Chưa một tín hiệu nào cho thấy quan hệ giữa hai bờ Đại Tây Dương có thể nồng ấm như trước.
Vốn đã chẳng thích nhau
Thực ra không phải lúc nào Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) cũng nhất trí, đồng lòng với nhau trong nhiều vấn đề quốc tế hoặc quan hệ song phương. Dưới thời Tổng thống Barack Obama hay xa hơn là ông George Bush trước đây, EU hoặc các thành viên đơn lẻ của khối này cũng không ít lần “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt” với Mỹ. Cuộc khủng hoảng Ukraine hay nội chiến ở Syria là một trong những vấn đề từng gây mâu thuẫn nặng nề giữa đôi bên.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump
Tuy nhiên, quan hệ giữa EU với Mỹ dù sao vẫn duy trì được sự lịch thiệp cần thiết trong quan hệ đối ngoại quốc tế. Tất cả xoay chuyển hoàn toàn dưới thời ông Donald Trump! Tỉ phú người New York đang khiến cho các đồng minh châu Âu không khỏi lo lắng, vì sự khó đoán và cũng do những quan điểm đối nhau “chan chát” với EU ở những vấn đề căn bản.
Hiếm có giai đoạn nào, một Tổng thống Mỹ lại được châu Âu chào đón kém nồng nhiệt như ông Trump. Ngay sau chiến thắng của ông Trump hôm 16/11/2016, một loạt lãnh đạo các nước thành viên chủ chốt của EU, như Đức, Pháp… đã lên tiếng bày tỏ quan ngại và nỗi lo lắng, theo một cách hết sức “thiếu ngoại giao”. Hai tháng sau chiến thắng của ông Trump trước bà Hillary Clinton, châu Âu dường như vẫn chưa quen được với thực tế tỉ phú New York sẽ là ông chủ của Nhà Trắng. Lễ nhậm chức của ông Trump sẽ diễn ra ngày 20/1 tới. Quan hệ giữa hai bờ Đại Tây Dương thậm chí có dấu hiệu xấu thêm, dựa theo những tuyên bố phát đi từ hai phía.
Theo hé lộ của báo chí Đức, trong cuộc họp của đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo cầm quyền (CDU), Thủ tướng Angela Merkel đã cảnh báo về khả năng một cuộc khủng hoảng mới do chính sách bảo hộ ông Trump theo đuổi.
Thủ tướng Đức Angela Merkel
Theo bà Merkel, điển hình của nó là cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 trên thế giới, có xuất phát điểm là Mỹ. Bà Merkel đã thúc giục các nước tham gia vào những thoả thuận thương mại đa phương theo đúng tinh thần toàn cầu hoá, thay vì áp dụng các biện pháp bảo hộ. Quan điểm này rõ ràng đối nghịch với ông Trump, người đe doạ sẽ từ bỏ Hiệp định đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP), kịch liệt chê các thoả thuận thương mại quốc tế và liên tục muốn gây hấn với Trung Quốc.
“Thương mại thông minh chứ không tự do”
Ông Trump, đúng với cá tính quen thuộc, cũng chẳng mấy giữ khách sáo với châu Âu. BBC hôm qua cho biết trong các bài trả lời phỏng vấn trên tờ Bild (Đức) và Times (Anh), tỉ phú New York tái khẳng định các quan điểm trước đây của mình về NATO và châu Âu.
Ông Trump cho biết NATO dù vẫn quan trọng, nhưng “đã lỗi thời”, thể hiện rõ qua việc không bảo vệ được các thành viên trước chủ nghĩa khủng bố. Trump cũng nhắc lại ý kiến trước đây, là nhiều thành viên NATO đã không trả chi phí cho việc được Mỹ bảo vệ.
“Thứ nhất, NATO lỗi thời vì nó ra đời từ rất, rất lâu rồi. Thứ hai, các quốc gia không phải trả phí mà lẽ ra họ phải trả” - ông Trump cho biết. Tỉ phú New York đồng thời ca ngợi “Brexit”, và “dự đoán” rằng sẽ còn nhiều quốc gia nối gót Anh rời khỏi EU.
Ông Trump cho biết NATO dù vẫn quan trọng, nhưng “đã lỗi thời”
Trong cuộc phỏng vấn, ông Trump cũng không quên nhắc tới Thủ tướng Đức Angela Merkel, khi cho biết bà Merkel “đã phạm sai lầm thảm họa” khi tiếp nhận hơn 1 triệu người nhập cư hồi năm ngoái. Nói với tờ Times, ông Trump cho hay ưu tiên sắp tới sẽ là tạo hiệp định thương mại sòng phẳng hơn giữa đôi bên, hướng tới xây dựng biên thương mại vững chắc cho nước Mỹ. Theo ông Trump, chính phủ của ông sẽ tập trung vào một nền thương mại thông minh, thay vì tự do như hiện tại.
Với chừng đấy sự xung khắc, châu Âu không lo lắng vì ông Trump mới lạ!
