Sáng 17/3, Tòa án Nhân dân TP Hà Nội mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử vụ án “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT), thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT). Vụ án liên quan đến Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) và hàng loạt bị cáo, trong đó có cựu Giám đốc VNCERT Nguyễn Trọng Đường.
Tòa án Nhân dân TP Hà Nội bắt đầu mở phiên tòa sơ thẩm xét xử 13 bị cáo trong vụ án “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”, xảy ra tại Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT). Ảnh: Công Lý.
Nâng giá thiết bị, dùng "quân xanh, quân đỏ" để trúng thầu
Theo cáo trạng, bị cáo Nguyễn Thị Thanh Nhàn (Chủ tịch Công ty AIC, hiện đang bỏ trốn) cùng bị cáo Nguyễn Trọng Đường và đồng phạm đã có hành vi vi phạm nghiêm trọng trong đấu thầu khi mua sắm thiết bị tại VNCERT. Nhóm bị cáo đã nâng khống giá thiết bị, sử dụng các chiêu thức gian lận như bố trí "quân xanh, quân đỏ" để Công ty AIC trúng thầu với mức giá hơn 70 tỷ đồng. Việc nâng giá này đã khiến ngân sách Nhà nước bị thiệt hại hơn 17 tỷ đồng.
Sau khi AIC trúng thầu, bị cáo Nguyễn Trọng Đường nhận khoản "cảm ơn" trị giá 1 tỷ đồng từ phía AIC. Số tiền này được phân chia: bị cáo Đường hưởng 200 triệu đồng, phần còn lại chia cho cấp dưới hoặc sử dụng vào hoạt động chung của đơn vị.
Trong quá trình đấu thầu, nhà thầu AIC không đáp ứng yêu cầu đánh giá về năng lực để tham gia dự thầu. Tuy nhiên, các bị can đã gian lận trong đấu thầu để Công ty AIC trúng gói thầu số 8 thuộc dự án, gây thiệt hại lớn cho Nhà nước.
Cựu Giám đốc khai về chỉ đạo miệng của cựu Bộ trưởng trong vụ AIC
Tại tòa, bị cáo Nguyễn Trọng Đường thừa nhận hành vi vi phạm như cáo trạng truy tố. Tuy nhiên, bị cáo còn khai thêm về những chỉ đạo từ cựu Bộ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn (hiện đang thụ án trong vụ Mobifone).
Bị cáo Đường cho biết, giai đoạn trước khi đấu thầu, ông Trương Minh Tuấn đã trực tiếp giới thiệu Công ty AIC với mình. “Ông Tuấn nói, Công ty AIC là đối tác của Bộ TT&TT nên cần phối hợp. Bộ TT&TT sẽ nhờ Công ty AIC xin kinh phí hoạt động, đổi lại, Bộ phải tạo điều kiện cho AIC”, bị cáo Đường khai.
Trước lời khai này, chủ tọa phiên tòa hỏi: “Như vậy có nghĩa là ý kiến chỉ đạo để Công ty AIC trúng thầu đúng không?”. Bị cáo Đường đáp: “Tôi nói AIC là đối tác của Bộ trưởng, chắc cấp dưới của tôi hiểu rằng phải tạo điều kiện cho AIC trúng thầu”.
Bị cáo Nguyễn Trọng Đường, cựu Giám đốc VNCERT. Ảnh: Công Lý.
Cựu Giám đốc VNCERT cũng cho rằng, dù ông Trương Minh Tuấn chỉ đạo miệng nhưng vẫn có “dấu vết” trong các văn bản. Theo lời khai của bị cáo, khi VNCERT chưa trình dự án, AIC đã nhiều lần lên gặp Bộ trưởng đề nghị mua hệ thống của AIC với giá 300 tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế VNCERT không trình phương án này mà trình phương án nâng cấp hệ thống hiện có với mức dự toán 95 tỷ đồng.
Nhưng sau đó, Bộ TT&TT lại có văn bản đề nghị Bộ Tài chính cấp vốn 300 tỷ đồng cho Dự án. Theo bị cáo Đường, đây là điều bất thường, thể hiện Bộ trưởng đã duyệt phương án do AIC đề xuất.
Quá trình điều tra, bị cáo Đường cũng khai rằng năm 2016, ông Trương Minh Tuấn đã chỉ đạo bị cáo gặp ông Nguyễn Ngọc Duyên (khi đó là Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính) để hướng dẫn thủ tục lập và triển khai Dự án. Qua gặp gỡ, bị cáo Đường hiểu rằng Công ty AIC sẽ là đơn vị cung cấp thiết bị cho Dự án, nên đã chỉ đạo nhân viên VNCERT phối hợp với nhân viên AIC xây dựng danh mục thiết bị trên cơ sở hiện có, với tổng mức dưới 100 tỷ đồng. Các phương án giá đầu ra và thiết bị hoàn chỉnh cũng được xây dựng theo hướng “đảm bảo lợi nhuận cho Công ty AIC”.
