Ở nơi gần 50% diện tích tự nhiên bị ô nhiễm bom mìn

Để khắc phục hậu quả chiến tranh, 2 hợp phần: Hỗ trợ nạn nhân bom mìn và giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn, thuộc Dự án “Việt Nam - Hàn Quốc hợp tác khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh” đã chính thức khởi động tại Bình Định trong tháng 12/2018.
 

Nhiều vùng đất chết

Theo bản đồ ô nhiễm bom mìn vật nổ tỉnh Bình Định, trên địa bàn 159 xã, phường, thị trấn của tỉnh này hiện có khoảng 246.843ha đất nghi bị ô nhiễm bom mìn, vật nổ, chiếm 40,96% diện tích tự nhiên. Đây chính là nỗi ám ảnh kinh hoàng của người dân.

Bom đạn còn sót lại sau chiến tranh chính là nỗi ám ảnh thời bình

Theo Đại tá Nguyễn Tấn Dũng, Phó Chỉ huy trưởng BCH Quân sự tỉnh Bình Định, những con số trong tài liệu do phía Mỹ cung cấp cho thấy nạn ô nhiễm bom mìn ở Bình Định kinh khủng đến là dường nào. Theo tài liệu này, trong cuộc chiến tại Việt Nam, chỉ trong vòng 10 năm (từ năm 1965 đến năm 1975), quân đội Mỹ đã cho mảnh đất Bình Định “ăn” đến 392.168 quả bom mìn, vật nổ, tương đương hơn 251.478 tấn. Tài liệu này cho biết cụ thể, trong đó có hơn 2.272.300kg đạn súng máy, hơn 184.505kg đạn pháo, hơn 19.508kg bom đạn hóa học, hơn 45.254.875kg bom bi, hơn 5.730kg pháo sáng, hơn 168.323.597kg bom thông thường, hơn 93.274kg lựu đạn, hơn 30.736.837kg bom đạn cháy, hơn 1.486.677kg mìn, 915,5kg tên lửa, 3.099.557kg rốc két, 453kg ngư lôi.

Trong khi đó, theo nghiên cứu của các chuyên gia nước ngoài, tỷ lệ bom đạn chưa nổ còn sót lại sau chiến tranh tại Việt Nam chiếm khoảng trên 10%. Như vậy, trên mảnh đất Bình Định còn chứa khoảng 25.147.832kg bom đạn chưa nổ, nằm rải rác trong lòng đất. Qua khảo sát của ngành chuyên môn, bom đạn còn sót lại sau chiến tranhtại Bình Định tập trung nhiều nhất ở các huyện: An Lão, Phù Mỹ, Phù Cát, Hoài Nhơn, Vân Canh, Tây Sơn…

“Từ năm 2012 – 2013, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Định đã tham gia điều tra, khảo sát phi kỹ thuật, lập bản đồ ô nhiễm bom mìn trên địa bàn toàn tỉnh. Kết quả cho thấy, hiện Bình Định có diện tích nghi bị ô nhiễm bom mìn, vật liệu nổ cần được rà phá khoảng 246.843ha, chiếm 40,96% diện tích tự nhiên. Trong đó, TP Quy Nhơn có 104 vị trí, TX An Nhơn 71 vị trí; các huyện: Tuy Phước 60 vị trí, Phù Cát 117 vị trí, Phù Mỹ 112 vị trí, Hoài Nhơn 124 vị trí, Hoài Ân 106 vị trí, An Lão 46 vị trí, Vân Canh 34 vị trí, Vĩnh Thạnh 54 vị trí và Tây Sơn 109 vị trí”, Đại tá Nguyễn Tấn Dũng cho hay.
 

