Thủ đoạn mới vận chuyển giống gia cầm Trung Quốc [Bài 5]: Lỗ hổng quản lý

Phát hiện hàng nghìn con giống không rõ nguồn gốc ở chợ phiên…

Hơn 7h sáng ngày 17/5, phóng viên Báo Nông nghiệp Việt Nam cùng Đoàn công tác kiểm tra phòng chống nhập khẩu, buôn bán giống vật nuôi trái phép do Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT) phối hợp với Cục Thú y, Thanh tra Bộ NN-PTNT tổ chức, có mặt tại chợ phiên Cao Bình (xã Hưng Đạo, thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng). Đại điện địa phương tham gia đoàn có ông Hoàng Văn Khánh, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt – Chăn nuôi (Sở NN-PTNT Cao Bằng) và ông Lưu Minh Dưỡng – Phó Chủ tịch UBND xã Hưng Đạo.

Đúng như tính chất một phiên chợ vùng cao mỗi tháng chỉ họp vài lần, thời điểm chúng tôi có mặt, chợ Cao Bình người xe tấp nập, đủ loại hàng hóa được bày bán để phục vụ cư dân cả vùng. Từ đầu chợ đi bộ chừng 200m là nơi tập kết của hàng nghìn con giống gà, vịt, ngan được 4 tiểu thương bày bán. Khách mua hàng lúc nào cũng vào ra chật kín.

Qua lấy lời khai, đoàn kiểm tra phát hiện cả 4 cá nhân đều kinh doanh giống gia cầm tại chợ Cao Bình trái với quy định của pháp luật như: Không kê khai hoạt động chăn nuôi theo quy định (điểm a khoản 2 Điều 25 Luật Chăn nuôi); gà, vịt con bày bán giữa các hàng quán khác, không đảm bảo các điều kiện cơ sở sản xuất, mua bán sản phẩm giống vật nuôi (điểm b khoản 2 Điều 25 Luật Chăn nuôi). Đặc biệt, tất cả các lô hàng con giống gia cầm không có giấy tờ kiểm dịch, hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ.

Theo tiết lộ của các tiểu thương bán con giống gia cầm tại chợ Cao Bình với phóng viên Báo Nông nghiệp Việt Nam, những con giống vịt pha ngan bày bán tại chợ đều được nhập từ Thái Bình và vận chuyển theo đường xe khách. Sáng sớm, những tiểu thương này ra bến xe ngoài thành phố Cao Bằng nhập hàng, rồi vận chuyển đến chợ để bán cho người dân.

Khi chúng tôi hỏi thông tin đơn vị cung cấp các con giống gia cầm ở Thái Bình, những tiểu thương này đều trả lời “không nhớ tên” hoặc “không rõ”.

…nhưng lực lượng chức năng không lập biên bản, không thu giữ hàng hóa

Dấu hiệu sai phạm trong hoạt động kinh doanh giống gia cầm của 4 cá nhân gồm: ông Hồ Nông V. (thôn Nà Nhừ, xã Dân Chủ, huyện Hòa An), ông Sầm Văn Đ. (thôn Nà Hoan, xã Bình Dương, huyện Hòa An), bà Dương Thị Đ. và Hoàng Thị H. (đều trú ở bản Quan, xã Quốc Toản, huyện Hà Quảng) đã rõ. Tuy nhiên, thời điểm các thành viên trong Đoàn kiểm tra có mặt tại chợ Cao Bình, không có biên bản nào được lập đối với hành vi vi phạm của các tiểu thương. Cả bốn cá nhân vẫn giao dịch con giống gà, vịt không rõ nguồn gốc xuất xứ cho người dân mà không bị lực lượng chức năng tạm giữ hàng hóa để kiểm tra, xác minh.

Theo báo cáo của Cục Chăn nuôi, Đoàn kiểm tra của Bộ NN-PTNT đã đề nghị ông Hoàng Văn Khánh – Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi tham mưu Giám đốc Sở NN-PTNT Cao Bằng khẩn trương nắm bắt các đối tượng sản xuất, kinh doanh giống vật nuôi, sản phẩm giống vật nuôi trên địa bàn. Đặc biệt là xác minh thông tin các cơ sở ấp nở gia cầm tại huyện Hà Quảng; nắm bắt nguồn gốc giống gia cầm ngoại tỉnh nhập vào Cao Bằng. Đồng thời lập Đoàn Thanh tra liên ngành để xử lý nghiêm các cá nhân kinh doanh.

Cơ quan chuyên trách thừa nhận khiếm khuyết

Trước đó, chiều ngày 16/4, Đoàn kiểm tra của Bộ NN-PTNT đã có buổi làm việc với Sở NN-PTNT và các đơn vị chức năng của tỉnh Cao Bằng (gồm đại diện Cục Quản lý thị trường; Phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh Cao Bằng).

Tại cuộc họp, ông Hoàng Văn Khánh cho biết, hiện trên địa bàn tỉnh Cao Bằng chỉ có 8 cơ sở sản xuất con giống, nhưng hoạt động sản xuất con giống không thường xuyên, cơ bản là nhập con giống gia cầm ở dưới xuôi về bán lại cho người dân.

