Mẹo chọn cá chép cúng ông Công ông Táo
Theo truyền thuyết dân gian, ba vị Táo quân Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ là những vị thần cai quản mọi hoạt động của gia đình, quyết định sự may rủi, phúc họa và mang lại bình yên cho gia chủ.
Tục cúng ông Táo mang ý nghĩa cầu mong sự ấm no, đầy đủ, đồng thời tôn kính "thần Bếp" – vị thần cai quản việc bếp núc trong nhà.
Người xưa quan niệm, khi mua cá chép cúng ông Công ông Táo nên lựa chọn những con cá có màu đỏ, to, khỏe mạnh, không bị trầy xước, bong vảy… Ảnh: Internet.
Vì vậy, lễ cúng ông Công ông Táo thường cần 3 con cá chép đỏ, tượng trưng cho phương tiện để các Táo về trời. Ngày nay, một số người chọn cá chép giấy để tiện dụng, nhưng theo các nhà nghiên cứu văn hóa, việc sử dụng cá chép sống không chỉ mang ý nghĩa dâng lễ mà còn thể hiện nét đẹp văn hóa thông qua tục phóng sinh, khẳng định tinh thần nhân đạo của người Việt.
Về cách lựa chọn cá chép, người xưa quan niệm, khi mua cá chép nên lựa chọn những con cá có màu đỏ, to, khỏe mạnh, không bị trầy xước, bong vảy…
Để biết cá có khỏe mạnh hay không, bạn có thể kiểm tra phần mang của chúng. Nếu mang đỏ tươi là cá đang ở trạng thái khỏe mạnh. Nếu mang đỏ thâm thì cá đã yếu và dễ chết.
Ngoài ra, bạn có thể thử độ khỏe mạnh của cá chép bằng cách thả tạm cá vào lu. Khi chạm vào mặt nước, cá bơi nhanh, quẫy mạnh có nghĩa là rất khỏe mạnh, sung sức.
Sau khi đưa về nhà, bạn nên cho cá vào thau nước sạch với ít rong để cá thích nghi. Lưu ý, nên sử dụng nước sông hồ, nước giếng thay vì nước máy bởi loại nước này thường có nhiều clo dễ làm chết cá.
Sau khi đã làm lễ xong xuôi, bạn nên mang cả bát đựng cá đi ra nơi định thả. Lưu ý không nên dùng tay vớt cá nhiều lần từ chỗ này qua chỗ khác.
Cần tránh buộc cá trong túi rồi ném cả túi xuống vì làm như thế, cá dễ bị chết, vừa mang tính hình thức, mất đi ý nghĩa của một phong tục đẹp. Đồng thời, hạn chế việc xả rác xuống môi trường.
Khi đi phóng sinh cá, bạn cần chọn những ao, hồ nước sạch, không gian rộng và không quá ô nhiễm. Cách đúng nhất để phóng sinh cá đó là chọn chỗ mép nước gần, nhẹ nhàng nghiêng bát hoặc túi để cá tự quẫy, bơi vào dòng nước.
Cần bao nhiêu con cá chép để cúng ông Công ông Táo?
Số lượng cá chép cần mua thường khiến nhiều người băn khoăn. Theo truyền thuyết, Táo quân gồm 3 vị: 2 ông và 1 bà. Vì vậy, nếu làm "chuẩn" theo sự tích, việc mua 3 con cá chép – tượng trưng cho phương tiện để các Táo về trời – là phù hợp nhất.
Tuy nhiên, việc cúng cá chép không mang tính bắt buộc về số lượng mà chủ yếu dựa trên quan niệm và sự tùy tâm của mỗi gia đình. Một số người chọn cúng 1 con cá chép để mang tính tượng trưng. Những gia đình thích sự cân đối có thể cúng một đôi cá chép.
Ngoài ra, nếu không có cá chép sống, bạn có thể thay thế bằng đĩa xôi hình cá chép hoặc cá chép bằng vàng mã, vẫn đảm bảo được ý nghĩa lễ cúng.
Thả cá chép sau khi cúng như thế nào cho đúng?
Theo quan niệm dân gian, cá chép nên được thả vào giờ Ngọ (khoảng 12 giờ trưa) ngày 23 tháng Chạp, thời điểm Táo quân cưỡi cá lên chầu trời.
Tuy nhiên, nếu bận rộn và không thể cúng đúng giờ Ngọ, các gia đình có thể thực hiện lễ cúng vào bất kỳ thời điểm nào thuận tiện trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp. Điều quan trọng là phải hoàn thành lễ cúng và thả cá trước giờ này, vì sau đó Táo quân sẽ chính thức bay về trời để báo cáo Ngọc Hoàng.
Khi thả cá, nên chọn nơi có nguồn nước sạch, thả cá nhẹ nhàng và tránh việc vứt túi nilon xuống sông, hồ để bảo vệ môi trường.
Khi thả cá, nên dùng tay từ từ nghiêng miệng túi nylon hoặc đồ đựng cá xuống nước, để cá tự bơi ra. Hoặc bạn đặt cá vào lòng bàn tay, thả nhẹ nhàng xuống nước. Cần thao tác nhẹ nhàng nhưng nhanh gọn. Tuyệt đối không đứng ở thành cầu hay các điểm trên cao ném cá xuống làm cá có thể không sống được. Sau khi thả cá xong nên lưu lại xem cá đã bơi đi chưa, tránh tình trạng cá mắc kẹt chưa bơi đi.
