Trong những năm qua, sản xuất lúa trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi đã có nhiều chuyển biến tích cực, năng suất lúa ngày càng tăng, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất cho nông dân.
Giống lúa QNg6 đã được đưa vào cơ cấu ở nhiều tỉnh Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Ảnh: L.H.T.
Tuy nhiên, trước thời tiết biến đổi đã ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp, trong canh tác lúa nếu không có biện pháp đối phó thì nông dân sẽ không có thu nhập, nguy cơ nông dân “ly nông” là hiển hiện. Hơn nữa, trong cơ cấu giống lúa hiện nay, các giống lúa ngắn ngày, cho năng suất và chất lượng cao sản xuất 2 vụ lúa/ năm tại Quảng Ngãi và các tỉnh miền Trung đang rất thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất.
Trước thực tế trên, UBND tỉnh Quảng Ngãi cho chủ trương để Trung tâm Giống Quảng Ngãi thực hiện đề tài khoa học và công nghệ “Chọn tạo và phát triển một số giống lúa mới ngắn ngày, có năng suất cao, phẩm chất gạo tốt phục vụ sản xuất để tăng thu nhập cho nông dân Quảng Ngãi và một số tỉnh khu vực miền Trung”.
Theo cho biết của ông Đỗ Đức Sáu, Giám đốc Trung tâm Giống Quảng Ngãi-chủ nhiệm đề tài, công tác chọn tạo được thực hiện thí nghiệm tập đoàn, chọn dòng thuần ưu tú. 70 dòng lúa thuần thế hệ F7-F8 được lai tạo từ các cặp bố mẹ có phẩm chất gạo tốt, năng suất cao, được Trung tâm đưa vào thí nghiệm trong vụ ĐX 2016-2017, và được thực hiện nối tiếp trong vụ hè thu 2017 với qui mô 0,2ha tại Trạm giống cây nông nghiệp Đức Hiệp (huyện Mộ Đức, Quảng Ngãi). Qua đó, xác định được 10 dòng ưu tú nhất trong vụ ĐX 2016-2017 và 8 dòng thuần ưu tú nhất trong vụ hè thu 2017.
Các dòng nói trên có thời gian sinh trưởng ngắn, trung ngày, vụ ĐX từ 100-110 ngày, vụ hè thu từ 89-94 ngày. Đặc biệt, các dòng lúa được chọn cứng cây, ít nhiễm sâu bệnh hại, chống chịu rầy nâu tốt hơn giống đối chứng HT1 và Khang dân đột biến. Năng suất cao, vụ ĐX đạt 81,3-88,6 tạ/ha, cao hơn giống đối chứng HT1 từ 18,1-28,7%; vụ HT năng suất đạt 66,8-74,3 tạ/ha, cao hơn 2 giống đối chứng từ 4,2-22,4%.
Cũng theo ông Sáu, sau khi có kết quả các bước khảo nghiệm quốc gia, đề tài tiến hành lập báo cáo kết quả chọn tạo, khảo nghiệm 3 giống lúa mới QNg6, QNg13 và QNg128, và đã được Cục Trồng trọt công nhận sản xuất thử giống QNg6, QNg13 tại các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên; riêng giống QNg128 được công nhận sản xuất thử tại các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ. “Sản phẩm chính của đề tài đạt được 3 giống lúa mới ngắn ngày, năng suất cao, có chất lượng tốt được Cục Trồng trọt công nhận sản xuất thử tại các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên là chúng tôi đã vượt mục tiêu đề tài đặt ra”, ông Sáu cho hay.
Từ đề tài khoa học, Trung tâm Giống Quảng Ngãi đã chon tạo ra 3 giống lúa có năng suất cao, chất lượng tốt. Ảnh: L.H.T.
Đề tài cũng đã xây dựng 12 mô hình trình diễn cho 2 giống lúa mới QNg6 và QNg13, mỗi giống 6 mô hình tại 6 huyện đồng bằng trên địa bàn Quảng Ngãi với diện tích 60ha. Mô hình được xây dựng trên chân đất thịt và đất cát pha. Mô hình giống QNg6 thực hiện trong vụ ĐX 2018-2019 có thời gian sinh trưởng 103-110 ngày, ít nhiễm sâu bệnh hại chính; đất thịt có độ phì khá nên năng suất đạt 70,5-75,6 tạ/ha, cao hơn giống đối chứng HT1 từ 9-12,3%; trên chân đất cát bạc màu năng suất đạt 64,0-66,7 tạ/ha, cao hơn giống đối chứng HT1 từ 10,3-14,2%. Lãi ròng bình quân đạt hơn 11,3 triệu đồng/ha, cao hơn giống đối chứng HT1 18,4%.