Cựu Giám đốc VNCERT nhận “cảm ơn” 1 tỷ đồng
Về số tiền đã nhận từ Công ty AIC, bị cáo Đường khai rằng, sau khi đấu thầu, vào dịp Tết Nguyên đán năm 2019, ông Nguyễn Hồng Sơn, cựu Phó Tổng Giám đốc Công ty AIC đã gọi điện hẹn đến chúc Tết. Tuy nhiên, thời điểm đó, bị cáo không có mặt ở cơ quan. Sau khi quay lại, bị cáo nhận một túi quà từ bộ phận lễ tân và kiểm tra thì phát hiện bên trong có 1 tỷ đồng.
Bị cáo Đường cho biết đã gọi điện hỏi ông Sơn về số tiền này thì được giải thích rằng đây là khoản “cảm ơn” VNCERT vì đã đảm bảo an toàn thông tin cho Công ty AIC trong 2 năm và giúp đào tạo cán bộ AIC trong thời gian thực hiện dự án. “Bị cáo bảo anh Sơn đến lấy lại số tiền nhưng anh Sơn không đến lấy”, bị cáo khai.
Sau đó, bị cáo Đường đã đưa số tiền này cho bộ phận kế toán của VNCERT và phân bổ vào tiền thưởng Tết, chia cho các cán bộ tham gia dự án. Riêng bị cáo Đường nhận 200 triệu đồng.
Quá trình điều tra, cơ quan chức năng đã kê biên một căn hộ là tài sản đứng tên ông này, gia đình bị cáo cũng chủ động nộp khắc phục 600 triệu đồng.
Cũng tại phiên toà, bị cáo Ngô Quang Huy, cựu Phó Giám đốc VNCERT khai rằng bị cáo đã được Nguyễn Trọng Đường chỉ đạo tạo điều kiện cho Công ty AIC. Tuy nhiên, bị cáo Huy khẳng định rằng thời điểm xảy ra vụ án, bản thân không biết hồ sơ của AIC thiếu báo giá.
“Bản thân bị cáo luôn yêu cầu cấp dưới thực hiện đầy đủ các thủ tục theo đúng quy định của Nhà nước. Nhưng do chỉ đạo từ cấp trên, bị cáo cùng các bị cáo khác đã để Công ty AIC biết danh mục đầu tư của VNCERT, giúp doanh nghiệp này sau đó trúng thầu gói thầu số 8 của dự án”, bị cáo Huy khai nhận.
Bị cáo cũng thừa nhận đã nhận 50 triệu đồng từ số tiền “cảm ơn” của AIC và bị truy tố về hành vi hưởng lợi bất chính.
Cựu Bộ trưởng Trương Minh Tuấn không có mặt tại phiên tòa. Theo cáo trạng, ông Tuấn khai rằng ông chỉ quen biết Nguyễn Thị Thanh Nhàn từ cuối năm 2016, nhưng không chỉ đạo Nguyễn Trọng Đường phối hợp với Vụ Kế hoạch - Tài chính tạo điều kiện cho Công ty AIC tham gia đấu thầu và trúng thầu.
Quá trình điều tra, ngoài lời khai của Nguyễn Trọng Đường về việc “hiểu ý” ông Tuấn chỉ đạo giúp Công ty AIC trúng thầu, không có tài liệu nào khác chứng minh. Vì vậy, Viện Kiểm sát xác định chưa đủ căn cứ để xem xét trách nhiệm hình sự đối với ông Trương Minh Tuấn.
Vụ án cũng có dấu hiệu vi phạm về phân bổ vốn cho Dự án. Việc này xảy ra trong giai đoạn phê duyệt Dự án, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và đấu thầu.
Tuy nhiên, đối tượng chính chỉ đạo triển khai trong giai đoạn làm thất thoát tài sản là Nguyễn Thị Thanh Nhàn vẫn đang bỏ trốn. Cơ quan tố tụng do vậy chưa thể làm rõ được có hay không hành vi “tiêu cực, chi phối” Bộ Thông tin Truyền thông trong việc đề xuất xin vốn. Khi bắt được Nguyễn Thị Thanh Nhàn, cơ quan điều tra sẽ tiếp tục xác minh, làm rõ việc này.
Trong ngày đầu xét xử, các bị cáo từng là cấp dưới của Nguyễn Trọng Đường cũng đều thừa nhận nội dung truy tố là đúng. Trả lời các câu hỏi tại tòa, những bị cáo này đều cho biết, bản thân đã vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng nhưng thực hiện hành vi theo chỉ đạo của cấp trên.
