Trồng lúa giảm phát thải, lợi nhuận tăng thêm 1,3 - 6,5 triệu đồng/ha

Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Viện Lúa ĐBSCL kết hợp với Trung tâm Khuyến nông Quốc gia vừa tổ chức tọa đàm các giải pháp canh tác nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm phát thải khí nhà kính vùng ĐBSCL.

Theo TS Dương Hoàng Sơn, Trưởng phòng Quản lý Khoa học và Hợp tác quốc tế (Viện Lúa ĐBSCL), hiện nay sản xuất nông nghiệp nói chung, sản xuất lúa nói riêng ở ĐBSCL đang chịu tác động ngày càng tiêu cực do biến đổi khí hậu. Để sản xuất lúa thích nghi trong điều kiện khó khăn hiện nay và có lãi cao, trước mắt nông dân cần chọn giống lúa chất lượng cao, giảm lượng giống gieo sạ từ 120kg/ha xuống còn 60 - 70kg/ha, ứng dựng cơ giới hóa, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, sản xuất lúa theo VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ.

Ông Huỳnh Thanh Vui, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV TP Cần Thơ cho biết vụ hè thu 2024, Cần Thơ được Bộ NN-PTNT chọn thí điểm Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao với diện tích gần 50ha, gồm 17 hộ tham gia tại HTX Tiến Thuận (ấp H2, xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh).

Đây là vùng sản xuất lúa 3 vụ/năm tập trung thuộc khu vực Bắc Cái Sắn của huyện Vĩnh Thạnh với diện tích 9.907ha, trong vùng đê bao khép kín, chủ động tưới tiêu thông qua hệ thống trạm bơm điện tại mỗi đầu kênh dẫn nước. Hạ tầng giao thông thủy, bộ đều thuận lợi cho việc vận chuyển máy móc, vật tư phục vụ sản xuất và tiêu thụ sản phẩm lúa cho cả vùng.

Nông dân trong vùng đã được tập huấn và ứng dụng kỹ thuật sản xuất lúa như “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm” và SRP với tỷ lệ trên 70%. Trên 95% nông dân sử dụng giống lúa xác nhận, ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất lúa đạt 100% từ khâu làm đất đến gieo sạ, bón phân, phun thuốc và thu hoạch.

Kết quả, năng suất lúa tại mô hình đạt 6,4 tấn/ha, cao hơn 0,7 tấn/ha so với nông dân canh tác theo phương thức truyền thống. Cây lúa trong mô hình khỏe, cứng cây, bộ rễ phát triển mạnh, không bị đổ ngã. Từ đó giúp giảm thất thoát sau thu hoạch ít nhất 3% so với đối chứng. Bên cạnh đó, việc giảm lượng giống gieo sạ, phân bón giúp giảm áp lực sử dụng thuốc BVTV so với nông dân canh tác theo phương thức truyền thống...

Theo kết quả đánh giá, đo đạc phát thải khí nhà kính trên ruộng mô hình của Viện Nghiên cứu lúa Quốc tế (IRRI), mô hình giảm được từ 2 - 12 tấn CO2/ha so với đối chứng nhờ vào giảm phân bón vô cơ, giảm sử dụng thuốc BVTV, thuốc trừ cỏ, giảm đốt rơm rạ, gia tăng hiệu quả sử dụng rơm rạ nhờ thu gom rơm rạ ra khỏi đồng, giảm thiểu cày vùi rơm rạ trong điều kiện ngập nước.

Theo đánh giá, phương pháp canh tác có tác động chủ yếu giúp giảm lượng phát thải nhà kính trong mô hình là thu gom rơm rạ ra khỏi đồng ruộng để sản xuất phân bón hữu cơ, giảm đốt đồng và giảm phân hủy yếm khí rơm rạ trong điều kiện ngập nước.

Đánh giá hiệu quả kinh tế của ruộng mô hình và so sánh với ruộng sản xuất theo tập quán nông dân cho thấy, tổng chi phí sản xuất ở mô hình giảm trung bình 1,1 triệu đồng/ha, trung bình tương đương khoảng 10 - 15%. Giá thành sản xuất ở ruộng mô hình là 3.626 đồng/kg, giảm 252 đồng/kg so với đối chứng.

Lợi nhuận mô hình cao hơn đối chứng từ 1,3 - 6,5 triệu đồng/ha, tương đương 6,6 - 36,7% nhờ giảm 50% lượng giống sử dụng, giảm 30% lượng phân bón đạm, giảm 2 - 3 lần phun thuốc BVTV, giảm lượng nước tưới 30 - 40% và tăng thu nhập từ bán rơm.

Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), để triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án 1 triệu ha lúa ở ĐBSCL, cần sự đồng thuận trong quá trình thực hiện với sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương, HTX, nông dân. Trong đó, cần tuyên truyền để nông dân tuân thủ các quy trình canh tác giảm phát thải khí nhà kính, giảm chi phí, mang lại hiệu quả kinh tế cao...