Trump có thể bị cấm giữ chức vụ liên bang một lần nữa trong tương lai, các chuyên gia cho biết.
Các thành viên Đảng Dân chủ tại Hạ viện Hoa Kỳ cho biết họ sẽ đưa ra Bản luận tội chống lại Trump ngay sau ngày 11/1/2021, cáo buộc ông tham gia "vào các Tội trọng và Tội nhẹ bằng cách cố ý kích động bạo lực chống lại Chính phủ Hoa Kỳ".
Trong những nỗ lực lặp đi lặp lại nhằm phá hoại cuộc bầu cử và chỉ thị của ông kích động những người ủng hộ tuần hành đột kích cơ quan lập pháp Hoa Kỳ vào ngày 6/1 khi Quốc hội nhóm họp để chứng nhận chiến thắng của Tổng thống đắc cử Joe Biden, Trump đã "phản bội lòng tin của mình với tư cách là Tổng thống", các nhà lập pháp tranh luận.
Động thái này có khả năng định hình những ngày đầu của nhiệm kỳ Tổng thống của Biden, cũng như cục diện chính trị Hoa Kỳ trong nhiều năm tới - vì Trump có thể bị cấm giữ chức vụ liên bang một lần nữa trong tương lai, các chuyên gia cho biết.
Alan Baron, một cựu cố vấn đặc biệt của Hạ viện trong 4 lần thẩm vấn các thẩm phán liên bang, nói: “Thực tế là hậu quả có thể là một đòn chí mạng đối với Trump".
Để luận tội được Tổng thống Trump, Bản luận tội phải được sự ủng hộ của đa số phiếu tại Hạ viện trước khi nó có thể được gửi đến Thượng viện để xét xử. Việc luận tội và phế truất Tổng thống cũng đòi hỏi 2/3 phiếu ủng hộ tại Thượng viện.
Sau đó, Baron giải thích, một cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện tiếp theo, "về mặt lịch sử chỉ bao gồm đa số đơn giản", sau đó có thể ngăn Tổng thống bị luận tội không bao giờ được giữ chức vụ công nữa.
Tính đến ngày 10/1, Bản luận tội chống lại Trump đã có 200 đồng bảo trợ trong số 435 Hạ nghị sĩ, nơi Đảng Dân chủ chiếm đa số mỏng.
Với việc Đảng Dân chủ cũng chuẩn bị nắm quyền kiểm soát đa số tại Thượng viện, việc luận tội có thể là một động thái “thực tế” nhằm ngăn Trump tái tranh cử Tổng thống vào năm 2024 - hoặc một lời khiển trách “mang tính biểu tượng” đối với hành động của ông, Baron nói.
“Đã có cuộc nói chuyện về vai trò của Trump như một loại chính phủ lưu vong, liên quan đến việc tập hợp các đảng viên Cộng hòa khi ông ấy mãn nhiệm. "Nếu ông ấy bị cấm khỏi bất kỳ văn phòng liên bang nào, ông ấy sẽ giống như một con hổ không răng", Baron phân tích.
Câu hỏi hiến pháp
Tuy nhiên, một phiên tòa ở Thượng viện khó có thể xảy ra trước khi Trump rời nhiệm sở vào ngày 20/1.
Ngay cả khi Lãnh đạo Đa số Thượng viện Mitch McConnell hợp tác với một phiên tòa trước khi Biden nhậm chức - điều mà ông đã nói là sẽ không - thì các nhà quan sát cho rằng vẫn không thể thực hiện được một phiên tòa có tỷ lệ ủng hộ cao như vậy trong thời gian ngắn.
Trong khi đó, Đại diện đảng Dân chủ James Clyburn hôm 10/1 gợi ý rằng Hạ viện có thể chờ đợi để gửi Bản luận tội lên Thượng viện sau giai đoạn 100 ngày Tổng thống Biden lên cầm quyền.
Điều đó có nghĩa là hy vọng của các nhà lập pháp về việc cấm Trump khỏi chức vụ trong tương lai sẽ phụ thuộc vào câu hỏi hiến pháp. Theo đó, cần giải đáp liệu một phiên tòa luận tội Thượng viện có thể tiến hành sau khi một Tổng thống đã rời khỏi Nhà Trắng hay không.
“Văn bản hiến pháp không quy định rõ ràng về điểm đó”, theo Thomas M Keck, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Syracuse, mặc dù ông nói thêm rằng “hầu hết các học giả hiến pháp nghiên cứu về việc luận tội đều đồng ý rằng phiên tòa và kết án có thể xảy ra sau khi Tổng thống rời khỏi văn phòng”.
“Đây là một cách giải thích gây tranh cãi về ý nghĩa của Hiến pháp”, ông nói thêm, “nhưng theo cách hiểu của tôi, miễn là quy trình được bắt đầu trong khi ai đó vẫn còn đương chức, nó có thể tiếp tục đi đến kết luận, ngay cả khi người đó rời khỏi văn phòng”.
Philip Bobbitt, một học giả về hiến pháp của Đại học Columbia, nói “theo ý kiến của tôi… bạn không thể luận tội một người không đương chức”.
Bobbitt nói rằng dựa trên diễn giải của ông, một phiên tòa ở Thượng viện sẽ phải được hoàn thành trước ngày 20/1, mà ông gọi là "không thực tế".
Nếu một phiên tòa được tiến hành sau khi Trump rời nhiệm sở, Bobbitt nói, “Tôi nghĩ đảng của cựu Tổng thống sẽ thực hiện một biện pháp bảo vệ thích hợp khi nói rằng ông ấy không còn là một quan chức của Hoa Kỳ”.
'Ghi chép lịch sử'
Ngay cả khi phiên tòa được phép tiếp tục sau khi Trump rời nhiệm sở, các đảng viên Dân chủ có thể sẽ phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn trong việc thuyết phục 16 Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa cần thiết để đạt được đa số 2/3 trong phòng bỏ phiếu để luận tội.
Trong những ngày gần đây, mới chỉ có hai thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa là Pat Toomey và Lisa Murkowski kêu gọi Trump từ chức.
Các nhà lập pháp khác của Đảng Cộng hòa cho biết họ ủng hộ việc viện dẫn Tu chính án thứ 25, một điều khoản hiến pháp cho phép nội các của Trump và Phó Tổng thống cách chức ông nếu họ cho rằng ông không thể thực hiện nhiệm vụ của mình.
Phó Tổng thống Mike Pence đã nói rằng ông phản đối ý tưởng viện dẫn Tu chính án thứ 25, một cố vấn gần đây cho biết, trong khi một số nhà lập pháp Đảng Cộng hòa thúc giục Biden ngừng nỗ lực luận tội của Đảng Dân chủ, nói rằng nó có nguy cơ gây khó khăn cho việc thống nhất đất nước sau bạo lực ở Capitol.
Tuy nhiên, các ý kiến có thể thay đổi khi có thêm bằng chứng về cuộc bạo động, cụ thể là liệu các chỉ thị từ chính quyền Trump có góp phần khiến các nhân viên an ninh liên bang phản ứng chậm trễ hay không.
Keck nói rằng việc luận tội của Hạ viện cũng sẽ gửi một thông điệp tới các nhà lãnh đạo tương lai của Hoa Kỳ.
“Ngay cả khi việc cấm Trump nắm giữ chức vụ trong tương lai là không có cơ sở, thì bạn đã đánh dấu ông ấy là Tổng thống duy nhất trong lịch sử bị luận tội hai lần”, giáo sư Keck phân tích.
