Ông Phạm Văn Trị (bên trái) ở khu Đá Bạc, phường Phương Nam giới thiệu về sản phẩm vải chín sớm. Ảnh: Nguyễn Thành.
Phường Phương Nam (TP Uông Bí, Quảng Ninh) sở hữu diện tích trồng vải chín sớm khoảng 400ha. Đây được xem là vùng trồng vải lớn nhất tỉnh Quảng Ninh. Vào vụ thu hoạch, người dân phường Phương Nam đều tất bật hái vải chín sớm nặng trĩu cành để thương lái đến tận vườn thu mua.
Vừa thu hoạch những chùm vải chín đỏ mọng, ông Phạm Văn Trị cho biết: "Năm nay thời tiết không thuận lợi nên sản lượng vải của gia đình tôi thấp hơn mọi năm. Tuy nhiên, giá bán vải lại có phần nhỉnh hơn năm trước nên người trồng cũng đỡ lo".
Vườn vải của ông Trị rộng khoảng 1ha, trồng gần 300 cây vải. Với kinh nghiệm hơn 20 năm trồng vải chín sớm Phương Nam, để cây luôn khỏe mạnh, ra quả đúng thời vụ và cho chất lượng quả cao, ông Trị đã áp dụng các biện pháp cắt tỉa các cành ra lộc, cành trong tán để tập trung dinh dưỡng nuôi hoa vải, hạn chế ảnh hưởng khi cây vải ra lộc và duy trì mỗi cây ở mức 60 - 70kg quả. Nhờ đó, vườn vải của ông Trị lúc nào cũng xanh tốt, quả vải ngọt đậm, quả to đều, ít sâu đục cuống, hái đến đâu thương lái thu mua hết đến đó.
"Thời điểm đầu vụ giá vải có lúc lên đến 60.000đ/kg, sau giảm dần và ổn định ở mức 40.000đ/kg. Khu vườn của gia đình tôi có thời điểm thu hoạch được trên 10 tấn vải, thu nhập mỗi năm hàng trăm triệu đồng", ông Trị phấn khởi.
Diện tích vải chín sớm Phương Nam khoảng 400ha, sản lượng ước đạt 2.000 tấn/năm. Ảnh: Nguyễn Thành.
Ông Bùi Văn Trà, Chủ tịch Hội Nông dân phường Phương Nam cho biết, hiện nay, diện tích vải chín sớm trên địa bàn phường khoảng 400ha, sản lượng ước 2.000 tấn/năm, doanh thu 50 - 60 tỷ đồng. Trong đó, diện tích đang áp dụng quy trình sản xuất VietGAP là trên 290ha.
"Vừa qua, đã có nhiều thương lái đến thu mua vải chín sớm Phương Nam để xuất khẩu sang Trung Quốc. Theo đó, đã có 300 tấn vải được bán với giá 40.000 đồng/kg (cao hơn 10.000 - 15.000 đồng/kg so với vụ vải năm 2023). Ngoài ra, các thương lái nhỏ lẻ cũng đến tận vườn thu mua. Năm nay vải chín sớm Phương Nam tuy mất mùa nhưng được giá nên bà con phần nào vẫn đảm bảo được thu nhập so với mọi năm", ông Trà chia sẻ.
Năm 2013, vải chín sớm Phương Nam được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, được UBND tỉnh Quảng Ninh quy hoạch là một trong 17 vùng sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung của tỉnh.
Năm 2017, TP Uông Bí đã phê duyệt dự án sản xuất vải chín sớm Phương Nam theo quy trình VietGAP, cấp mã số vùng trồng với tổng mức đầu tư gần 16 tỷ đồng, bao gồm 4 mục tiêu: An toàn cho thực phẩm; an toàn cho người sản xuất; bảo vệ môi trường; truy nguyên được nguồn gốc sản phẩm.
Vải chín sớm Phương Nam có cùi dày, vỏ mỏng, khi chín có màu đỏ tươi và mùi thơm đặc trưng. Ảnh: Nguyễn Thành.
Từ tháng 8/2022, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Quảng Ninh đã phối hợp với Công ty Cổ phần OTAS Global xây dựng thí điểm mô hình chuẩn hóa dữ liệu vùng trồng theo tiêu chuẩn OTAS phục vụ tiêu thụ nội địa và xuất khẩu cho quả vải chín sớm tại cánh đồng số 6, khu Hiệp Thanh (phường Phương Nam) với quy mô 30ha, ban đầu có 100 hộ tham gia.
Các cơ quan chức năng đã tiến hành đo đạc và lập bản đồ vùng trồng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu vùng trồng tập trung và rải rác; giám định sinh vật hại trong danh mục cấm, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật; tư vấn, hướng dẫn cụ thể với các cơ sở đã được cấp mã vùng trồng, cơ sở đóng gói và sơ chế về yêu cầu kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của nước nhập khẩu...
Hệ thống, tiêu chuẩn OTAS đảm bảo tính minh bạch trong việc truy xuất xuất xứ hàng hoá, đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về các điều kiện kiểm dịch thực vật của các nước nhập khẩu. Đây là điều kiện quan trọng tạo cơ hội cho vải chín sớm Phương Nam có thể xuất khẩu, đặc biệt là các quốc gia châu Âu.
Vải chín sớm Phương Nam được trồng tại phường Phương Nam (TP Uông Bí) từ khoảng những năm 60 thế kỷ trước, tập trung tại các vùng quy hoạch gồm các khu Bạch Đằng 1, Bạch Đằng 2, Hiệp Thanh, Phong Thái, Hồng Hà, Hồng Hải, Đá Bạc, Cẩm Hồng. Quả vải chín sớm Phương Nam có cùi dày, màu trắng trong, giòn, vỏ mỏng, khi chín có màu đỏ tươi và mùi thơm đặc trưng, vị ngọt mát, chua dịu, không chát, được đông đảo người tiêu dùng ưa chuộng.