Mô hình giống lúa QNg13 triển khai trong vụ hè thu 2019 có thời gian sinh trưởng 90-97 ngày, ít nhiễm sâu bệnh hại chính; trên chân đất thịt năng suất đạt 65,1-67,5 tạ/ha, cao hơn giống đối chứng HT1 từ 10,3-12,6%; trên chân đất cát bạc màu năng suất đạt 64,1-68,5 tạ/ha, cao hơn giống đối chứng HT1 từ 13,5-14,2%), lãi ròng bình quân đạt gần 8,75 đồng/ha, cao hơn giống đối chứng HT1 16,0%.
Ông Trần Ngọc Sơn, cán bộ kỹ thuật của đề tài, nhận xét “Chúng tôi thực hiện các mô hình trình diễn trong 2 vụ, vụ ĐX 2018-2019 với 6 mô hình tại các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tư Nghĩa, Nghĩa Hành, Mộ Đức và Đức Phổ (Quảng Ngãi). Tiếp đến vụ hè thu 2019 chúng tôi cũng triển khai tại 6 địa điểm nói trên ở các chân đất khác nhau.
Kết quả cho thấy vụ ĐX, giống lúa QNg6 cho năng suất cao, cứng cây, khả năng chống đỗ ngã rất tốt, chất lượng gạo thơm ngon, khả năng kháng bệnh tốt, chịu lạnh tốt; vụ hè thu thì giống lúa QNg13 chống chịu đổ ngã do cứng cây, chịu hạn rất tốt, không bị lép hạt, thích nghi biến đổi khí hậu”.
Ngoài ra, qua những mô hình trình diễn, sản xuất thử trên địa bàn Duyên hải Nam Trung bộ trong những vụ vừa qua, 3 giống lúa QNg6, QNg13 và QNg128 đã cho thấy những ưu điểm vượt trội. Giống lúa QNg6 là giống lúa trung ngày, khả năng chống chịu khá tốt với một số sâu bệnh hại, khả năng thích ứng rộng, giảm chi phí đầu tư, đạt năng suất bình quân cao hơn giống đối chứng từ 9,8- 12,8 %, cho năng suất cao.
Giám đốc sở NN và PTNT Quảng Ngãi đánh giá giống lúa ĐH 6-1 (QNg6) tại Trạm giống cây NN Đức Hiệp, thuộc Trung tâm giống Quảng Ngãi.
Giống QNg13 là lúa kháng được bệnh đạo ôn, sâu đục thân, sâu cuốn lá; cứng cây, chống đỗ ngã tốt; chịu thâm canh, thích ứng rộng trên nhiều chân đất; thích ứng tốt với điều kiện khí hậu của các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Giống lúa QNg13 cho năng suất cao cả 2 vụ ĐX và hè thu, bình quân đạt 75,5 tạ/ha, vượt giống đối chứng 11,2%.
Đặc biệt, giống QNg128 là giống cực ngắn ngày. Tuy là giống lúa ngắn ngày, ngắn hơn cả giống đối chứng ML48, nhưng lại cho năng suất cao hơn giống ML48. Về sâu bệnh, giống QNg128 có khả năng chống chịu tương đương với giống đối chứng HT1, riêng đối với bệnh đạo ôn và bệnh đốm nâu nhiễm nhẹ hơn giống đối chứng HT1.
Ngoài ra, giống QNg128 có khả năng chịu nóng, chịu lạnh và chịu hạn tốt hơn giống đối chứng HT1. Giống QNg128 phù hợp với các loại chân đất khác nhau, đặt biệt là vùng không chủ động nước tưới ở khu vực Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Giống QNg128 cho gạo chất lượng, được cơ quan khảo nghiệm và người tiêu dùng đánh giá là gạo tốt, cơm ngon, thơm. Thêm vào đó, vì QNg128 là giống cực ngắn ngày nên có thể chủ động trong bố trí thời vụ gieo sạ né tránh thiên tai.
“Sau khi công nhận sản xuất thử, Trung tâm Giống tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục ứng dụng mở rộng kết quả nghiên cứu, đến tháng 10 năm 2020 cả ba giống lúa trên đã được Cục Trồng trọt cấp Quyết định lưu hành tại các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Trong vụ ĐX 2020-2021 và vụ hè thu 2021, ba giống lúa chất lượng QNg6, QNg13 và QNg128 đã được đưa vào cơ cấu giống sản xuất ở nhiều tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên để nông dân lựa chọn sử dụng thay thế dần các giống lúa cũ kém hiệu quả”, ông Đỗ Đức Sáu, Giám đốc Trung tâm Giống tỉnh Quảng Ngãi.