Nỗi ám ảnh thời bình

Số lượng bom đạn còn sót lại sau chiến tranh nằm sâu dưới lòng đất cứ như cái bẩy, chỉ cần tác động nhỏ của con người là nó có thể nổ, khi nó nổ thì hậu quả để lại là khôn lường. Do đó, từ sau tháng 4/1975 đến nay, trên địa bàn tỉnh Bình Định đã xảy ra 627 vụ tai nạn về bom mìn, làm chết 1.045 người, bị thương 3.049 người. Chiếm đa số thương vong trong tai nạn bom mìn là nông dân trong lúc khai hoang đất sản xuất, hoặc đang canh tác trồng trọt với 289 vụ. Tiếp đến là những người mua bán phế liệu thu gom, cưa đục bom mìn với 216 vụ.

Qủa bom nằm sâu dưới lòng đất

Ngoài ra, trong khi người dân tham gia làm đường giao thông, đào mương thủy lợi cuốc xẻng va phải bom mìn dưới lòng đất phát nổ gây thương vong 72 vụ; trẻ em tò mò, đùa nghịch bom mìn gây nổ 50 vụ. Nhiều nạn nhân sau khi đối mặt với “tử thần” bom mìn tuy thoát chết nhưng không tránh khỏi bị tàn phế, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Ông Hồ Binh (65 tuổi) ở thôn Cảnh An, xã Cát Tài (huyện Phù Cát, Bình Định), bị hỏng đôi mắt do gặp phải bom mìn phát nổ trong lúc khai hoang để sản xuất nông nghiệp, bộc bạch: “Nông dân thì phải cày, cuốc đất mới có thể trồng trọt làm ăn. Rủi thay trong đường cày, nhát cuốc của mình có gặp phải những vật nổ còn sót lại từ hơn 40 năm trước thì toi mạng. Trong lúc làm đất tui cuốc phải quả mìn nhưng may mắn chỉ bị hỏng đôi mắt, còn giữ được tính mạng, chứ nhiều người bị bom đạn “ăn” mất xác”.

Đại úy Nguyễn Văn Hùng, Chủ nhiệm Công binh BCH quân sự tỉnh Bình Định, cho biết: “Trong năm 2017, vợ chồng anh Nguyễn Văn Tâm (SN 1974) ở thôn An Điềm, xã Cát Lâm, huyện Phù Cát đang làm đất trồng dưa hấu thì cuốc trúng phải 1 quả bom bi, quả bom phát nổ khiến anh Tâm mất mạng tại chỗ, may mà khi ấy chị vợ anh Tâm đã đi xa nơi phát nổ chứ không cũng khó an toàn tính mạng. Hiện diện tích đất sản xuất dưa của gia đình anh nằm phía trong vẫn còn nhiều vật nổ cần rà phá”.

Ngành chức năng ở Bình Định hướng dẫn học sinh các phòng tránh tai nạn bom mìn

Rủi ro đã đành, có không ít người “đánh cược” sinh mạng để kiếm tiền với công việc thu nhặt, cưa đục các loại bom mìn để lấy thuốc nổ, sắt thép bán phế liệu. Số người “liều mạng” kiểu này không hề ít. Theo thống kê, từ sau ngày giải phóng đến nay, tại Bình Định có hơn 210 vụ nổ do cưa đục bom mìn làm thiệt mạng, thương tật vĩnh viễn hàng trăm người. Đến bây giờ người dân TP Quy Nhơn vẫn chưa thể quên những vụ nổ tại khu vực Đèo Son cách đây hơn 10 năm. “Kho đạn ở hồ Phú Hòa – Đèo Son thuộc phường Nhơn Phú là của chính quyền Sài Gòn để lại, bộ đội mình tiếp quản. Lòng đất quanh khu vực ấy còn nhiều quả đạn chưa nổ, thu hút nhiều người dân dùng máy dò tìm rồi cưa đục để bán phế liệu. Kinh hoàng nhất là vụ nổ do cưa quả đạn pháo 105 ly, khiến 6 cha con chết thảm. Trong quãng thời gian đó, người dân trong vùng khi đi qua khu vực này vướng phải mìn mất tay, mất chân nhiều vô kể”, Đại úy Hùng kể lại.