chúng nó sớm tỉnh ra. Ví như mấy ông mấy bà bạn của ông, cứ gọi là nghèo kiết. Giả dụ như gặp lúc hoạn nạn, dễ ông dựa vào những người thời bao cấp chắc?!”.
Nghe vợ xổ ra một tràng, ông Thạnh tức lắm. Nhưng cãi nhau thì ắt sinh chuyện, nên ông chỉ nhát gừng : "Họ nghèo, nhưng đều là những người tốt, sống chân tình. Chả như cái lũ bây giờ, giàu có mà ích kỷ, sống bẩn”. Bà Nhu mát mẻ : "Để rồi xem, ông nhờ cậy gì được những người bạn quý của ông. Đúng là loại người “âm lịch” khó cải tạo”.
Bẵng đi một thời gian, mọi người không thấy ông Thạnh đi dạo quanh hồ điều hòa như mọi khi. Hỏi thăm mới biết ông Thạnh vừa bị tai biến mạch máu não. Cũng may đã qua cơn nguy kịch. Từ bệnh viện Bạch Mai, ông Thạnh được chuyển qua bệnh viện Đông y châm cứu.
Ông Thạnh đã tỉnh táo, nhưng vận động rất khó khăn. Một bên người ông gần bị liệt, căn bệnh mà như các cụ nói, là bán thân bất toại. Bà Nhu hình dung phải điều trị lâu dài, rất kiên trì mới có cơ may tay chân vận động trở lại.
Từ ngày ông Thạnh đi viện, bà Nhu và các con cứ như con thoi. Các con đều làm việc nơi xa nhà, lại chuyện đưa các cháu đi học, đi mẫu giáo, nên không thể kéo dài tình trạng này. Bà Nhu đã tính mượn người trông nom. Việc tưởng đơn giản, hóa ra lại chẳng đơn giản chút nào.
Mấy bà ở quê ra tỉnh theo dạng giúp việc thì đến lúc thuê, bà Nhu mới biết không phải dễ. Họ kén việc lắm. Những việc mà họ nhắm đến, là các quán ăn sáng, quán cơm bình dân. Vất vả, thức khuya dậy sớm thật, nhưng thu nhập cao. Đã vậy, lại nghiễm nhiên có suất ăn sáng chất lượng hoặc bữa trưa miễn phí. Bởi vậy, không ai mặn mà với công việc trông coi người ốm. Cũng chẳng nhàn hơn là bao mà bó buộc, thu nhập thấp.
Bỏ phương án mượn người ở quê, thì ngay tại các bệnh viện, rất nhiều “cửu vạn” chào mời. Đây là những người khỏe mạnh, có kinh nghiệm chăm sóc người ốm đủ mọi cung bậc. Tóm lại, họ là đội quân chuyên nghiệp. Nhưng giá trông thì cũng hết hồn luôn. Mềm nhất, là một trăm ngàn đồng một ngày. Nhưng cái giá này đã không còn tồn tại. Ấy thế mà với giá thấp nhất, bà Nhu đã không kham nổi, nói chi đến những mức giá trên trời?
Đang lúc chưa biết tính sao, bà Nhu bỗng thấy năm, sáu ông bà bạn kéo đến bệnh viện thăm ông Thạnh. “Tưởng khách sộp nào cứu nguy. Hóa ra…”. Bà Nhu nghĩ thầm, vì toàn bạn thời bao cấp cả. Tuy vậy, bà vẫn tiếp đón niềm nở.
Nhìn cảnh ông Thạnh vận động khó khăn, lại biết bà Nhu đang nan giải chuyện mượn người, bà Mai bỗng cao giọng : "Bác Nhu này! Chúng tôi đều là những người bạn từ thời khốn khó, chẳng nói bà cũng biết rõ quá rồi còn gì. Tiền nong của cải, thì quả thật chúng tôi không có. Nhưng nay cũng về hưu về vườn cả, thì giờ rỗi rãi lại sẵn. Tôi đề xuất thế này, chúng tôi sẽ cắt cử nhau đến chăm sóc ông ấy, đỡ đần cho gia đình. Nếu bà thấy phiền hà gì, cứ cho biết.
Bà Nhu giật mình, luống cuống. Quả là bà bị bất ngờ vì sự thiện tâm của các bạn nghèo. Tự nhiên mắt bà rơm rớm : "Tôi còn có ý kiến gì với tấm lòng vàng của các bác? Tôi chỉ sợ phiền hà cho các bác quá!”. Bà Mai xởi lởi : "Bác lại khách sáo rồi. Này, chúng tôi cứ giúp cho đến lúc ông Thạnh đi lại, cử động được như cũ mới thôi”.
Bà Nhu nghẹn ngào chẳng nói nên lời. Có lẽ từ bây giờ, bà sẽ không còn gọi ông chồng là “người âm lịch” nữa chăng?
