Sáng chế cho nghề làm bún

Người làm bún chỉ cần cho bột vào khuôn, khởi động máy, sau đó dùng vỉ kéo qua con mắt quang học, máy tự động điều khiển bơm thủy lực ép bột chảy xuống; khi vỉ kéo ra, con mắt quang học dừng hoạt động, bột ngừng chảy.

Sáng chế này của anh Nguyễn Ngọc Thanh ở thôn Cửu Lợi Tây, xã Tam Quan Nam (huyện Hoài Nhơn, Bình Định) đã giúp cho nghề làm bún số 8 ở quê mình bớt đi nhiều công sức và mang lại cho anh giải Nhất hội thi “Sáng tạo nhà nông” tỉnh Bình Định năm 2014.

Vốn xuất thân từ nghề cơ khí, trước đây làm ăn ở Sài Gòn, 10 năm nay anh về quê cho gần gũi gia đình. Thấy quê mình có nhiều tàu câu cá ngừ đại dương, anh tạo kế sinh nhai ở quê bằng nghề chạy dây giáp dùng để câu cá ngừ.

Mấy năm gần đây nghề câu vàng đã nhường chỗ cho nghề câu đèn, không còn dùng nhiều dây câu như trước, anh lại chuyển sang làm máy ép bún thủy lực thay cho cối ép gỗ truyền thống. Nhưng sáng chế ban đầu của anh chưa mang lại thành công, bởi máy phải điều khiển bằng tay, khi muốn thay vỉ mới để hứng những cọng bún phải có thêm một nhân công nữa, hoặc phải tắt máy; chưa kể phải thông qua một dụng cụ điều khiển, rất bất tiện cho người sử dụng.

“Để khắc phục nhược điểm này, tôi cải tiến cho máy gọn gàng hơn và gắn thêm mắt quang học vào phía dưới bộ phận vỉ phơi đi qua. Khi vỉ phơi đi qua, mắt quang học sẽ cảm nhận và điều khiển máy ép hoạt động, ép ra sợi bún chảy xuống vỉ phơi.

Khi vỉ phơi được rút ra hoặc chưa kịp đưa vào, bộ phận cảm biến của mắt quang học sẽ tự động nhận biết và ngắt bơm dầu qua ty thủy lực, lúc đó máy ngừng ép, nhưng động cơ vẫn hoạt động trong khi chờ vỉ phơi khác đưa vào mà không cần phải ngắt công tắc như trước”, anh Thanh phân tích.

Vợ ông Nguyễn Bảy đứng vỉ, máy ép gắn mắt quang học tự động chạy bún

Theo chân anh Thanh chúng tôi đến nhà ông Nguyễn Bảy (50 tuổi) ở thôn Cửu Lợi Tây để “mục sở thị” chiếc máy ép bún số 8 có gắn mắt quang học. Rất gọn gàng, mỗi khi bà vợ ông Bảy đưa tấm vỉ vào máy, những sợi bún tự động chảy xuống vỉ, khi tấm vỉ được rút ra, bún ngưng chảy.

Ông Nguyễn Bảy cho biết: “Trước đây, phải có 4 nhân công mỗi ngày mới làm được 1 tạ bột, ra được 58 kg bún khô, nay chỉ cần 2 người đã làm thoải mái, mới đến trưa đã xong công việc cả ngày.

Dáo bột xong, bỏ vào khuôn, đưa vào máy; 1 người đứng vỉ hứng bún, 1 người mang vỉ bún đi phơi, gọn trơn. Mỗi ngày làm 1 tạ bột, chỉ ép 10 lần, mỗi lần 12 cục (10 kg) là xong. Mỗi cái máy giá 19 triệu đồng với nhà nông phải “gồng” mới mua nổi, nhưng dùng máy rồi mới thấy hiệu quả rất thiết thực”.

Anh Nguyễn Ngọc Thanh, cho biết thêm: “Khi tôi mới làm máy thủy lực, chỉ bán được vài cái vì còn bất tiện. Từ khi tôi cải tiến thêm vào máy mắt quang học, xóa được sự bất tiện trước đó, máy được sử dụng nhiều hơn nên tính đến nay tôi đã bán được 40 cái, những người làm bún ở các huyện Phù Cát, Phù Mỹ (Bình Định) cả ở Gia Lai, Kon Tum cũng xuống đây mua. Ngoài tính năng làm bún số 8, máy còn có thể làm được nhiều loại bún khác với các nguồn nguyên liệu khác nhau”.

Với sáng tạo này, anh Thanh đã giúp những hộ làm bún số 8 ở địa phương giảm được chi phí nhân công. Chính nhờ cơ chế vận hành tự động, vừa giảm thời gian lao động nhưng lại tăng năng suất và hiệu quả mang lại gấp nhiều lần so với cách làm thủ công trước đây nên chiếc máy này đang rất được ưa chuộng.