Xóa xã 'trắng' tiêu chí nông thôn mới

Đặc biệt, đến hết năm 2020, các địa phương cần phấn đấu, mỗi huyện có ít nhất một xã đạt chuẩn NTM, tỉnh thì ít nhất có một huyện đạt chuẩn.

Nhiều tỉnh về đích vượt tiến độ

Ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng, Chánh văn phòng Văn phòng Điều phối NTM Trung ương cho biết, trong năm 2019, hệ thống Văn phòng các cấp đã tham mưu hoàn thành công tác tổ chức Tổng kết 10 năm Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM hiệu quả và đảm bảo tiến độ.

Đặc biệt, Văn phòng Điều phối NTM Trung ương đã chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan và một số địa phương tham mưu cho Ban Chỉ đạo Trung ương, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức thành công 4 Hội nghị tổng kết vùng, chuỗi các hoạt động Tổng kết toàn quốc 10 năm thực hiện Chương trình giai đoạn 2010-2020 và các Hội thảo chuyên đề liên quan.

Công tác tuyên truyền về xây dựng NTM tiếp tục phát huy hiệu quả và tác động tích cực đến nhận thức của cán bộ các cấp và người dân. Nội dung tuyên truyền đã tập trung hơn vào những vấn đề trọng tâm, đi vào chiều sâu.

Các cơ quan báo chí, truyền thông tập trung biểu dương những điển hình tiên tiến, những cách làm hay, sáng tạo, phát huy được các tiềm năng, lợi thế của địa phương trong triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Giới thiệu các tập thể, cá nhân tiêu biểu trong xây dựng NTM. Tôn vinh những nét đẹp về đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội ở các địa phương.

Bên cạnh đó, cũng kịp thời phát hiện, phản ảnh những địa phương còn có biểu hiện chạy theo thành tích, huy động quá sức dân... để kịp thời chấn chỉnh và có giải pháp khắc phục.

Riêng với chương trình OCOP, dù mới triển khai trong thời gian ngắn (từ tháng 5/2018) song đã đạt được nhiều kết quả tích cực, được các địa phương, người dân ủng hộ.

Các sản phẩm OCOP được đánh giá xếp hạng đã có bước tiến về chất lượng, đa dạng về mẫu mã, bao bì, đảm bảo điều kiện, quy định về tem, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Nhiều sản phẩm sau khi xếp hạng được các đơn vị phân phối, bán lẻ, bán thương mại điện tử ký kết hợp đồng tiêu thụ với số lượng lớn.

Đến hết tháng 5/2020, cả nước có 61/63 UBND tỉnh đã phê duyệt, triển khai Đề án/Kế hoạch triển khai Chương trình OCOP. Qua đó đánh giá, phân hạng và có quyết định công nhận 1.711 sản phẩm. Trong đó, có 22 sản phẩm đề xuất 5 sao, 604 sản phẩm 4 sao và 1.085 sản phẩm 3 sao.

Về chương trình xây dựng NTM nói chung, theo ông Nguyễn Minh Tiến, có 37 tỉnh/63 tỉnh đã hoàn thành và vượt kế hoạch 5 năm (2016 – 2020) được Thủ tướng Chính phủ giao. Nhiều cách làm sáng tạo, mô hình hiệu quả, sát thực tiễn và đảm bảo chất lượng ngày càng được phát triển và nhân rộng. NTM đã có sự khởi sắc rõ rệt ở ngay cả các tỉnh vùng khó khăn như Trà Vinh, Sóc Trăng, Phú Yên, Quảng Ngãi, Yên Bái, Lai Châu, Sơn La.

Đến hết tháng 5/2020, cả nước có 5.177 xã (58,2%) số xã đạt chuẩn NTM, tăng 371 xã so với cuối năm 2019. Đặc biệt, 2 tỉnh Nam Định và Đồng Nai đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận tỉnh hoàn thành xây dựng NTM giai đoạn 2016 – 2020.

Ưu tiên vùng khó khăn

Tuy nhiên, theo ông Tiến, kết quả xây dựng NTM của một số vùng còn thấp hơn so với mặt bằng chung của cả nước dẫn tới khoảng cách chênh lệch khá lớn giữa các vùng, miền. Chất lượng đạt chuẩn và công tác duy trì bền vững kết quả sau đạt chuẩn một số địa phương còn hạn chế.

Chương trình OCOP khi triển khai trên diện rộng, nảy sinh nhiều vấn đề mới. Trong đó, một số địa phương có biểu hiện chạy theo phong trào, chưa chú ý đến hiệu quả thực chất.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị Nguyễn Văn Hùng cho biết, địa phương đã cố gắng nỗ lực để bắt kịp đà phát triển chung trong xây dựng NTM, và đã về đích sớm hơn 1 năm so với chỉ tiêu ban đầu về số lượng xã và huyện đạt chuẩn NTM.