Tuy nhiên, khi ông Phạm Kim Đăng - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi đặt câu hỏi: “8 cơ sở sản xuất con giống hiện nay có được (Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi – PV) quản lý, thăm nắm tình hình không?”, ông Khánh trả lời: “8 cơ sở sản xuất này do huyện quản lý, có đăng ký kinh doanh và nộp thuế, nhưng chưa giám sát được thường xuyên”.

Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Cao Bằng cũng thừa nhận: “Việc kiểm tra cơ sở sản xuất giống vật nuôi còn khiếm khuyết. Trong thời gian tới Chi cục sẽ tham mưu Sở NN-PTNT tổ chức đoàn kiểm tra”.

Theo ông Nông Minh Đức, Phó trưởng phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh Cao Bằng, thời gian qua, nhận được chỉ đạo của UBND và Ban Chỉ đạo 389 của tỉnh, Công an tỉnh cũng đã xây dựng kế hoạch đấu tranh với các hành vi buôn bán gia cầm, sản phẩm động vật qua biên giới.

Về tình hình nhập lậu con giống gia cầm, năm 2023 phát hiện được rất ít vụ việc. Có 1 vụ nhập lậu 19.500 con gà giống được phát hiện và xử lý hình sự, khởi tố 21 bị can. Hiện nay đã củng cố hồ sơ đưa ra truy tố trước pháp luật.

Cũng theo ông Đức, trước đây Cao Bằng là địa bàn khá ‘nóng’ về vấn đề vận chuyển trứng gia cầm, nhưng kể từ khi ngành công an tăng cường lực lượng để ngăn chặn từ cấp xã đến cấp huyện thì các đối tượng hầu như không dám đưa về buôn bán. Nếu có đưa về thì cũng chỉ với số lượng rất nhỏ.

Liên quan đến việc vận chuyển con giống gia cầm từ các tỉnh miền xuôi theo đường bộ bằng xe khách, xe giường nằm vào địa bàn tỉnh Cao Bằng, ông Nông Đức Minh, Phó trưởng phòng Cảnh sát kinh tế - Công an tỉnh Cao Bằng, cho biết: “Vấn đề vận chuyển giống gia cầm nội địa chúng tôi không nắm bắt được nhiều. Đây là trách nhiệm của Sở NN-PTNT và cụ thể là lực lượng thú y kiểm soát nội địa”.

Còn đối với việc nắm bắt tình hình hoạt động của các cơ sở cung cấp giống vật nuôi, ông Nông Minh Huấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường tỉnh Cao Bằng, khẳng định: “Qua việc nắm địa bàn, chúng tôi thấy cơ bản là giống vật nuôi được vận chuyển từ dưới xuôi lên. Giấy tờ thì rất đầy đủ. Khi chúng tôi đi kiểm tra, thường thường là kiểm tra đột xuất mà đã đột xuất là phải minh bạch”.

Gà, vịt lăn ra chết...và giấc mơ bữa ăn có quả trứng của người nghèo

Câu hỏi được đặt ra là, nếu các lực lượng chức năng của tỉnh Cao Bằng đã kiểm soát tốt, thì tại sao con giống gia cầm không rõ nguồn gốc vẫn được bày bán công khai tại các chợ dân sinh, như cảnh tượng tại chợ phiên Cao Bình mà Đoàn kiểm tra của Bộ NN-PTNT ghi nhận vào ngày 17/5/2024?

Trước đó, tại chợ phiên Nà Giàng, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, phóng viên còn được các tiểu thương quảng cáo theo kiểu “nổ tung trời” về các giống gà Tàu. Rất nhiều người nhẹ dạ cả tin, muốn đổi đời từ nghề chăn nuôi đã tìm đến để mua con giống.

Chúng tôi theo chân người phụ nữ tên Nông T.L., dân tộc Mông ở xã Ngọc Đào, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng (người vừa mua 15 con vịt pha ngan và 15 con gà giống K9 được thương lái quảng cáo là “giống gà Tàu” tại chợ phiên Nà Giàng). Bộ hành hơn 4km qua những con đường đất nham nhở đá tai mèo, một bản làng nhỏ chưa đầy 10 hộ dân nằm trọn trên đỉnh núi, ở độ cao trên 1.000m hiện ra.

Ngay giữa làng, là ngôi nhà nhỏ của gia đình bà L., được dựng bằng ván gỗ, trần nhà lợp ngói truyền thống. Vì cuộc sống khó khăn, bà L. quyết định dùng số tiền tiết kiệm 900.000 đồng ít ỏi để mua 30 con gà, vịt giống về nuôi, với mong muốn cải thiện bữa ăn hàng ngày cho gia đình.

Ra về chúng tôi không quên xin số điện thoại của bà L. Nhưng trớ trêu thay, chỉ sau 15 ngày, bà L. thông báo tin buồn cho chúng tôi qua điện thoại: Đàn gà, đàn vịt con đã chết hết rồi.

Ước mơ về bữa ăn có quả trứng chưa khi nào lại trở nên xa vời với những nông hộ nhỏ như bà L. đến vậy.