Ngay từ đầu, Quảng Trị xác định mục tiêu, các địa phương không chỉ hoàn thành 19 tiêu chí mà cốt lõi xây dựng NTM là đời sống của người dân được nâng lên, môi trường sống tốt hơn, đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Nhờ xây dựng NTM, tốc độ phát triển nông nghiệp của tỉnh Quảng Trị liên tục tăng cao. Nhiều sản phẩm đã hướng đến thị trường trong nước và nước ngoài để nâng cao giá trị sản xuất.

Kinh nghiệm là gì? Theo ông Hùng, đó là cần phải kiên trì trong tuyên truyền, vận động thay đổi nhận thức của nhân dân. Đồng thời, tranh thủ các nguồn lực đầu tư, phát huy hiệu quả việc lồng ghép các nguồn lực từ nông nghiệp, nông thôn vào xây dựng NTM.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra cho Quảng Trị là, sau 10 năm thực hiện xây dựng NTM, đến nay các xã chưa đạt chuẩn NTM đều là những địa phương khó khăn, vùng sâu, xa.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị đề nghị Bộ NN-PTNT cần chọn 2 trục phát triển để tập trung ưu tiên nguồn lực, tạo động lực phát triển cho các địa phương đúng hướng. Thứ nhất là các xã đã đạt chuẩn NTM cần dành nguồn lực nâng cao tiêu chí, tiến tới đạt NTM kiểu mẫu và trở thành đầu tàu hỗ trợ những địa phương khó khăn.

Thứ hai cần ưu tiên nguồn lực cho vùng khó khăn có các xã chưa đạt chuẩn NTM. Làm sao tính toán chuyển đổi sinh kế, chuyển dịch trong lao động nông thôn từ lao động nông nghiệp sang dịch vụ, công nghiệp để giảm nghèo bền vững, nâng cao thu nhập.

Trong khi đó, đại diện Văn phòng NTM tỉnh Hà Giang thì cho biết, địa phương vẫn thuộc diện đặc biệt khó khăn, kém phát triển nhất so với cả nước. Toàn tỉnh có 7 huyện biên giới thì có tới 6 huyện nghèo được hưởng chính sách chương trình 30A. Hà Giang hiện có 141 xã thuộc diện đặc biệt khó khăn với 32 xã vùng biên giới.

Sau gần 10 năm triển khai chương trình xây dựng NTM, Hà Giang có 38 xã được công nhận đạt chuẩn. Các xã thuộc huyện 30A trung bình đạt 10,9 tiêu chí/xã.

Tỉnh Hà Giang đánh giá, mặc dù đã rất nỗ lực, vượt khó, nhưng chương trình xây dựng NTM của địa phương còn vô vàn khó khăn, bất cập. Điều kiện kinh tế khó khăn, nhận thức của người dân hạn chế, ngay trong tỉnh, sự chênh lệch đã dần xuất hiện và tạo ra khoảng cách trong hiệu quả xây dựng NTM.

Thứ trưởng NN-PTNT Trần Thanh Nam cho rằng, vấn đề xuyên suốt và quan trọng hiện nay là tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân để tham gia chung tay xây dựng NTM. Bên cạnh đó, phải tìm cách huy động mọi nguồn lực để triển khai chương trình. Trong đó, việc phát huy nội lực trong chính người dân, địa phương là yếu tố then chốt dẫn tới thành công.

“Đặc biệt là vai trò của cấp ủy, chính quyền. Điển hình như chương trình OCOP, cấp xã phải phát huy vai trò của mình. Không có vai trò của cấp xã, chương trình sẽ mất đi khung xây dựng, thiếu bền vững. Số lượng là một vấn đề, nhưng đảm bảo chất lượng, thương hiệu lại là vấn đề khác, quan trọng hơn”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh.

Đối với các xã vùng khó khăn, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị các địa phương rà soát ngay lại 45 huyện còn xã “trắng” tiêu chí NTM. Từ đó, tìm ra nguyên nhân, các vấn đề tồn tại, tham mưu cho lãnh đạo tỉnh để tập trung hỗ trợ.

Với 17 tỉnh chưa có huyện đạt chuẩn NTM, Thứ trưởng cũng đề nghị rà soát, định hướng kế hoạch phấn đấu từ nay đến cuối năm 2020. “Chúng ta phấn đấu, tuy nhiên các địa phương cần lưu ý là không chạy theo số lượng. Nếu địa phương nào thấy chưa đạt thì phải tiếp tục phấn đấu. Xây dựng là phải thực chất, chạy theo chỉ tiêu là không nên”.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết, rất mong muốn các địa phương hiến kế thêm, cố gắng hoàn thành đề án 3.514 thôn, bản khó khăn. Tới đây, sẽ phối hợp với các trường để đưa sinh viên, kỹ sư về các vùng khó, triển khai mô hình sinh kế cho người dân.

"Trong giai đoạn tới, nhiệm vụ chính vẫn là nâng cao thu nhập, đảm bảo sinh kế bền vững cho người dân. Khi đời sống của người dân được nâng cao, no đủ, chương trình xây dựng NTM chắc chắn thành công", Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh.